Иччи. Сибиэн. Абааы

Бииги тоо эрэ крбппт соуччута бэрдиттэн тохтуу биэрдибит, саата суох сирэй-сирэйбитин крсн ыллыбыт. Улахан баайытык кэпсэтэ иэн сибигинэйэн эрэ тыл бырахсар дьон буола тстбт. Кэриигэ киирэрбитигэр ким да соа ээ. Тннххэ диэн буолла. Суол устун, субу-субу кэннибитин хайыа-хайыа, тнннбт. Кылгас ойууру быа тэн атын сыыыга таыстыбыт. Суолтан туораан чугастааы ууну крн аааары баран иэн эмиэ чугурус гына тстбт. Иннибитигэр били дьахтарбыт субу баран иэр эбит. Кини хайдах да биигини уруттуох туа суоа. Туох эрэ муокас дьахтара буулаары гынна диэн эппит тарта.

– Хайыыбыт? – диэн атаым сибигинэйэн ыйытта.

– Таалабытыгар тннх, – диибин.

Тоо эрэ били дьахтары Таалаа тннн баарын-суоун бэрэбиэркэлиэх санаа ктн тстэ. Эмиэ срэр-хаамар икки ардынан кдкчэн, сыыыбытыгар аыйахта атыллаан тиийдибит. Бастаан тиийэн тннбт сирбитигэр кэлээппитин кытта, дьахтарбыт иннибитигэр бу сайбайан эрэрэ кст биэрдэ. Эмиэ чиккэринээ тстбт. Уолум саатын хаба тардан ылан дьахтары туулуох курдук тутунна.

– Кэбис, ытыма, киини дэниэ, – диибин.

– Кии буолбатах. Сааны ээн сатаатар куттуохха.

– Кэбис, кэбис, сырыттын. Тоо эрэ биигини кустатыан баарбат эбит. Дьиэлиэх.

Ол турдахпытына, дьахтарбыт эргиллэн крд. Сирэйин-хараын йдн крр диэн суох. Хамаанданы истибит курдук, дэриэбинэ диэки ойуурунан быа ыстанныбыт.

Дьиэлэри крн эрэ баран, биирдэ уоскуйдубут. Арай биир ыал таыгар, били дьахтарбыт курдук, былаатын самыытыгар тиийэ саба тэринэн бааммыт бэркэ билэр ттэбит биигини ктэн турар эбит. Ууоа араа кчтэ ср.

– Хайа, нохолор, с крдгт дуо? – диэн ыйытта.

– Суох, – диэт, сулбу ааа турдубут.

Бадаа кини клгэ салгыа олорон хаалбытын крдхпт буолуо диэн билигин тойоннуубун. Ити сыл ол дьахтар эмискэ ыалдьан лн хаалаахтаабыт сурахтааа. Сп тбэиспитэ дьикти. Айыла ити биир таабырынын таайар кии баар эрэ, суох эрэ.

Таабырынап

Ынахтан – саарар оо

Былыыр-былыр биир соотох оонньор олорбут. Кини соотох маан ынахтаах эбит. Ынаа трр ыалдьыбытыгар оонньор, кэтээ сатаан баран, утуйан хаалбыт. Сарсыарда туран хотонугар тахсыбыта, ортотугар тиийэр кугас баттахтаах, мап-маан эттээх уол оо ынаы эмэ олорор эбит. Ону крн соуйбут, куттаммыт. «Абааы трбт», – диэн, крдьэинэн лт сынньан барбыт. Онуоха ол оо крдспт: «Ааттаабын, лрмэ, биэс да тн оорботоум иин, биир тн ооруом! Ийэм баыгар, тннк анныгар, бырах, с хонон баран бэйэбин бэйэм билиниэм». Оонньор бокуойа суох лт сынньан барбыт. Оо: «Ынахтан икки тгл кэллим да, кии буолбатым, аны сылгыттан сыыыга кэлиэм», – диэбит. Оонньор бу оону лрн кэбиспит. с хонон баран хотоо, ынах турар сиринэн, муус тннк лт барыар диэри ат кистээбит. Оонньор ону тахсан крбтэ, тэриэлкэ саа улахан ат суола чигдини тоута ктээн кэлэн барбыт. «лрбт буоллар, ол оо барыа эбит», – дииллэр этэ. Ол тугун бэйэит толкуйдаа.

Суруйдум 67 саастаах

Екатерина Алексеевна Кашлакова

Сэттээх-сэмэлээх буолара чахчы

«Ньурбачаан Бакамдатын араа ттгэр Хонорох Алааа, эбэтэр арыт Арыылаах Алаас диэн ааттыыр сирдэрэ баар. Бу 1959 сылтан «Заготскот» диэн тэрилтэ соотуопкаа киирбит сн хаайан аатар киэ даллаах, с лрр сирдээх, бостууктары олордор дьиэлээх сирэ этэ. Дьиэттэн аллара, Бакамда диэки ттгэр ыара саба ммт клйэлээх сиргэ, муус туран эт тоноуна с лртрлл диэн бтэй туттараары, алта-сэттэ оробуочайы тааарбыттар. Саас. Клйэлэрин рдгэр бтэй тооото, сиэрдийэтэ буолар бэртээхэй арыы мас баара. лэиттэр рэ-кт бу маы кэрдэн барбыттар. Ол кэрдэн эрдэхтэринэ, ыара иигэр турар былыргылыы хабара муннуктаах, арааа, кус тэ диэн ааттыыр ткнк мастан ооуллубут (тутуллубут диир ордуга дуу) ойуун дрн тыаа лгрээбит, кыааанын тыаа р кыынньа тспт. лэлии, аймалаа сылдьыбыт дьон, соуйан, уолуйан, сгэлэрин кытта ыыктыбыттар. Бары ах баран турбуттар. Саа саарар, тыл тааарар суох . Онуоха арыый аа саастаахтара, сэриигэ сылдьыбыт кии, Чуукаартан трттээх Дабыыт Данилов-Буруо Хоноо, бэргээтин устан туран, ити тыас кэлэр сирин диэки хайыан билэринэн ааттаспыт:

– Тойон убайбыат! Бииги диэн кыра дьон мунаахтарбыт, аыыр-танар кыалатыгар, тыыннаах буолар туугар тойоттор сорудахтарынан лэлии тахсыбыппыт. Аласка, билбэккэ, эн чуумпугун уйгуурдубуппут. Ону бииэхэ буруйга холоомо. Аласпытын бырастыы гын. Ирдээр, туоулаар да буоллаххына, тойоттортон туоулас, олортон ыйыт, – диэбит . Онуоха тыас эмискэ уурайан барбатах, аа-дьуо намыраан барбыта .

Бу дьону бтэй тутар сирдэрин рдттэн охторон, тутаары гыммыттара – табыллыбат. Тохтоон хаалбыт. Кэрдибит мастарын да харайбатахтар. Билигин да, арааа, сытара буолуо. Туох харайбыт , ону.

Икки биэрэстэ курдук Борокуруор Маара диэн сиртэн сиэрдийэлэрин клнн таан, сиэрдийэлэрин тутан бтэрбиттэр.

Онно баар дьонтон Н. диэн кии лбтэ. Ол олох кэпсээбэт этэ, саллар этэ. Арай итини Н. кэпсээбитэ. Бииргэ рэммит уолум. Кини билигин да саллар. Уонна ити туунан санаппат. Иннинэн-кэннинэн барыах-кэлиэх да, хамныах да кыах суох. Буолар да эбит. Оннук саллыбытым, куттаммытым диир этэ.