Jahongir

«YALPI TELBALIK

Kecha kechqurun shaharda g‘alati voqea yuz berdi. Kechasi soat o‘n birda, besh minut davomida, ko‘pchilik — qancha odamligi hali aniq emas, lekin ma’lumotlarga qaraganda, bir necha ming kishi galati ahvolga tushib qoldi, to‘g‘rirogi, hamma baravariga mashhur «Qadrdonim Avgustin» qo‘shig‘ini xirgoyi qilishga tuShib ketdi. Asabi buzilgan ayrim kishilarda bunday hol ilgari ham yuz berib turgan. Lekin hamma gap shundaki, bu gal yalpi olomon shu ahvolga tushib qoldi. Gazetamiz muxbirlaridan birining o‘zi ham ana shu kasallikka giriftor bo‘ldi. Mana, uning hikoyasi:

— Tanishim, taniqli bir muzikashunos bilan kafeda o‘tirgan edim. Klassik muzika ixlosmandi bo‘lgan tanishim odamlarda musiqiy did pasayib ketayotganidan, muzikali estrada repertuari betayin djaz va fokstrotlar bilan to‘lib-toshib ketayotganidan shikoyat qilib o‘tirardi. U Betxoven, Motsart, Bax kabi ulug kompozitorlarning asarlari borgan sari kam ijro etilayotganini jig‘ibiyron bo‘lib so‘zlardi. Men uning gaplarini diqqat bilan tinglab, ma’qullab o‘tirardim, chunki o‘zim ham klassik kuylarning shaydosiman. Shu payt, buni qarangki, miyamda «Qadrdonim Avgustin» degan o‘sha bemaza qo‘shiq kuyi g‘imirlayotganini sezib qoldim. «Suhbatdoshim payqab qolsa-ya, — degan o‘y keldi ko‘nglimga. — Mendan umrbod yuz o‘girib ketadi!» U gapida davom etardi-yu, lekin allaqanday bir xayol xira pashshaday uni ham ta’qib etayotgani sezilib turardi… Ahyon-ahyonda u haligi xira pashshani quvganday, boshini silkib-silkib qo‘yardi. Qo‘qqisdan chehrasida hayrat alomati paydo bo‘ldi. Keyin u gapdan to‘xtadi-da, birdan qoshiqchani stakanga urib, boyadan beri miyamda aylanib turgan haligi qo‘shiq kuyini chala boshladi. Ko‘nglim bir narsani sezganday bo‘ldi-yu, lekin gapirishga jur’at etolmay, qoshiq sadosiga quloq solib o‘tiraverdim.

Shundan keyingi voqealar hammasidan ham oshib tushdi!

— Zuppe, «Shoir va dehqon», — deb e’lon qildi dirijyor va tayoqchasini ko‘tardi.

Ammo orkestr birdan «Qadrdonim Avgustin» kuyini chala ketdi. Xuddi e’lon qilingan qo‘shiq pardasida, o‘sha ohangda chala ketdi. Men, muzikashunos va restoranda o‘tirganlar — hammamiz baravariga o‘rnimizdan turib, bir daqiqa dong qotib qoldik.

Keyin birdan g‘ala-g‘ovur boshlandi, odamlar asafiy qo‘l silkir, bir-biriga hayrat bilan tikilardi. X,aligi yopishqoq kuy bir vaqtning o‘zida hammaning xayolini band etganiga shubha yo‘q edi. Notanish odamlar bir-birlaridan so‘rab-surishtirishgan: di, xuddi shunday bo‘lib chiqdi. Shundan keyin vahima battar;shjga mindi. Roppa-rosa besh minutdan keyin hamma narsa yana o‘z holiga qaytdi.

Olingan ma’lumotlarga qaraganda, Birja maydoni va Bank ko‘chasi atrofida yashovchilarning hammasi o‘sha paytda xuddi shunday ahvolga tushgan. Ko‘pchilik bir-biriga baqraygancha qo‘shiqni baralla ovoz chiqarib aytavergan. Operaga kirgan odamlarning gapiga qaraganda, Faust bilan Margarita «O, muhabbat guni» dueti o‘rniga orkestr jo‘rligida birdan «Qadrdonim Avgustin» qo‘shigini boshlab yuborgan. Ko‘p odam shuning orqasida aqldan ozib, ruhiy kasallar shifoxonasiga jo‘natilgan.

Bu antiqa holatning kelib chiqishi to‘g‘risida har xil gaplar yuribdi. Ilm dunyosining mo‘’tabar vakillari, garchi tarqalish sabablarini tushuntirib berisholmasa ham, buni yalpi ruhiy kasallik deb taxmin qilishyapti. Bu xastalik sirtdan qaraganda bezararday ko‘rinsa-da, ammo jamiyat ma’lum sabablarga ko‘ra qattiq tahlikaga tushib qoldi. Har qanday «noma’lum», bayon qilib bo‘lmaydigan narsalar odamlarning yuragiga gulgula solishi tabiiy. Buning ustiga, «kasallik» bundan ko‘ra ham og‘irroq shakllarda takrorlanishi mumkin, degan hadiklar bor. Unga qarshi qanday kurashish kerak? Qanday qilib uning oldini olish mumkin? Buni hech kim bilmaydi, chunki «kasallik» ning kelib chiqish sababi ma’lum emas. Shoshilinch ravishda olimlar va hatto prokuratura xodimlaridan iborat komissiya tuzildi. Bu komissiya odamlarni vahimaga solib qo‘ygan o‘sha quvnoq qo‘shiq yeirini aniqlashga urinib ko‘radi. Biz esa sabr-qanoat va xotirlsamlik bilan oqibatini kutamiz. Ehtimol, ko‘pchilik o‘ylaganchalik dahshatli hech narsa yo‘qdir».