Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Կես ժամ անց խոհանոց սողոսկեց տարաբախտ պանի Մյուլլերը, որի դեմքի ընկճված արտահայտությունից երևում էր, որ նա Շվեյկից մխիթարանքի խոսք է սպասում։

– Եթե ուզում եք լուսամուտից ցած նետվել,– ասաց Շվեյկը,– գնացեք իմ սենյակը, լուսամուտը բացել եմ։ Ես ձեզ խորհուրդ չէի տա խոհանոցի լուսամուտից նետվել, որովհետև կընկնեք պարտեզի վարդերի վրա, կջարդեք բոլոր թփերը և ստիպված կլինեք դրա համար վճարել։ Իսկ սենյակիս լուսամատից դուք մեծ հաջողությամբ կշրմփաք մայթի վրա և, եթե բախտներդ բանի, կջարդեք ձեր վիզը։ Իսկ եթե բախտներդ չբանի, կջարդեք միայն ձեր կողոսկրերը, ձեռքերն ու ոտքերը, և ստիպված կլինեք վճարել հիվանդանոցում բուժվելու վարձը։

Պանի Մյուլլերը լաց եղավ, սուսուփուս գնաց Շվեյկի սենյակը․․․ փակեց լուսամուտը և, վերադառնալով, ասաց.

– Փչում է, իսկ ձեր ռևմատիզմի համար դա լավ չէ, պարո՛ն։

Այնուհետև, անկողինը գցելով և արտասովոր ջանասիրությամբ ամեն ինչ կարգի բերելով, նա դեռևս արտասվաթաց դեմքով վերադարձավ խոհանոց և Շվեյկին զեկուցեց.

– Այն երկու լակոտները, պարոն, որ պահում էիք բակում, սատկեցին, իսկ սեն-բերնարը խուզարկության ժամանակ փախավ։

– Գրո՜ղը տանի,– բացականչեց Շվեյկը,– նա կարող է փորձանքի մեջ ընկնել։ Հիմա, անկասկած, ոստիկանությունը կհետապնդի նրան։

– Կծեց ոստիկանական պարոն կոմիսարներից մեկին,– շարունակեց պանի Մյուլլերը,– երբ խուզարկության ժամանակ պարոնը նրան մահճակալի տակից դուրս քաշեց։ Այն պաներից մեկն ասաց, թե մահճակալի տակ մարդ կա, և սեն-բերնարին հրամայեցին դուրս գալ հանուն օրենքի, բայց նրա մտքովն էլ չէր անցնում դուրս գալ, այդ պատճառով էլ նրան դուրս քաշեցին։ Սեն֊բերնարն ուզում էր նրանց բոլորին խժռել, բայց հետո դռնից դուրս պրծավ, ու էլ հետ չեկավ։ Ինձ էլ հարցաքննեցին. հարցրին, թե ո՛վ է մեզ մոտ գալիս, արդյոք արտասահմանից փող չե՞նք ստանում, հետո սկսեցին ինձ հիմարի տեղ դնել, երբ ասացի, թե արտասահմանից հազարից մի անգամ է փող գալիս, թե վերջին անգամ փող ստացել ենք Բռնոյից՝ պարոն կառավարչից,– հիշո՞ւմ եք անգորական կատվի համար նրա ուղարկած այն վաթսուն կրոն կանխավճարը։ Ասացի, թե դուք այդ կատվի մասին հայտարարություն էիք տպել «Ազգային քաղաքականություն» թերթում, իսկ կատվի փոխարեն թուզի արկղով Բռնո ուղարկեցիք ֆոքստերիերի մի կույր լակոտ։ Այդ բոլորը պատմեցի նրանց, իսկ նրանք սկսեցին ակնարկ անել, թե ես հիմար եմ։ Բայց հետո հետս շատ քաղցր խոսեցին և, որպեսզի մենակ չվախենամ, ինձ կենվոր հանձնարարեցին գիշերային սրճարանի այն շվեյցարին, որին դուք դուրս գցեցիք։

– Համա թե տանջվեցի այդ ոստիկանության ձեռքին, պանի Մյուլլեր,– հառաչեց Շվեյկը։– Ա՛յ, շուտով կտեսնեք, թե նրանցից քանիսը կգան այստեղ շուն գնելու։

Ես չգիտեմ, թե հեղաշրջումից հետո ոստիկանական արխիվը նայողները վերծանե՞լ են արդյոք պետական ոստիկանության գաղտնի ֆոնդի ելքի հոդվածները, ուր կային այսպիսի նշումներ. ՍԲ–40 կ., ՖՏ–50 կ․, Լ–80 կ. և այլն։ Սակայն նրանք անշուշտ սխալված պիտի լինեն, եթե ենթադրել են, թե ՍԲ-ն, ՖՏ-ն և Լ-ն այն անձանց ինիցիալներն են, որոնք 40, 50, 80 և ավելի կրոնով չեխ ժողովուրդը վաճառում էին սևադեղին արծվին։

Իսկ իրականում ՍԲ-ն նշանակում էր սեն-բերնար, ՖՏ-ն՝ ֆոքստերիեր, իսկ Լ-ն՝ լեոնբերգ։ Այդ բոլոր շները Բրետշնայդերը Շվեյկի տնից տարել էր ոստիկանական վարչություն։

Դրանք գարշելի ճիվաղներ էին, որ բացարձակապես ոչ մի ընդհանուր բան չունեին այն ազնվացեղ շների հետ, որոնց փոխարեն Շվեյկը նրանց հրամցնում էր Բրետշնայդերին։ Նրա սեն-բերնարը խառնածին պուդելի և բակապահ շան խառնուրդ էր, ֆոքստերիերը տաքսա տեսակի շան ականջներ ուներ, մեծ էր, գայլխեղդ շան պես, իսկ ոտքերը ծուռտիկ էին, կարծես ռախիտ ուներ, լեոնբերգն իր թավամազ գլխով նման էր գամփռի, պոչը կտրած էր, տաքսայի պես մեծ էր և պավիանի մերկ հետույք ուներ։

Շվեյկի մոտ շուն գնելու եկավ նաև ինքը՝ խուզարկու Կալոուսը… և վերադառնալիս իր հետ տարավ մի կատարյալ ճիվաղ, որ նման էր բծավոր բորենու, թեև շոտլանդական գամփռի բաշ ուներ։ Իսկ գաղտնի ֆոնդի հոդվածում դրանից հետո ավելացավ մի նոր նշում – Դ–90 կ.։

Այդ ճիվաղը պետք է ներկայացներ դոգ տեսակի շուն։

Սակայն նույնիսկ Կալոուսին չհաջողվեց Շվեյկից որևէ բան իմանալ։ Նա ձեռք բերեց նույնը, ինչ Բրետշնայդերը։ Շվեյկը քաղաքական ամենանրբասքող խոսակցությունների ընթացքր փոխում և բերում-կապում էր շների ու լակոտների բուժման հետ, իսկ հմտորեն անտեսանելի որոգայթներ լարելու գործը վերջանում էր նրանով, որ Բրետշնայդերը Շվեյկի մոտից հեռանալիս հետը տանում էր ամենաանհավատալի խառնուրդից սերած մի հրեշ ևս։

Եվ ահա վրա հասավ նշանավոր հետախույզ Բրետշնայդերի վախճանը։ Երբ նրա բնակարանում հայտնվել էին արդեն յոթ այդպիսի հրեշներ, նա այդ շների հետ միասին փակվել էր ետևի սենյակում և նրանց լափելու բան չէր տվել այնքան ժամանակ, մինչև որ նրանք լափել էին հենց իրեն։

Նա այնքան ազնիվ էր, որ պետական գանձարանն ազատեց թաղման ծախքերից։

Ոստիկանական վարչությունում նրա ծառայությանց ցուցակի մեջ «Պաշտոնի բարձրացում» սյունակում գրված էին ողբերգականությամբ լի հետևյալ բառերը․ «Լափված է սեփական շների կողմից»։

Հետագայում լսելով այդ ողբերգական դեպքի մասին, Շվեյկն ասաց.

– Չեմ կարողանում պատկերացնել, թե նրան ինչպե՞ս պիտի նորից ի մի հավաքեն, երբ նա ստիպված լինի կանգնել ահեղ դատաստանի առաջ։

Շվեյկը գնում է պատերազմ