Яны не пройдуць!

Усё вышэй уздымалася хмара і з гэтым часцей успыхвалі маланкі і вурчэў гром. А над галовамі партызан святлела далёкае неба і зоры танулі ў дрыглівай, бледнай яго сіняве. Каленік не спаў, усё пазіраў на той бок рэчкі. Ён першы і заўважыў постаці коннікаў, якія з'явіліся далёка на ўзгорку на дарозе. Коннікі павольна ехалі, збіўшыся ў кучу. Каленік некалькі секунд моўчкі пазіраў насустрач ім, потым крануў за локаць Віняцкага і паказаў на ўзгорак.

— Глядзі!

Постаці коннікаў выступалі ўсё выразней. Уз'ехаўшы на самы ўзгорак, яны скучыліся яшчэ больш. Каленік разбудзіў Гайшынскага і партызана, які ляжаў улева ад яго.

— Перадаць каманду: падрыхтавацца. Не страляць. Даць пераехаць мост.

Партызаны ўпоўголаса, як-бы баючыся, што іх пачуюць коннікі, перадалі па лініі акопаў каманду. У той-жа час, каб не быць заўважаным, дазорны, які стаяў каля самага моста, лёг на зямлю і адпоўз у бок.

— У акопы. Без каманды ніводнага стрэлу,— перадаў Калснік і сам папоўз улева бліжэй да маста. Коннікі набліжаліся. 3 кожнай хвілінай адлегласць да іх скарачалася. Яшчэ нейкі час і яны будуць каля самай рэчкі. Гайшынскі поўз следам за Каленікам і не мог адарваць позірку ад коннікаў. У яго часцей, як заўжды, білася сэрца. Ён на фронце. Хутка пачнецца бой. Яму хочацца гэтага. Следам за Каленікам ён спусціўся ў акоп і паклаў перад сабою вінтоўку, трымаючы яе ў руках. Рука ад напружання і ўсхвалёванасці дрыжэла, і ён бачыў, як пагойдваецца штык, выстаўлены над пяском за акопам. Тым часам коннікі пад‘ехалі зусім блізка, крокаў за сто ад рэчкі. Адзін з іх узняў руку і ўсе спынілі коней. Гэта быў камандзір разведкі. Ён пазіраў у бок Крапілаўкі. Ён бачыў перад сабою рэчку, сенажаці за рэчкай, далей поле і сяло. У сяле ціха і нідзе нікога. Акопаў ён не бачыў, было яшчэ цемнавата і перашкаджаў туман, які нерухомай заслонай стаяў над рэчкай і над сенажацямі. Усё гаварыла яму, што можна спакойна ехаць і далей, але коннікі стаялі на месцы і Каленік сказаў, кіўнуўшы Гайшынскаму галавой:

— О, яны не дурні, на мост яны не паедуць.

— А што-ж мы? — запытаў Гайшынскі.

— Пакуль не будзем страляць,— сказаў Каленік.

— Мы іх так і пусцім назад?

Гайшынскі нічога не разумеў. Да польскай разведкі ўсяго якіх метраў дзвесце, дзвесце пяцьдзесят. Калі-б страляць, палова-б іх напэўна не з‘ехала-6 з месца, пакуль-бы яны агледзіліся.

— За імі зусім блізка перадавая лінія войск ідзе,— сказаў Каленік.— Калі пачнем страляць, мы папярэдзім іх і не здолеем сустрэць так, як трэба.

Камандзір польскай разведкі махнуў рукой і, завярнуўшы каня, паехаў назад, а за ім і ўся разведка. Цяпер яны пагналі коней рыссю і хутка зніклі за ўзгоркам, адкуль былі з'явіліся. Зноў стала ціха, але цішыня зрабілася больш напружанай і больш трывожнай. 3 захаду ўсё вышэй уздымалася цяжкая чорная хмара. Маланкі рассякалі яе, разрывалі стрэламі агня і зусім блізка ўжо грымеў гром. Скамечаная ветрам хмара кацілася як сівая хваля морскага прыбою. Падуў вецер. Рэдкі туман хіснуўся і пачаў расплывацца.

— Яны зусім блізка,— сказаў Каленік.— Яны тут, за ўзгоркам.

Як-бы ў пацверджанне яго слоў, над узгоркам замаячылі постаці польскіх дазорных і не паспелі яны сыйсці ў лагчыну, як на дарозе на ўзгорку паказалася вялікая калона легіянераў.

— Падрыхтавацца да бою.

Каманду перадалі па ўсёй лініі акопаў.

Дазоры польскія ўжо зусім блізка. Вось яны сходзяцца і ідуць у напрамку да моста. За імі ў адлегласці на поўкілометра калона, а яшчэ далей абоз. Дазорныя ішлі з вінтоўкамі на руках, гатовыя страляць. Перад самым мостам яны прыпыніліся на момант, як-бы прадчуваючы небяспеку, але пайшлі далей, толькі ўжо ўсе разам, ішлі насцярожана і нічога не заўважылі. Так дайшлі амаль да самых акопаў, калі змецілі ў акопах людзей і мятнуліся назад, але ім крыкнулі кідаць вінтоўкі і класціся на зямлю. Яны бачылі перад сабою наведзеныя на іх рулі вінтовак. Калі яны спыніліся і ляглі, калона была недалёка ад рэчкі. У калоне не адразу дагадаліся, што сталася з дазорнымі і калона ўсё рушыла наперад з вінтоўкамі на плячах. У гэты час Каленік два разы выстрэліў з рэвальвера і ў адказ яму адгукнуліся стрэлы з абодвух бакоў і зататахкаў кулямёт. Каленік бачыў, як на момант калона замерла на месцы, а пасля легіянеры кінуліся з дарогі і рассыпаліся па полю.

На тым баку рэчкі на самым узгорку спыніўся абоз. Легіянеры, паляжаўшы, узняліся і пабеглі да рэчкі. Яны прарываліся, каб залегчы каля самай рэчкі. За імі з-за ўзгорка наказалася яшчэ калона, ужо большая. Рассыпаўшыся шырокай паласой, калона пашла ўніз. Цяпер іх было багата. Але адначасова насустрач ім, пачуўшы першыя стрэлы, парушыўшыя прадранішнюю цішу, з сяла пабеглі і тыя чырвонаармейцы, якія адпачывалі там, каб заняць месца ў акопах.