Гронкі гневу

— Містэр Хастан, — загаварыў ён, — я зрабіў усё, як вы загадалі. Адна машына стала каля эўкаліптаў — у ёй шасцёра, а яшчэ адна з чатырма пасажырамі спынілася на дарозе з паўночнага боку. Я падышоў да іх, папрасіў даць прыпаліць. У іх рэвальверы. Сам бачыў.

Позірк у Хастана зрабіўся суровы, жорсткі.

— Уілі, — сказаў ён, — у цябе ўсё гатова, ты праверыў?

Уілі ашчэрыўся вясёлай усмешкай:

— Будзьце спакойныя, містэр Хастан. Усё будзе зроблена як належыць.

— Толькі нікога не біць. Запомні. Калі зможаце — толькі па-добраму, спакойна, прывядзіце іх да мяне. Я буду ў сваёй палатцы.

— Пастараемся, — сказаў Уілі.

Танцы яшчэ фармальна не пачаліся, і Ўілі падняўся на пляцоўку.

— Разбірайцеся па чацвёра! — крыкнуў ён.

Аркестр замаўчаў. Юнакі і дзяўчаты, маладыя мужчыны і жанчыны забегалі па вялікай танцавальнай пляцоўцы і нарэшце выстраіліся ў восем чацвёрак — выстраіліся і чакалі пачатку. Дамы стаялі, падняўшы рукі перад сабой і сашчапіўшы далоні. Кавалеры нецярпліва пераступалі з нагі на нагу. Старыя і пажылыя сядзелі вакол пляцоўкі, ледзь прыкметна ўсміхаючыся, не адпускалі ад сябе дзяцей, якія рваліся на сярэдзіну пляцоўкі. А там, каля палатак, сядзелі праведныя хрысціяне і з асуджэннем на суровых тварах высочвалі грэх.

Маці і Ружа Сарона селі на лаўку. І калі кавалеры запрашалі Ружу Сарона на танец, маці гаварыла: — Не, яна нешта дрэнна сябе сёння адчувае. — А Ружа Сарона кожны раз залівалася чырванню, і вочы ў яе загараліся.

Распарадчык танцаў Уілі Ітан выйшаў на сярэдзіну і падняў рукі:

— Усе гатовыя? Пачалі!

Грымнуў аркестр, гулка і пранізліва зайграў вірджынскую кадрылю «Куранё» — завішчала скрыпка, хрыпла загугнілі гармонікі, заракаталі на басах гітары. Распарадчык выкрыкваў фігуры, чацвёркі паварочваліся, сходзіліся, адступалі.

— Бярыцеся за рукі, кружыце дам. — Разгарачыўшыся, Уілі сам адбіваў такт нагамі, важна хадзіў узад і ўперад, снаваў сярод танцораў, паказваючы новую фігуру. — Кружыце дам, і далікатней. Цяпер кола, шырэй! — Музыка то грымела на ўсю моц, то заціхала, а падэшвы адбівалі такт, як барабанны дробат. — Паварот направа, паварот налева, рукі адпусціць, паварот кругом! — высокім голасам энергічна выкрыкваў Уілі. І ўжо прычоскі ў дзяўчат сталі не такія гладзенькія, у кавалераў на лбе выступілі кроплі поту. І вось ужо хвацкія танцоры пачалі выкідваць адмысловыя каленцы. А старыя і пажылыя, што сядзелі па краях пляцоўкі, захопленыя рытмам танца, нягучна пляскалі ў далоні, прытупвалі нагамі, мякка ўсміхаліся адзін аднаму, ківалі галовамі.

Маці прашаптала на вуха Ружы Сарона:

— Хочаш вер, хочаш не, але тата твой быў хвацкі танцор у маладыя гады, лепшага я не бачыла. — Маці ўсміхнулася: — Не хочучы, старыя часы прыгадаеш. — Усмешкі на тварах астатніх гледачоў таксама былі народжаныя ўспамінамі пра даўнейшае.

— У нас там, у Аклахоме, каля Маскагі, гадоў дваццаць назад быў сляпы скрыпач…

— Я некалі бачыў аднаго хвата — падскочыць і чатыры разы абцасамі прыстукнуць паспее.

— А шведы ў Дакоце, ведаеце, што робяць? Насыплюць перцу на падлогу, жанчынам пад спадніцу трапіць, і яны такія жвавыя, такія рэзвыя робяцца, што тая кабылка ўвесну. Шведы часам так робяць.

А верныя паслядоўнікі Хрыста здаля сачылі за танцамі і трымалі пры сабе дзяцей, якім не сядзелася на месцы.

— Гляньце, вунь які грэх учыняюць, — гаварылі яны. — Гэтыя людзі так і ўедуць у пекла на качарзе. Проста сорам набожным бачыць такое. — Дзеці іх слухалі і трывожна маўчалі.

— Яшчэ адно кола, і перадышка, — нараспеў прагаварыў распарадчык Уілі Ітан. — Задайце жару напаследак. — Распараныя, расчырванелыя дзяўчаты танцавалі, растуліўшы вусны, з урачыстым, пачцівым выразам на твары, а хлопцы адкідалі з ілба доўгія валасы і выраблялі курбеты, разводзячы ногі ў бакі, прыстуквалі абцасамі. Чацвёркі выходзілі наперад, перасякалі пляцоўку наўскасяк, адступалі назад, кружыліся пад гучную, вісклівую музыку.

І раптам аркестр змоўк. Танцоры застылі на месцы, прагна хапаючы ротам паветра. Дзеці, быццам сарваўшыся з ланцуга, кінуліся на пляцоўку і сталі бегаць, ганяцца адзін за адным, коўзацца па падлозе, зрываць адзін у аднаго кепкі, цягаць за валасы. Танцоры селі, абмахваючыся рукамі. Музыканты падняліся, расправілі плечы і зноў селі. Ціха забрынкалі гітарысты, падцягваючы струны.

Нарэшце Ўілі крыкнуў:

— Разбірайцеся зноў па чацвёрках, хто яшчэ можа.

Танцоры цяжка адарваліся ад лавак, і кавалеры зноў кінуліся запрашаць дам. Том стаяў блізка ад траіх маладых людзей, за якімі сачыў. Ён бачыў, як яны праціснуліся на танцпляцоўку і накіраваліся да адной з чацвёрак. Скрыпач ірвануў смычком па струнах. Дваццаць чалавек лянівай паходкай выйшлі на сярэдзіну пляцоўкі. Тыя трое ўжо падышлі да чацвёркі. Адзін з іх сказаў:

— Я буду танцаваць з гэтай дзяўчынай.

Бялявы хлапец здзіўлена падняў на яго вочы:

— Гэта мая дама.

— Ты мне яшчэ пагавары, сапляк.

Аднекуль з цемры пачуўся рэзкі свіст. Траіх гасцей імгненна ўзялі ў кола. І кожны з іх адчуў на сабе моцныя рукі. Цеснае кола людзей пасунулася з пляцоўкі.

Уілі крыкнуў танцорам: