Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Շվեյկը պետք է ենթարկվեր նույն այն արարողությանը, որին ենթակա էին հետևի մուտքից մտնող մյուս զինվորները։ Սակայն նա քաղաքավարի կերպով դուրս պրծավ կիսամերկ օրիորդի ձեռքից, որի ճչոցի վրա վազեց-եկավ լեհազգի «մադամը»։ Նա լկտիաբար փորձեց Շվեյկին խաբել, թե հյուրերի մեջ ոչ մի պոդպորուչիկ չկա։

— Շատ էլ մի՛ գոռաք վրաս, ողորմած տիկին,— քաղաքավարի խնդրեց Շվեյկը, այդ բառերին հարակցելով մի անուշիկ ժպիտ,– մի՛ գոռաք, թե չէ ձեր մռութը կջարդեմ։ Մի անգամ մեր Պլանտերժսկա վաղոցում մի «մադամի» այնպես քոթակեցին, որ երկար ժամանակ խելքը գլուխը չէր գալիս։ Այնտեղ որդին փնտրում էր իր հորը՝ պնևմատիկ դողեր վաճառող Վոնդրաչեկին։ Այն «մադամի» ագգանունը Կրժովանովա էր, բայց երբ շտապ օգնության կայարանում նրան ուշքի բերին և ազգանունը հարցրին, ասաց, թե դա «Խ» տառով սկսվող մի բան է։ Իսկ, թույլ տվեք իմանալ, ձեր ազգանունն ի՞նչ է։

Այնուհետև Շվեյկը «մադամին» մի կողմ հրեց և, վեհակերպ տեսքով, սկսեց փայտյա աստիճաններով բարձրանալ երկրորդ հարկը, իսկ հարգարժան մատրոնան անասելի ճիչ ու աղմուկ բարձրացրեց։

Ներքևում հայտնվեց հասարակաց տան տերն ինքը՝ մի աղքատացած լեհ շլյախտիչ, որը սանդուղքն ի վեր վազեց Շվեյկի հետևից և բռնեց նրա թևքից, գերմաներեն գոռալով, թե զինվորներին արգելված է վերև բարձրանալ, թե այդ տեղը պարոն սպաների համար է, և թե զինվորների տեղը ներքևի հարկն է։

Շվեյկը նրա ուշադրությունը հրավիրեց այն բանի վրա, որ ինքը եկել է մի ամբողջ բանակի շահերից ելնելով, որ փնտրում է մի պարոն պոդպորուչիկի, առանց որի բանակը չի կարող ռազմի դաշտ մեկնել։ Երբ հաստատության տիրոջ միջամտություններն ագրեսիվ բնույթ ստացան, Շվեյկը նրան սանդուղքից ցած գլորեց և սկսեց երկրորդ հարկը զննել։ Բոլոր սենյակները դատարկ էին, և միայն միջանցքի ծայրում գտնվող սենյակի դուռն էր փակ։ Երբ Շվեյկը դուռը ծեծեց, բռնեց բռնակն ու բացեց, լսվեց Էլլայի ճղճղան ձայնը. «Besetzt!»^[113], իսկ պոդպորուչիկ Դուբը, որն ըստ երևույթին կարծում էր, թե գտնվում է ճամբարի իր սենյակում, իր բասով թույլատրեց. «Herein!»^[114]։

Շվեյկը ներս մտավ, մոտեցավ բազմոցին և, բլոկնոտից պոկած թերթիկը պոդպորուչիկ Դուբին հանձնելով, խեթ-խեթ նայելով անկողնու մի անկյունում ընկած համազգեստին, զեկուցեց․

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն լեյտենանտ, որ դուք համաձայն այն հրամանի, որը ձեզ հանձնում եմ այստեղ, պարտավոր եք անհապաղ հագնվել և ժամանել գիմնազիայում գտնվող մեր զորանոցը, որտեղ զինվորական մեծ խորհրդի նիստ է։

Պոդպորուչիկ Դուբն իր պղտոր ու թալկացած մանրիկ աչքերը չռեց նրա վրա, բայց, այնուամենայնիվ, հասկացավ, թե ինքն այնքան էլ հարբած չէ, որ չկարողանա Շվեյկին ճանաչել։ Եվ անմիջապես նրա մտքով անցավ, թե Շվեյկին ուղարկել են իրեն զեկույց տալու, ուստի ասաց.

— Հիմա ես քո հախից կգամ, Շվեյկ։ Հիմա հալդ կտեսնես։

— Կունե՛րտ ,— դիմեց նա Էլլային,— բաժակս էլի լցրու։

Նա խմեց և, գրավոր հրամանը պատռելով, սկսեց քրքջալ.

— Սա ներողություն խնդրելու դիմո՞ւմ է։ Մեզ մոտ ընդունված չէ ներողություն խնդրել։ Մենք զինվորական ծառայության մեջ ենք, և ոչ թե դպրոցում։ Ուրեմն, քեզ բռնել են բոզանոցում, հա՞։ Մոտեցիր ինձ, Շվեյկ, ավելի մոտ եկ, դնչիդ մի լավ հասցնեմ։ Ո՞ր թվին Ֆիլիպ Մակեդոնացին հաղթեց հռոմեացիներին, չե՞ս իմանում, քուռակ։

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն լեյտենանտ,— անողոքաբար իրենն էր պնդում Շվեյկը,— դա բրիգադին տրված խստագույն հրաման է, պարոն սպաներին հրամայվում է հագնվել և ներկայանալ գումարտակային խորհրդակցության։ Զէ՞ որ մենք կռվի ենք դուրս գալիս, հիմա արդեն պետք է որոշեն այն հարցը, թե ո՛ր վաշտը պետք է առաջապահ լինի, որը թևային պաշտպանակ և որը՝ վերջապահ։ Դա պետք է որոշվի հիմա, և կարծում եմ, պարոն լեյտենանտ, որ այդ առթիվ դուք էլ պետք է արտահայտվեք։

Այդ դիվանագիտական ճառի ազդեցության տակ պոդպորուչիկ Դուբը մասամբ ուշքի եկավ, և նրա համար որոշ չափով պարզ դարձավ, որ ինքը զորանոցում չէ, սակայն լիովին հավաստիանալու համար, այնուամենայնիվ, հարցրեց.

— Ես որտե՞ղ եմ։

— Դուք բարեհաճում եք լինել բոզանոցում, պարոն լեյտենանտ։ Անիմանալի է կամքն աստծո։

Պոդպորուչիկ Դուբը մի ծանր թառանչ արձակեց, ցած իջավ բազմոցից և սկսեց համազգեստը հագնել։ Շվեյկը օգնում էր նրան։ Երբ, վերջապես, Դուբը հագնվեց-պրծավ, երկուսն էլ դուրս եկան։ Սակայն Շվեյկը իսկույն հետ դարձավ և,— ուշադրություն չդարձնելով Էլլայի վրա, որը, թյուր մեկնաբանություն տալով նրա վերադարձին, իր դժբախտ սիրո պատճառով նորից պառկեց մահճի վրա,— արագ խմեց մնացած սնձօղին և սլացավ պոդպորուչիկի հետևից։

Փողոցում գինովությունը նորից խփեց պոդպորուչիկ Դուբի գլուխը, քանի որ շատ տոթ էր։ Նա անկապ-անկապ ամեն տեսակ հիմարություններ էր դուրս տալիս։ Շվեյկին պատմեց, թե տանը Հելհոլանդից ստացած մի նամականիշ ունի և թե հասունության վկայականը ստանալուն պես իրենք գնացել են բիլյարդ խաղալու և դասարանական դաստիարակին չեն բարևել։ Ամեն խոսքից հետո նա ավելացնում էր.

— Հուսով եմ, ինձ ճիշտ կհասկանաք։

— Միանգամայն ճիշտ,— հաստատեց Շվեյկը,— դուք խոսում եք Բուդեյովիցիի թիթեղագործ Պոկորնու պես։ Երբ նրան հարցնում էին, թե այս տարի Մալշայում լողացե՞լ եք, պատասխանում էր․ «Չեմ լողացել, սակայն այս տարի սալորի լավ բերք է լինելու»։ Իսկ երբ հարցնում էին, թե այս տարի արդեն սունկ կերե՞լ եք, պատասխանում էր․ «Չեմ կերել, բայց Մարոկկոյի նոր սուլթանը, ասում են, շատ արժանավոր մարդ է»։

Պոդպորուչիկ Դուբը կանգ առավ և արտահայտեց իր համոզմունքներից մեկն ևս․ «Մարոկկոյի սուլթանը կորած մարդ է»։ Ապա սրբեց ճակատի քրտինքը և, պղտորված աչքերով նայելով Շվեյկին, քրթմնջաց.