Jahongir

Elza ishonch qog‘oziga imzo chekdi. Hamma rasmiyatchilik uchto‘rt minut ichida tugadi.

— Hammasi tartyb-qoidali bo‘lgani yaxshi. Rahmat! Sizlar bo‘shsizlar, — dedi Shtirner.

Notarius, Fit va Shmitgof chiqib ketishdi.

— Zauyer, siz yuriskonsult bo‘lib qolasiz. Ammo yangi bankirimiz ilgarigisidan saxiyroq, shuning uchun maoshingiz ellik foiz oshadi. Shunday deb buyurgan edingiz shekilli, a?

— Ha, ha, — dedi Elza.

— Muruvvatingiz uchun rahmat, lekin menga qo‘shimcha haqingiz ham, ishingiz ham kerak emas… — titrab-qaqshab javob berdi Zauyer.

— Nega endi, Otto? Hazillashyapsanmi? — deb so‘radi Elza qaylig‘ining ko‘zlariga tikilib.

— Xo‘p, xo‘jayka bilan o‘zinglar kelishinglar, mening vaqtim yo‘q. Bankka tushishim kerak. Qariya Karl manavini xo‘p o‘ylab topgan ekan-da.

Shunday deb, Shtirner tugmachani bosdi-da, shig‘illab pastga tushib ketdi.

— Hazillashyapsanmi, Otto? — qayta so‘radi Elza Zauyer bilan yolg‘iz qolganlaridan so‘ng va erkalanib uning bilagidan ushladi.

Zauyer ijirg‘anib qo‘lini tortib oldi. Peshonasi tirishdi.

— Bilmadim, qaysi birimiz hazillashayotganikinmiz… Menimcha, siz, Glyuk xonim…

— Otto!

— Ammo hazillaringiz haqoratga o‘xshab ketadi… Insonning qadr-qimmati, muhabbati, ishonchi, do‘stligi ustidan haqorat bu.

Zauyerning ovozida qancha alam va ta’na bor edi.

— Elza! Senga nima bo‘ldi, Elza? Merosdan voz kechaman, deb aytgan eding-ku, yolg‘on gapirgan ekansan-da… Nega unday qilding?

— Otto, nahotki shunday qilish kerakligini bilmasang? Sudda mening nomimdan o‘zing gapirding-ku?

— To‘g‘ri, gapirdim… Nima uchun gapirganimni ham tushunolmayman… Shayton yo‘ldan ozdirdi… Darvoqe, o‘zing iltimos qilding, men gapirdim… So‘zingni yerda qoldirolmasligimni bilasan-ku… Ammo sen-chi? Sen meni aldading! Badavlat xotin bo‘lib olding, mening yuragimni yana ming turli gumonlar kemiryapti. Bu meros sha’ningga dog‘ tushiradi, muhabbatimizni oyoq osti qiladi. Bu ham mayli-ya, Shtirnerga ishonch qog‘ozi berib o‘tiribsan-a! Men nima deb o‘ylashim kerak? Sen u bilan yaqinsan. Sen u bilan… birga bo‘lgansan! Uning jinoyatiga sheriksan. Sen meni yosh boladay laqillatding.

— Otto!

— Jim bo‘l! Nahotki gap-so‘z bo‘lishingni, noming bulg‘anishini tushunmasang. G‘iybatlar shu yerga ham yetib keladi, bu tilla qasr seni gap-so‘zlardan asray olmaydi. Axir sen u bilan bir uyda yashaysan, sen…

— O‘zingni bos, Otto, iltimos qilaman!

— Yo‘q, gapiraman! Bu ham yetmaganday, sen meni yerga urib, maoshimni ellik foiz oshirmoqchisan. Xa-xa-xa!.. Muhabbat va qadr-qimmatning bahosi ellik foiz qo‘shimcha haq!

Zauyer allaqanday bir yovvoyi jazava bilan kula boshladi.

Lol bo‘lib qolgan Elza unga baqrayib tikilib turadi. Qizning qalbida ayovsiz ichki bir kurash borardi. Nihoyat uning asablari bardosh berolmadi, qiz ho‘ngrab yig‘lab yubordi.

Zauyer kulgidan to‘xtadi, endi uning o‘pkasi to‘lib xo‘rsina boshladi.

— Qanday baxtiqaroman… Sho‘rpeshonaman!.. — dedi u kresloga o‘tirarkan, qo‘llari bilan boshini changallab.

Elza borib uning yelkasidan quchdi.

— Otto, nahotki meni shunchalik ahmoq deb o‘ylasang? Axir seni sevaman-ku! Bo‘ldi, azizim, o‘zingni bos… Nima desang hammasini qilishga tayyorman.

— Rostdanmi?

— Rost, — dedi Elza jiddiy. — Meni ayblama, nega shunaqa bo‘lib qolganini o‘zim ham bilmayman…

Zauyer o‘rnidan turdi. Ketidan Elza ham turdi.

— Menga boylik kerak emas, seni sevaman, faqat seni sevaman, — dedi Zauyer qizning qo‘llarini qisib. — Muhabbatim haqqi, talab qilaman: ertagayoq, eshityapsanmi, ertagayoq nikohdan o‘tamiz, ertadan qoldirmay la’nati Shtirnerni kuchuklari bilan uydan haydaysan!

— Xo‘p!

— Elza!

— Otto!

Lift shovqinsiz kelib to‘xtadi.

— O-ho! O‘pishishyapti-ku! — orqadan Shtirnerning masxaraomuz ovozi eshitildi, ular bir-birlaridan ajralib, o‘girylib qarashdi. — Qanday ajoyib manzara!

Shtirner yozuv stoli ortida sigara tortib o‘tirardi.

— Nima qilib o‘tiribsiz bu yerda? — deb o‘shqirdi Zauyer.

— Xizmatchilik, — dedi Shtirner kulimsirab. — Xo‘jayinimiz bildirgan ishonch tufayli…

— Xo‘jayinimiz qarorini o‘zgartirdi, endi qo‘lingizga pattangizni tutqazadi, — uning gapini bo‘ldi Zauyer, — nomingizga yozilgan ishonch qogozi bekor qilinadi. Xizmatlaringiz evaziga to‘la ikki oylik maoshni ellik foiz ustamasi bilan olasiz.

— Sayyor sirk ochishga to‘g‘ri keladi shekilli, — dedi Shtirner peshonasini ishqalab.

Ammo ular chiqib ketgach, o‘ylanib qoldi, stol tortmasidan allaqanday chizmalarni chiqarib, uzoq ko‘zdan kechirdi, keyin bir nimalar deb go‘ldirab, shosha-pisha o‘z xonasiga kirdi-da, eshikni ichkaridan qulflab oldi.

X. «KO‘ZA SINDIRGAN QIZ»

Oradan bir oy o‘tdi. Emma Fit o‘zining odatdagi ish joyida remingtonda yozib o‘tirardi.

Rangi so‘lg‘in, sochlari palapartish taralgan, soqoli o‘sib ketgan Zauyer Emmaga ko‘z qirini tashlab, kabinetda uzoq vaqt yaylanib yurdi. Keyin qizning tepasiga keldi-da, yuziga qattiq tikilgancha chayqalib turaverdi.

Emmaning chaqqon barmoqlari endi remington tugmachalari ustida chalkashib keta boshladi. Zauyerning bunday ta’qibli nigohidan Emma duv qizardi-yu, lekin ishini to‘xtatmasdan so‘radi: