Гронкі гневу

— Добра было б пажыць тут даўжэй. Але хутка прыйдзецца ехаць. Мне тут даспадобы. Жывуць усе дружна. Госпадзі, пакінулі б нас у спакоі, дык не — рознае паскудства робяць, у турму саджаюць. Далібог, калі будзе так далей, нас да таго давядуць, што мы адпор дадзім. — Тут голас яго крыху паспакайнеў, і Хастан сам сабе нагадаў: — Не, трэба паводзіць сябе мірна. Камісія не мае права зрывацца з прывязі.

Таўстун з трэцяга блока сказаў:

— Тыя, хто думае, што працаваць у камісіі адно задавальненне, няхай самі паспрабуюць. У мяне сёння была калатня — жанчыны расхадзіліся. Пачалі лаяцца і давай кідацца рознай дрэнню. Жаночая камісія не справілася, прыбеглі да мяне, просяць, каб мы разабраліся. А я ім кажу: «Жаночыя сваркі ўладжвайце самі. Яны будуць кухоннымі адкідамі шпурляцца, а наша камісія іх разнімай!»

Хастан кіўнуў галавой:

— І вы правільна зрабілі.

Пачало змяркацца, і, па меры таго як згушчалася вячэрняе сутонне, гукі струннага аркестра, які рэпеціраваў танцы, рабіліся ўсё гучнейшымі. Над танцпляцоўкай успыхнулі лямпачкі, двое мужчын уважліва агледзелі зроблены з абрыўкаў дроту провад. Дзеці шчыльна абступілі музыкантаў. Падлетак з гітарай нягучна напяваў і найграваў блюз «Родныя палеткі», і на прыпеве другога куплета мелодыю падхапілі тры губныя гармонікі і скрыпка. Да пляцоўкі з усіх бакоў падыходзілі людзі — мужчыны ў чыстых сініх камбінезонах, жанчыны ў сарпінкавых сукенках. Яны абкружылі пляцоўку і спакойна чакалі пачатку танцаў, электрычныя лямпачкі асвятлялі іх уважлівыя, поўныя радасных прадчуванняў твары.

Уся зона лагера была абнесена высокай драцяной агароджай, і ўздоўж яе, праз кожныя пяцьдзесят футаў, сядзелі на траве вартавыя.

Пачалі на машынах з'язджацца госці — дробныя фермеры з сем'ямі, перасяленцы з іншых лагераў. У варотах кожны называў прозвішча знаёмага, ад якога было атрымана запрашэнне.

Аркестр зайграў карагодны танец — цяпер ужо зусім гучна, бо рэпетыцыя скончылася. Праведнікі сядзелі каля сваіх палатак і хмурна, пагардліва пазіралі на танцпляцоўку. Яны не перагаворваліся між сабой, яны пільна высочвалі грэх і самім выглядам сваім выказвалі асуджэнне ўсёй гэтай блюзнерскай забавы.

Каля палаткі Джоўдаў Руці і Ўінфілд наспех праглынулі, што там было на абед, і кінуліся да пляцоўкі. На воклік маці дзеці вярнуліся, і яна задрала ім угору падбародкі, праверыла, ці не брудныя ў іх насы, пацягнула за вушы, зазірнула ў іх і загадала ісці ў санітарны блок і яшчэ раз памыць рукі. Малыя схаваліся за будынкам, пакруціліся там, потым сіганулі да танцавальнай пляцоўкі і змяшаліся з гуртам дзяцей, што абкружылі аркестр.

Эл паабедаў і паўгадзіны галіўся Томавай брытвай. Потым памыўся, надзеў шарсцяныя штаны, якія шчыльна аблягалі яго сцёгны, змачыў вадой свае прамыя валасы і зачасаў іх назад. Выбраўшы момант, калі ва ўмывальнай нікога не было, ён абаяльна ўсміхнуўся сам сабе ў люстра, потым павярнуўся бокам, стараючыся ўбачыць, як гэта ўсмешка выглядае ў профіль. Пасля надзеў на кашулю чырвоныя нарукаўныя гумкі і апрануў свой шчыльна падагнаны пінжак, працёр жоўтыя чаравікі кавалкам туалетнай паперы. Раптам ва ўмывальную нехта зайшоў. Эл выскачыў з яе і зухавата пакрочыў да танцпляцоўкі, зіркаючы вачамі па баках у пошуках дзяўчат. Каля адной палаткі блізка ад пляцоўкі сядзела прыгожанькая бландзіначка. Эл нібы незнарок падышоў да яе і расшпіліў пінжак, каб відаць была яго сіняя кашуля.

— Пойдзеш на танцы? — запытаўся ён.

Дзяўчына адвярнулася і нічога не адказала.

— Што, з табой і словам перакінуцца нельга? Можа, пойдзем патанцуем? — І нібы між іншым дадаў: — Я вальс умею.

Дзяўчына нясмела падняла на яго вочы і сказала:

— Падумаеш. Вальс усе танцуюць.

— Толькі не як я, — сказаў Эл. На пляцоўцы зноў зайгралі, і ён пачаў прытупваць у такт нагой. — Пойдзем, — сказаў ён.

З палаткі высунула галаву таўшчэзная жанчына і глянула на яго грозным вокам.

— Ідзі сваёй дарогай, праходзь, — зласліва сказала яна. — Дачка мая даўно заручаная. Яна замуж выходзіць — хутка жаніх прыедзе.

Эл гарэзліва падміргнуў дзяўчыне і пайшоў далей, прытупваючы на хаду пад музыку, паводзячы плячамі і памахваючы рукамі. Дзяўчына пазірала яму ўслед.

Бацька паставіў талерку на скрыню і ўстаў.

— Ну, хадзем, Джон, — сказаў ён і растлумачыў маці: — Хочам пагаварыць тут з аднымі людзьмі, даведаемся, можа, дзе работа ёсць. — Разам з Джонам ён пайшоў да доміка адміністратара.

Том падабраў кавалкам куплёнага хлеба рэшткі мяснога соўсу на талерцы і адправіў яго ў рот. Тады падаў талерку маці, і тая апусціла яе ў вядро з гарачай вадой, памыла і дала выцерці Ружы Сарона.

— А ты хіба на танцы не пойдзеш? — запыталася ў Тома маці.

— А як жа, пайду, — адказаў Том. — Мяне выбралі ў камісію дзяжурыць. Трэба пазабаўляць сяго-таго з гасцей.

— У камісію ўжо выбралі? — здзівілася маці. — Гэта, відаць, таму, што ты работу маеш?

Ружа Сарона нахілілася, каб пакласці талерку ў скрыню. Том, паказваючы на яе, сказаў:

— А божа, як яна таўсцее!

Ружа Сарона залілася чырванню і ўзяла ў маці яшчэ адну талерку.

— Чаму ж ёй не таўсцець, — сказала маці.

— І прыгажэе, — дадаў Том.