Historia romana

15 Huius successor Lucius Antoninus Commodus nihil paternum habuit, nisi quod contra Germanos feliciter et ipse pugnauit. Septembrem mensem ad nomen suum transferre conatus est, ut Commodus diceretur. Sed uxoria obscenitate deprauatus gladiatoriis armis saepissime in ludo, deinceps etiam in amphiteatro cum huiusmodi hominibus dimicauit. Obiit morte subita atque adeo ut strangulatus uel ueneno interfectus putetur, cum annis xii post patrem et viii mensibus imperasset, tanta execratione omnium ut hostis generis humani etiam mortuus iudicaretur.

16 Huic successit Pertinax grandeuus et qui septuagenariam attigisset aetatem, praefecturam Vrbi tum agens, ex senatus consulto imperare iussus. Octogesimo die imperii praetorianorum militum seditione et Iuliani scelere occisus est.

17 Post eum Saluius Iulianus rem publicam inuasit, uir nobilis et iure peritissimus, nepos Saluii Iuliani qui sub diuo Adriano perpetuum conposuit edictum. Victus est a Seuero apud Miluium pontem, interfectus in palatio. Vixit mensibus septem postquam coeperat imperare.

18 Hinc imperii Romani administrationem Septimius Seuerus accepit, oriundus ex Africa, prouincia Tripolitana, oppido Lepci. Solus omni memoria et ante et postea ex Africa imperator fuit. Hic primum fisci aduocatus, mox militaris tribunus, per multa deinde et uaria officia atque honores usque ad administrationem totius rei publicae uenit. Pertinacem se appellari uoluit in honore eius Pertinacis qui a Iuliano fuerat occisus. Parcus admodum fuit, natura saeuus. Bella multa et feliciter gessit. Pescennium Nigrum, qui in Aegypto et Suria rebellauerat, apud Cizicum interfecit. Parthos uicit et Arabas interiores et Azabenos; Arabas eo usque superauit, ut etiam prouinciam ibi faceret; idcirco Parthicus, Arabicus, Azabenicus dictus est. Multa toto orbe Romano reparauit. Sub eo etiam Glodius Albinus, qui in occidendo Pertinace socius fuerat Iuliano, Caesarem se in Gallia fecit uictusque apud Lugdunum et interfectus.

19 Seuerus tamen praeter bellicam gloriam etiam ciuilibus studiis clarus fuit et litteris doctus, philosophiae scientiam ad plenum adeptus. Nouissimum bellum in Brittania habuit, utque receptas prouincias omni securitate muniret, uallum per xxxii passuum milia a mari ad mare deduxit. Decessit Euoraci admodum senex, imperii anno sedecimo, mense tertio. Diuus appellatus est. Nam filios duos successores reliquid, Bassianum et Getam, sed Bassiano Antonini nomen a senatu uoluit inponi; itaque dictus est Marcus Aurelius Antoninus Bassianus patrique successit. Nam Geta hostis publicus iudicatus confestim periit.

20 Marcus igitur Aurelius Antoninus Bassianus, idemque Caracalla, morum fere paternorum fuit, paulo asperior et minax. Opus Romae egregium fecit lauacri, quae Antonianae appellantur, nihil praeterea memorabile. Impatientis libidinis, qui nouercam suam Iuliam uxorem duxerit. Defunctus est in Osdroena apud Edessam moliens aduersum Parthos expeditionem, anno imperii sexto, mense secundo, uix egressus quadragesimum tertium annum. Funere publico elatus est.

21 Deinde Opilius Macrinus, qui praefectus praetorio erat, cum filio Diadumeno facti imperatores, nihil memorabile ex temporis breuitate gesserunt. Nam imperium eorum duum mensuum et unius anni fuit. Seditione militari ambo pariter occisi sunt.

22 Creatus est post hos Marcus Aurelius Antoninus. Hic Antonini Caracallae filius putabatur, sacerdos autem Eliogabali templi erat. Hic cum Romam ingenti et militum et senatus expectatione uenisset, probris se omnibus contaminauit. Inpudicissime et obscenissime uixit, biennioque post et octo mensibus tumultu interfectus est militari et cum eo mater Suriasera.

23 Successit huic Aurelius Alexander, ab exercitu Caesar, a senatu Augustus nominatus, iuuenis admodum, susceptoque aduersus Persas bello Xeren eorum regem gloriosissime uicit. Militarem disciplinam seuerissime rexit; quasdam tumultuantes legiones integras exauctorauit. Adsessorem habuit uel scrinii magistrum Vlpianum iuris conditorem. Romae quoque fauorabilis fuit. Periit in Gallia militari tumultu, tercio decimo imperii anno et die octauo. In Mammeam matrem suam unice pius.

EXPLICIT LIBER OCTAVVS

PAVLI DIACONI HISTORIA ROMANA LIBER NONVS

INCIPIT LIBER NONVS

1 Post hunc Maximinus ex corpore militari primus ad imperium accessit sola militum uoluntate, cum nulla senatus intercessisset auctoritas neque ipse senator esset. Is, bello aduersus Germanos feliciter gesto, cum a militibus imperator esset appellatus, a Puppieno Aquileia occisus est deserentibus eum militibus suis cum filio adhuc puero, cum quo imperauerat triennio et paucis diebus.