Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

– Ինձ համար մեկ է,– պատասխանեց Բրետշնայդերը, որին ձանձրացրել էին այդ անլուծելի պրոբլեմները։– Ուրեմն, ձեռք բերեք այդ շները, իսկ ես վաղն երեկոյան ժամը յոթին կգամ ձեզ մոտ։ Եղա՞վ։

– Եղա՛վ, եկեք,– դժկամորեն համաձայնեց Շվեյկը։– Այդ դեպքում ես ձեզնից կխնդրեի երեսուն կրոն կանխավճար։

– Ի՞նչ խոսք կարող է լինել,– ասաց Բրետշնայդերը, համրելով փողը։– Դե՛հ, իսկ հիմա մի-մի քառորդ լիտր գինի խմենք իմ հաշվին։

Երբ նրանք խմեցին։ Շվեյկն էլ իր հաշվին մի քառորդ լիտր պատվիրեց։ Բրետշնայդերը սկսեց Շվեյկին համոզել, որ նա իրենից չվախենա, ասելով, թե ինքն այսօր ծառայության մեջ չէ, ուստի և նա կարող է նրա հետ ազատ խոսել քաղաքականությունից։

Շվեյկն ասաց, թե ինքը պանդոկում երբեք քաղաքականությունից չի խոսում և թե առհասարակ այդ քաղաքականության կոչվածը փոքրահասակ երեխաներին վայել զբաղմունք է։

Բրետշնայդերն, ընդհակառակը, շատ հեղափոխական համոզմունքներ ուներ։ Նա հայտարարեց, թե ամեն մի թույլ պետության դատապարտված է կործանման, և Շվեյկին հարցրեց, թե նա ի՞նչ հայացք ունի այդ հարցերի նկատմամբ։

Շվեյկը պատասխանեց, թե ինքը պետության հետ ոչ մի գործ չի ունեցել, բայց մի անգամ իր մոտ դաստիարակվում էր սենբերնարի մի վտիտ լակոտ, որին նա կերակրում էր զինվորի սուխարիներով, և այդ միջոցին լակոտը սատկեց։

Հինգերորդ գավաթը խմելուց հետո Բրետշնայդերն իրեն անարխիստ հայտարարեց և սկսեց Շվեյկից խորհուրդ հարցնել, թե արդյոք ո՞ր կազմակերպության մեջ մտնի։

Շվեյկը պատմեց, թե ժամանակով մի անարխիստ իրենից հարյուր կրոնով մի լեոնբերգ է գնել, արժեքը մաս-մաս վճարելու պայմանով, բայց մինչև հիմա վերջին վճարումը դեռ չի կատարել։

Վեցերորդ քառորդ լիտրը դատարկելուց հետո Բրետշնայդերն արտահայտվեց հօգուտ հեղափոխության և ընդդեմ զորահավաքի։ Շվեյկը թեքվեց ու նրա ականջին փսփսաց․

– Հենց նոր մի հաճախորդ ներս մտավ։ Վայ թե ձեզ լսի, գլխացավանքի մեջ ընկնեք։ Տեսնո՞ւմ եք, պանդոկապետի կինն արդեն լալիս է։

Պալիվեցի կինն իսկապես լալիս էր վաճառասեղանի հետևում նստած։

– Ինչո՞ւ եք լալիս, տիրուհի,– հարցրեց Բրետշնայդերը։– Երեք ամսից մենք կհաղթենք, ամնիստիա կլինի, և ձեր ամուսինը կվերադառնա։ Այն ժամանակ քե՜ֆ կանենք ձեզ մոտ։ Թե՞ դուք չեք կարծում, որ մենք կհաղթենք,– դարձավ նա Շվեյկին։

– Ի՞նչ կարիք կա շարունակ նույն բանը ծամծմելու,– ասաց Շվեյկը։– Պետք է հաղթենք, և վե՛րջ։ Դե՛հ, իմ տուն գնալու ժամանակն է։

Շվեյկը վճարեց ու վերադարձավ իր պառավ աղախին պանի Մյուլլերի մոտ, որը շատ վախեցավ, տեսնելով, որ բանալիով մուտքի դուռը բացող տղամարդը ոչ այլ ոք է, եթե ոչ ինքը՝ Շվեյկը։

– Իսկ ես, պարոն, կարծում էի, թե դուք կվերադառնաք միայն մի քանի տարուց հետո,– ասաց նա իրեն հատուկ անմեղությամբ,– և ես այստեղ… մեղքանալով… ժամանակավորապես ապրելու տեղ եմ տվել գիշերային սրճարանի մի շվեյցարի, որովհետև… այստեղ երեք անգամ խուզարկություն կատարեցին, և, երբ ոչինչ չգտան, ասացին, թե իբր ձեր բանը բուրդ է, թե ամեն բանից երևում է, որ դուք փորձված հանցագործ եք։

Շվեյկն արագ համոզվեց, որ անծանոթը տեղավորվել է ամենայն հարմարությամբ. նա քնել էր Շվեյկի անկողնու վրա և նույնիսկ այնքան ջենտլմեն էր գտնվել, որ բավականացել էր դրա միայն մի կեսով, իսկ մյուս կեսը տրամադրել ոմն երկարամազ էակի, որն երախտագիտաբար գրկել էր նրա վիզն ու քնել։ Հատակին, անկողնու շուրջը, խառնիխուռն թափված էին տղամարդու և կանացի արդուզարդի պարագաներ։ Այդ քաոսից երևում էր, որ «գիշերային սրճարանի» շվեյցարը երեկ իր դամայի հետ տուն էր եկել քեֆը տեղը։

– Պարո՛ն,– ասաց Շվեյկը, ցնցելով ներխուժած կենվորին,– պարո՛ն, չլինի թե հանկարծ ճաշից ուշանաք։ Ինձ համար շատ անհաճո կլինի, եթե դուք սկսեք բոլորին պատմել, թե ես ձեզ դուրս եմ արել այն ժամին, երբ ոչ մի տեղ չի կարելի ճաշ գտնել։

Քիչ ժամանակ չանցավ, մինչև որ «գիշերային սրճարանի» քնաթաթախ շվեյցարը գլխի ընկավ, որ անկողնու տերը տուն է վերադարձել և իր իրավունքներն է ներկայացնում։

«Գիշերային սրճարանների» բոլոր շվեյցարներին հատուկ սովորությամբ այդ պարոնն արտահայտվեց այն ոգով, թե կջարդի այն մարդու կողերը, որը կհամարձակվի իրեն արթնացնել։

Այդ միջոցին Շվեյկը հավաքեց նրա արդուզարդի մասերը, բերեց֊դրեց անկողնու մոտ և, եռանդագին ցնցելով նրան, ասաց․

– Եթե չհագնվեք, ստիպված պիտի լինեմ ձեզ փողոց նետել այսպես տկլոր։ Ձեզ համար շատ ավելի ձեռնտու կլինի այստեղից դուրս թռչել հագնված վիճակում։

– Ես ուզում էի քնել մինչև իրիկվա ժամը ութը,– ասաց շվարած շվեյցարը, վեր քաշելով վարտիքը։– Ես անկողնու համար տանտիրուհուն օրը երկու կրոն եմ վճարում և կարող եմ սրճարանից այստեղ օրիորդներ բերել… Մարժենկա, վեր կաց։

Օձիքն ու փողկապը կապելուց հետո նա արդեն այնքան էր ուշքի եկել, որ սկսեց Շվեյկին համոզել, թե «Միմոզա» գիշերային սրճարանն ամենավայելուչ հաստատություններից մեկն է, ուր մուտք ունեն միայն այն դամաները, որոնց դեղին տոմսերը միանգամայն կարգին են, և սիրալիր կերպով Շվեյկին հրավիրեց այցելել այդ սրճարանը։

Սակայն նրա գործակցուհին խիստ դժգոհ մնաց Շվեյկից և թույլ տվեց մի քանի բարձրաշխարհիկ ծանրակշիռ արտահայտություններ, որոնցից ամենավայելուչն «աստծու դմբլո»-ն էր։

Անկոչ կենվորների հեռանալուց հետո Շվեյկը գնաց խոհանոցից պանի Մյուլլերին կանչելու, որպեսզի նրա հետ սենյակը կարգի բերի, սակայն այնտեղ նրանից ոչ մի հետք չգտավ, բացի մի թղթի կտորից, որի վրա մատիտով ինչ-որ բան էր խզբզած։ Պանի Մյուլլերը պարզապես արտահայտել էր իր մտքերը Շվեյկի անկողինը գիշերային սրճարանի շվեյցարին վարձով տալու դժբախտ դեպքի առթիվ։ Թղթի վրա գրված էր.

«Ներեցե՛ք, պարոն, ես ձեզ այլևս չեմ տեսնի, որովհետև լուսամուտից ցած եմ նետվում»։

– Սո՛ւտ է ասում,– ասաց Շվեյկը և սկսեց սպասել։