Иччи. Сибиэн. Абааы

Сарсыныгар хойутаан, тббн баанан кэнсэлээрийээ тиийэн лэлии олордум. Остуорас оонньор кэлэн оох оттубут да, дьиэ иэ тыбыс-тымныы. Оччолорго лээ тахсыбат диэн улахан аньыы этэ, онон эрэ лэлээбитэ буола олордохпуна, оонньор киирэн ааны саппакка барбыккын, бгн хойутааты, тб баайыылаах, аыыр оо быыылааххын диэх курдук саартаата. Ол иин барытын кэпсээн биэрдим. Оонньорум улаханнык соуйда, киээ ооу сабан баран, иккиэн тээ дьиэбитигэр барарга сбэлэстибит. Киээ хараа буолбутугар чмэчинэн олордохпутуна, тннкпт аннынан сыаралаах аттар тыастара хаарга хоочугураан кэллилэр. Мин оонньорбун кр тсптм, мин диэки куаан баайытык крн баран олорор эбит. Куттаныах курдук буоллубут. Сотору т-кч бээээи курдук тыааан-ууаан, тас дьиээ турар остуолга тугу эрэ уурдулар. Онтон утуу-субуу с кии киирэн кэллэ. Кырыа-хоруо б буолтар. Билэр дьоммут киирэн кээлтэрин крн, хайа муун, бииги дьэ холкутаатыбыт. Бэрэссэдээтэлбит балыыаа киирэн биир эрэ хонон хаалбыт, ону лгн аалан ити остуол рдгэр уурбуттар».

Итини истэн баран аам «бокуонньук бэриэтчиттээх кии эбит» диэн быаарда. Оттон мин билигин саныыбын. Ити дьону кытта чахчы буолар тбэлтэлэр тоо билигин буолбаттарый? Бэриэтчиттээх дьон трбт буоллулар дуу? Эбэтэр бэйэбит хайдах эрэ уларыйан, тугу да билбэт буолан хааллыбыт дуу?

«Ыйтан тспт»

Иччитэх тхх

Биир киээ бииги, республикатааы балыыа хирургия отделениетын ыарыахтара, балыыа оронун иччилээччилэрэ, хайдах эрэ ис-испититтэн кэри-куру буоллубут. «Нохолоор, мээнэ сытыахтааар урут аам бокуонньук барахсан миэхэ кэпсээбит, тус бэйэтэ тбээ сылдьыбыт тбэлтэтиттэн сээргээтэхпинэ истиэ этигит дуо?» – аттыбар кэккэлээ сытар палаатабыт саамай кырдьааа, 78-с хаарын санныгар тэрбит Сдэр оонньорбут ыйытта.

Хайа саха киитэ сээни сэргээбэтээ баарай? Бииги «кэпсээ» дэистибит.

– Мин аам Уйбаан бд-сада, бэйэтин кыанар кии этэ, – диэн сээнин оргууй аай сыыйан саалаан барда. – Кини биирдэ булдугар лйэн харааа былдьаппыт. Инньэ гынан чугастааы тхх хонорго быаарыммыт. тр тиийэн кэлбит. Им балай харааа илиитин иминэн харбыалаан, бигээн, аыйах маы булан киллэрэн, кмлк ооу тигинэччи оттон кэбиспит. лрбт кууттан ргээн, илдьэ сылдьар биэдэрэтигэр уу баан, кн ооун чанчыгар оргута уурбут. р-тр буолбатах, кэ оргуйан будулуйан тахсыбыт. Аам тото-хана ааан, кэтэ сылдьар сонун уулан кэтэириин ороо тэллэх оостон тэлгээбит, сылайбыт-элэйбит кии быыытынан сытынан кэбиспит. Умайа турар кмлк ооо балаан иин сыдьаайан сырдатара . Аам бу сытан нухарыйан киирэн барбыт. Ол сыттаына, сирэйин биллэр-биллибэттик салгын имэрийэн ылбыт уонна:

– Тур, киэр буол! – диэн саа ииллибит. Онуоха аам ууктан кэлбитэ, ким да суох . Балаан иэ, иийбит курдук, уу чуумпу. Кмлк уота уостубут. Им балай хараа сабардаабыт. Аам туруон ыарырыы сыппыт. Ииллиириттэн туох да туа тахсыбытах, сотору соус буолан баран эмиэ минньигэс уутугар бииктэнэн утуйан барбыт. Арай:

– Киэр буол! Куаан буолуо! – диэн бардьыгыныыр сааттан ууктубут. Тула ттн эргим-ургум кртэлээбит да, туох да суохха дылы. Арай куаан баайы сыт саба биэрбит. Мин аам снэн аатырбыт кии буолаахтаатаа, тахсыбаттыы санаммыт. «Хайабыт буолар» диэн иигэр ботугуруу сыппыт. Ол сыттаына, туох эрэ кэлэн аабын тэлгэммит сонун кытта суулуу туппут да, таырдьа кыыратан кэбиспит. Онуоха аам (оччотооу кэмэ то маы тосту тардар, томут буору тобулу ктр кгэйэр кнгэр сылдьар эр бэрдэ эбитэ ):

– Син биир киирэммин хонон баран барыам, – диэн баргыытаабыт да, киирэн оннугар сытынан кэбиспит. р-тр буолбатах, иккиин таырдьа быраыллыбыт. с-с киирэн, эмиэ сытынан кэбиспит. Били баайы тааас оостубакка, кумааыны кыыратар курдук, бэрт чэпчэкитик ылан таырдьаны булларбыт.

– Ити буоллаына, миэхэ дааны кыра баардаах оотобун! – диэт, аам хаана-сиинэ хойдон хаыытаан тоо барбыт. Тымырдара крбт, ииирдэрэ чиээбит уонна эмиэ киирэн хат сытынан кэбиспит, кэтэспит. Били ктр кэлэн саардыы харбыалаан ылан таырдьа эээри гынан эрдэинэ, аам тутуан киирэн барбыт. Куаан баайы сыт саба биэрбит да, аам хотуолаан ыылыннарбыт. Ол да буоллар, т да сиргэннэр, сииктээх, ньалархай тлээх баайыны харбаан ылбыт. Онон-манан туох тбэиэинэн бырахсыбыттар, ол курдук охсуспутунан халлааны сырдаппыттар. Ол тбэлтэ кэнниттэн аам улаханнык ыалдьа сылдьыбыта , – диэн Сдэр оонньор кэпсээнин тмктээтэ.

Чойбалсан Гоголев

Нам

Утуппатах

Арай биирдэ Мээ Хаалас улууугар маннык тбэлтэ буолбуттаах. Мин кыра сырыттахпына, сааым, арааа, алта-сэттэ буолуо. Былыргы сыбахтаах балаан дьиээ кмлк оох имик-самык умайа турара. Бииги биир дьиэ кэргэн: сорохтор ороннорун оостон утуйбут этилэр, сорохтор утуйаары тттр-таары хаамса сылдьыбыттара. Таырдьа кн этэ. Тыйыырбыт хараа былыттаах тн буолаары турара. Бииги с ыал дьукаахтаан, эн-мин дэсиэн, ыал сиэринэн эйэ-дэмнээхтик, син буруо тааарынан, чгэй баайытык олорбуппут.