Гронкі гневу

— Не, — сказаў Хастан. — Яны таго толькі і чакаюць. Не, сэр. Калі ім удасца распачаць бойку, яны паклічуць палісменаў і заявяць, што ў нас тут буяняць. У іншых лагерах так ужо было. — Ён павярнуўся да смуглявага юнака з сумным тварам — прадстаўніка санблока нумар два: — Ну, ты сабраў хлопцаў, выставіў ахову ўздоўж агароджы, каб ніхто ў лагер не пралез?

Юнак з сумным тварам кіўнуў галавой:

— Зрабіў. Дваццаць чалавек. Загадаў нікога не біць. Выпхнуць — і ўсё.

Хастан сказаў:

— Схадзі, калі ласка, знайдзі Ўілі Ітана. Ён сёння, здаецца, распарадчык на вечарынцы?

— Ага.

— Скажы яму, нам трэба з ім пагаварыць.

Юнак выйшаў з палаткі і неўзабаве вярнуўся ў суправаджэнні жылістага тэхасца. Падбародак у Ўілі Ітана быў вузкі, тонкі, валасы попельна-шэрыя, рукі і ногі доўгія і быццам расхлябаныя, а вочы светла-шэрыя, апаленыя сонцам, як у тыповага жыхара Тэхаскага выступу. Ён увайшоў з усмешачкай у палатку і стаў, нецярпліва пакручваючы кісцямі рук.

Хастан запытаўся ў яго:

— Ты чуў, што вечарам рыхтуецца?

Уілі шырока ўсміхнуўся:

— Ага!

— Зрабіў што-небудзь?

— Ага!

— Раскажы нам што.

Уілі Ітан усміхнуўся на ўвесь рот:

— Значыць, так, сэр: звычайна ў суботнюю камісію ў нас уваходзяць пяць чалавек, а я набраў яшчэ дваццаць — надзейныя ўсе хлопцы. Яны будуць танцаваць, але вочы іх і вушы будуць усё бачыць і чуць. Ледзь толькі дзе гучней загавораць ці заспрачаюцца, яны раз! — і кружком. Чыста будзе зроблена. Ніхто нічога не заўважыць. Будзе так, быццам усе яны з пляцоўкі ідуць, і скандаліст хочаш не хочаш з імі пойдзе.

— Скажы ім, каб рукам волі не давалі.

Уілі весела засмяяўся:

— Казаў.

— Не, ты так скажы, каб да іх дайшло.

— Дайшло. Пяцёх пастаўлю каля варот, няхай прыглядаюцца да тых, што ўваходзяць. Паспрабуем адразу іх высачыць, яшчэ да таго, як пачнуць.

Хастан падняўся з месца. Вочы яго сталёвага колеру глядзелі сурова.

— Паслухай, Уілі. Біць іх нельга. Каля пярэдніх варот будуць шэрыфавы агенты. Калі вы пусціце каму-небудзь кроў, вас забяруць.

— Мы і гэта абмазгавалі, — сказаў Уілі. — Выведзем іх задамі проста ў поле. А там хлопцы прасочаць, каб яны пайшлі туды, адкуль прыйшлі.

— Што ж, на словах выходзіць усё добра, — не супакойваўся Хастан. — Але глядзі, Уілі, каб нічога такога не было. Ты адказваеш за ўсё. Біць іх нельга. Ні кіёў, ні кулакоў ці яшчэ там чаго ў ход не пускаць.

— Ёсць, сэр! Мы слядоў не пакінем.

Хастан насцярожыўся:

— Нешта не давяраю я табе, Уілі. Калі ўжо вам так і карціць іх збіць, біце так, каб крыві не было.

— Ёсць, сэр!

— У хлопцах сваіх ты ўпэўнены?

— Так, сэр!

— Ну добра. На той выпадак, калі самі вы не справіцеся, я буду сядзець там на танцпляцоўцы, з правага боку.

Уілі аддаў яму жартам чэсць і выйшаў з палаткі.

Хастан сказаў:

— Проста не ведаю. Каб хоць яго хлопцы нікога не забілі. Якога чорта шэрыфавым памагатым абавязкова хочацца нашкодзіць нашаму лагеру? Чаму яны не пакінуць нас у спакоі?

Сумны юнак ад блока нумар два сказаў:

— Я жыў у лагеры Зямельна-жывёлагадоўчай кампаніі каля Сандлэнда. Дык, бог сведка, там на кожныя дзесяць чалавек па фараону. А водаправодны кран адзін чалавек на дзвесце.

Каратканогі таўстун усклікнуў:

— Госпадзі, ён мне расказвае! Я сам адтуль. Там палаткі стаяць блокам — трыццаць пяць у даўжыню і пятнаццаць у шырыню. А сарціраў усяго дзесяць на ўсю араву. Смярдзіць — за мілю пачуеш, далібог, праўда. Адзін шэрыфскі памагаты неяк раскрыў нам усю паднаготную. Мы гэтак кружком сядзім, і ён кажа: «Каб яны праваліліся, гэтыя ўрадавыя лагеры! Дай людзям хоць раз гарачай вады, і яны потым патрабаваць яе будуць. Дай ім прамыўныя прыбіральні, дык яны ўжо без іх ніяк. Праклятым Окі што ні пакажы, яны ўжо без таго абысціся не могуць. У іх, кажа, у лагерах чырвоныя мітынгі. Усё прыдумляюць, як дапамогу атрымаць».

Хастан запытаўся:

— І ніхто яго не ўзгрэў за гэта?

— Не. Адзін, такі маленькі ростам, пытаецца ў яго: «Якая такая дапамога?» Палісмен адказвае: «Ну грашовая — тая самая, у якую мы, падаткаплацельшчыкі, свае кроўныя ўсаджваем, а дастаюцца яны вам — усялякім там Окі. А той, маленькі, кажа: «Мы таксама плацім падаткі і на прадукты, і на бензін, і на тытунь. Урад плаціць фермерам чатыры цэнты за фунт бавоўны — ці ж гэта не дапамога? Чыгуначныя і параходныя кампаніі атрымліваюць ад урада пазыку — гэта не дапамога?» А шэрыфскі агент адказвае: «Яны патрэбную справу робяць». А маленькі кажа: «А калі б не мы, хто б вам ураджаі збіраў?» — Таўстун абвёў позіркам прысутных.

— Ну, а што фараон? — запытаўся Хастан.

— Ён проста раз'юшыўся. Кажа: «Гэтыя чырвоныя ўвесь час народ падбухторваюць. А ты пойдзеш са мной, давай, не марудзь». Забраў малойчыка, і далі яму два месяцы за бадзяжніцтва.

— А калі б у яго была праца? — запытаўся Цімаці Ўолес.

Таўстун засмяяўся:

— На гэты конт мы вучоныя. Цяпер мы ведаем: каго палісмен неўзлюбіў, той і бадзяга. Таму яны і не церпяць наш лагер, што паліцыі тут уваходу няма. Тут Злучаныя Штаты, а не Каліфорнія.

Хастан уздыхнуў: