Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Որ այդպես է, առաջ ընկիր,― ասաց Շվեյկը։— Մենք կքայլենք քո հետևից, իսկ դու մարմնովդ մեզ կպաշտպանես, քանի որ այդքան աժդահա ես։ Իսկ երբ քեզ վրա կրակեն, մեզ իմաց տուր, որ ճիշտ ժամանակին պառկենք։ Էլ ի՞նչ զինվոր ես, որ գնդակից վախենում ես։ Դրա համար ամեն մի զինվոր պետք է միայն ուրախանա, ամեն մի զինվոր պետք է իմանա, որ ինչքան թշնամու զինվորը շատ կրակի նրա վրա, այնքան հակառակորդի մոտ քիչ զինամթերք կմնա։ Ամեն մի գնդակ, որ քեզ վրա արձակում է թշնամու զինվորը, նվազեցնում է նրա մարտունակությունը։ Ասենք, նա էլ ուրախ է, որ կարող է քեզ վրա կրակել։ Գոնե ստիպված չի լինի փամփուշտներն իր վրա քարշ տալ, և բացի դրանից, փախչելն էլ հեշտ կլինի։

Բալոունը մի ծանր հոգոց քաշեց․

— Իսկ եթե տանը տնտեսություն ունեմ։

― Թքիր տնտեսության վրա,— խորհուրդ տվեց Շվեյկը։– Ավելի լավ կլինի կյանքդ զոհաբերես թագավոր կայսրին։ Մի՞թե զինվորական ծառայության մեջ քեզ այդ չեն սովորեցրել։

— Միայն մի թեթև հիշատակել են,— չհասկացավ հիմար Բալոունը,— ինձ վարժադաշտում միայն վազվզեցնում էին, իսկ հետո ոչ մի այդպիսի բան չլսեցի, քանի որ սպասյակ դարձա։ Գոնե թագավոր կայսրը մեզ ավելի լավ կերակրեր․․․

— Ա՛խ դու, նզովյալ անկշտում խոզ։ Զինվորին կռվից աոաջ առհասարակ չպետք է կերակրել, ինչպես շատ տարիներ առաջ դպրոցում մեզ բացատրում էր կապիտան Ունտերգրիցը։ Նա մեզ միշտ ասում էր․ «Նզովյալ խուլիգաննե՛ր, եթե երբևէ պատերազմ լինի և դուք ստիպված լինեք կռվի գնալ, մտքներովդ չանցնի մարտից առաջ կուշտ լափել։ Եթե կուշտ լափածի փորին գնդակ դիպչի, նրա բանը բուրդ է, քանի որ վիրավորվելիս բոլոր սուպերը և հացը աղիքներից դուրս կթափվեն և նա րոպեապես արյան վարակում կստանա։ Բայց երբ ստամոքսումդ ոչինչ չկա, փորիդ այդ վերքն ու կրետի կծածը մի բան են, գնա ու քե՜ֆ արա»։

— Ես շուտ եմ մարսում,— ընկերներին հանգստացրեց Բալոունը,— երբեք իմ ստամոքսում բան չի մնում։ Ես, եղբա՛յր, կարող եմ թեկուզ մի աման խոզի մսի ու կաղամբի կնեդլիկ ուտել, իսկ կես ժամ հետո միջիցս երեք գդալից ավելի բան դուրս չի գա։ Մնացածը մեջս ամբողջովին անհետանում է։ Մի ուրիշն, ասենք, սունկ է ուտում, իսկ դա նրա միջից այնպես է դուրս գալիս, որ բավական է լվանաս ու վրան թթու սոուս լցնես, որպեսզի պատրաստ լինի նորից մատուցելու համար, իսկ ինձ մոտ՝ ընդհակառակը։ Ես այդ սունկ ասածն այնքան եմ ուտում, որ եթե իմ տեղը մի ուրիշը լինի՝ կտրաքի, բայց հետո միայն մի քիչ դեղին շիլա եմ արտադրում, ասես երեխա է դուրս գնում, մնացածը մեջս է մնում։

— Իմ մեջ, ընկե՛ր,— վստահելով հայտնեց նա Շվեյկին,– ձկան փշերն ու սալորի կորիզները հալվում են։ Մի անգամ փորձի համար համրեցի։ Կերա յոթանասուն սալորի կնեդլիկ, կորիզներն էլ հետը, իսկ երբ ժամանակը եկավ՝ գնացի կալի հետևը, հետո մի տաշեղով քչփորեցի, կորիզները մի կողմ արի ու համրեցի։ Յոթանասուն կորիզի կեսից ավելին մեջս հալվել էր։

Բալոունը մի խորունկ հառաչ արձակեց.

— Պառավս սալորի կնեդլիկները կարտոֆիլի խմորից էր պատրաստում, որի մեջ մի քիչ լոռ էր գցում, որ ավելի սննդարար լիներ։ Նա խաշխաշի խմորագնդիկն ավելի էր սիրում, քան պանիրովը, իսկ ես՝ ընդհակառակը։ Դրա համար ես նրան մի անգամ մի լավ քոթակեցի․․․ Չէի կարողանում ընտանեկան բախտավորությունս գնահատել։

Բալոունը լռեց, շրթունքները չպպացրեց, լիզեց և ասաց տխուր ու խանդաղատալից.

— Գիտե՞ս, ընկեր, հիմա, երբ ոչ մի կնեդլիկ չունեմ, ինձ թվում է, թե կնիկս այնուամենայնիվ իրավացի էր․ խաշխաշովն ավելի լավ է։ Այն ժամանակ ինձ շարունակ թվում էր, թե խաշխաշը ատմներիս մեջ վռվում է, իսկ հիմա սիրտս խաշխաշ է ուզում։ Երանի վռվեր։ Կնիկս իմ երեսից շատ է տանջվել։ Քանի՜ անգամ խեղճը լաց է եղել, երբ, օրինակ, պահանջել եմ, որ լյարդաթոքի երշիկի մեջ ավելի շատ սուսամբար գցի։ Դրա համար միշտ ծեծ էր ուտում։ Մի անգամ խեղճ կնկաս այնպես ջարդեցի, որ երկու օր պառկեց, և միայն այն պատճառով, որ չէր ուզում ընթրիքիս համար հնդուհավ մորթել, ասում էր, աքլորն էլ բավական է։

— Է՛հ, ընկերս,— սկսեց նվնվալ Բալոունը,— երանի թե հիմա լյարդաթոքի երշիկ լիներ, թեկուզ առանց սուսամբարի ու աքլորի… Սամիթի սոուս սիրոո՞ւմ ես։ Մի ժամանակ դրա պատճառով կռիվ էի սարքում, իսկ հիմա սուրճի պես կխմեի։

Բալոունը կամաց-կամաց մոռանում էր կարծեցյալ վտանգը և գիշերային լռության մեջ, իջնելով դեպի Լիսկովեց, շարունակում էր Շվեյկին հուզված պատմել, թե առաջ ի՛նչը չի գնահատել և թե հիմա ի՛նչը կուտեր այնպիսի բավականությամբ, որ ականջատակերը ճրթճրթային։

Նրանց հետևից քայլում էին հեռախոսավոր Խոդոունսկին և ավագ գրագիր Վանեկը։

Խոդոունսկին Վանեկին բացատրում էր, թե իր կարծիքով համաշխարհային պատերազմը հիմարություն է։ Այդ պատերազմում ամենից վատն այն է, որ երբ որևէ տեղ հեռախոսի լարը կտրվում է՝ գիշերով պետք է գնաս կարգի բերելու։ Իսկ դրանից էլ վատն այն է, որ եթե առաջվա պատերազմներում լուսարձակների մասին գաղափար չունեին, ապա հիմա, ընդհակառակը, երբ այդ նզովյալ լարերը կարգի ես բերում, թշնամին լուսարձակով ձեռաց քեզ գտնում և իր ամբողջ հրետանու կրակը վրադ է թափում։

Ներքևում, այն գյուղում, որտեղ նրանք վաշտի համար օթևան պետք է գտնեին, սաստիկ մութ էր։ Շները զիլ հաչում էին, մի բան, որ արշավախմբին ստիպեց կանգ առնել և խորհել, թե ինչպես դիմադրել այդ արարածներին։

— Գուցե հետ դառնանք, հը՞,— շշնջաց Բալոունը։

— Ա՛խ, Բալոուն, Բալոուն, եթե մենք այդպես բան անենք, քեզ վախկոտության համար կգնդակահարեն,— հիշեցրեց վախլուկին Շվեյկը։

Շները կարծես կատաղել էին։ Հաչոց էր լսվում բոլոր կողմերից և, ի վերջո, լսվեց հյուսիսից, Ռոպա գետի կողմից։ Հաչում էին Կրոսցենկոյի և շրջակա բոլոր գյուղերի շները, որովհետև Շվեյկը գիշերային լռության մեջ բղավում էր․