Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Երբ Շվեյկին հասցրին բրիգադ և հերթապահ սպայի հրամանով նրան համապատասխան գրություններով հանդերձ բերին գնդապետ Հերբիխի մոտ, վերջինիս սենյակում նստած էր պոդպորուչիկ Դուբը։

Սանոկ-Սամբոր ռազմերթից մի քանի օր անց պոդպորուչիկ Դուբին մի նոր փորձանք էր պատահել։

Ֆելդշտայնը անցնելուց հետո տասնմեկերորդ երթային վաշտը պատահել էր ձիերի մի գումակի, որին քշում էին դեպի Սուդովա-Վիշնյայիում գտնվող դրագունական գունդը։ Պոդպորուչիկ Դուբը ինքն էլ չէր իմանում, թե ինչպես հանկարծ խելքին փչեց պորուչիկ Լուկաշին ցույց տալ իր ձիավարական վարպետությունը և թե ինչպես ցատկեց ձիու վրա և նրա հետ միասին անհետացավ մի գետահովտում, որտեղ հետո պոդպորուչիկ Դուբին գտան մի փոքրիկ ճահճի մեջ այնպես պինդ խրված, որ ամենահմուտ այգեպանն էլ չէր կարող նրան այդպես տնկել։ Երբ օղապարանով նրան այնտեղից դուրս քաշեցին, պոդպորուչիկ Դուբը ոչ մի բանից չէր գանգատվում, միայն մահամերձի պես տնքում էր։ Այդ վիճակում նրան տարել էին բրիգադի շտաբ, որի մոտով անցնում էին, և պառկեցրել մի փոքրիկ լազարեթում։ Մի քանի օր հետո ուշքը տեղն էր եկել, և բժիշկը ասել էր, թե մի երկու-երեք անգամ մեջքին ու փորին յոդ կքսեն, որից հետո նա համարձակ կարող է գնալ ու հասնել իր վաշտին։

Հիմա պոդպորուչիկ Դուբը նստած էր գնդապետ Հերբիխի մոտ և նրա հետ զրուցում էր զանազան հիվանդությունների մասին։

Տեսնելով Շվեյկին, Դուբը, որին հայտնի էր հանձնակատարի հանելուկային անհետացումը, բարձրաձայն գոռաց.

— Ուրեմն, դու նորից այստե՞ղ ես։ Շատ սրիկաներ են անհետանում սատանան գիտե թե ուր, բայց վերադառնում են որպես ավելի թունդ սրիկաներ, և դու նրանցից մեկն ես։

Պատկերն ավելի լրացնելու համար հարկ է ասել, որ ձիուն պատահած արկածի հետևանքով պոդպորուչիկ Դուբն ուղեղի թեթև ցնցում էր ստացել։ Ուստի չպետք է զարմանանք, որ, հարձակվելով Շվեյկի վրա, նա աստծուն պայքարի կոչեց ընդդեմ Շվեյկի և չափածո գոռաց.

— Տե՛ր իմ երկնային, քեզ եմ դիմում ես։ Թնդանոթներն են թնդում ծխացող, սուլում գնդակներ թեժ ու սուրացող։ Անհաղթ զորավար, տե՛ր իմ երկնային, օգնիր հաղթելու այս սրիկային։ Ո՞ւր էիր կորել, անզգա՛մ, այսքան ժամանակ։ Այդ ո՞ւմ համազգեստն ես հագել։

Հարկ է ավելացնել նաև, որ պոդագրայով տառապող գնդապետի գրասենյակում հույժ դեմոկրատական կարգեր կային, թեկուզ և միայն պոդագրայի նոպաների միջև ընկած պահերին։ Այստեղ լինում էին բոլոր բարձրաստիճան զինվորականները, որպեսզի լսեին գնդապետի դատողությունները թթված մսասուպի հոտ արձակող ուռած մատի մասին։

Երբ գնդապետ Հերբիխը նոպա չէր ունենում, նրա գրասենյակը լեփ-լեցուն էր լինում ամենատարբեր աստիճաններ ունեցող զինվորականներով, քանզի այդ հազվադեպ րոպեներին նա շատ ուրախ և զրուցասեր մարդ էր դառնում, սիրում էր շուրջն ունկնդիրներ հավաքել և նրանց անպարկեշտ անեկդոտներ պատմել, մի բան, որ նրա վրա շատ լավ ներգործություն էր ունենում, իսկ մնացածներին բավականություն ընձեռում բռնազբոսիկ կերպով ծիծաղելու դեռևս գեներալ Լաուդոնի ժամանակվա հին անեկդոտների վրա։

Այդ օրերին Հերբիխի մոտ ծառայելը շատ հեշտ էր։ Յուրաքանչյուրն անում էր, ինչ խելքին կփչեր, և կարելի է վստահորեն ասել, որ ամեն տեղ, ուր շտաբը գլխավորում էր գնդապետ Հերբիխը, մարդիկ ամբողջ ուժով գողանում և ամեն տեսակ հիմարություններ էին անում։

Այդպես և այսօր։ Շվեյկի հետ միասին գնդապետի գրասենյակը խուժեցին զանազան զինվորական աստիճանավորներ։ Մինչ գնդապետը կկարդար շտաբին հասցեագրված և Պերեմիշլի մայորի ձեռքով կազմված հղագիրը, նրանք լուռ սպասում էին, թե հետո ինչ է լինելու։

Պոդպորուչիկ Դուբը, սակայն, շարունակում էր Շվեյկի հետ սկսած խոսակցությունը իր համար սովորական հաճելի ձևով․

— Դու ինձ դեռ չես ճանաչում, բայց երբ ճանաչես, վախից կսատկես։

Գնդապետը շշմել էր մայորի հղած գրությունից, քանզի վերջինս այդ թուղթը թելադրելիս, տակավին գտնվել էր ալկոհոլային թեթև թունավորման ազդեցության տակ։

Չնայած դրան, գնդապետ Հերբիխը լավ տրամադրության մեջ էր, քանի որ երեկվանից ցավերը դադարել էին, և նրա բութ մատն իրեն գառան պես հանգիստ էր պահում։

— Ուրեմն, իսկապես ասած, ի՞նչ եք արել դուք,— հարցրեց նա Շվեյկին այնպես սիրալիր, որ նախանձից պոդպորուչիկ Դուբի սիրտը կծկվեց, և նա շտապեց պատասխանել Շվեյկի փոխարեն.

— Այս զինվորը, պարոն գնդապետ,— ներկայացրեց նա Շվեյկին,— հիմար է ձևանում, որպեսզի ապուշությամբ իր հանցագործությունները քողարկի։ Ճիշտ է, ես ծանոթ չեմ նրա հետ ուղարկված թղթի բովանդակությանը, բայց, այնուհանդերձ, կռահում եմ, որ այս սրիկան դարձյալ ինչ-որ բան է արել, այն էլ մեծ մասշտաբի։ Եթե ինձ թույլ կտաք, պարոն գնդապետ, ծանոթանալ այդ թղթի բովանդակությանը, ապա ես անպայման կարող կլինեմ ձեզ որոշ ցուցումներ տալ, թե սրա հետ ինչպես պետք է վարվել։

Դիմելով Շվեյկին, նա չեխերեն ասաց․

— Դու խմում ես իմ արյունը։ Զգո՞ւմ ես։

— Խմում եմ,— արժանապատվորեն պատասխանեց Շվեյկը։

— Ահա տեսնում եք ինչ տիպ է, պարոն գնդապետ,— շարունակեց պոդպորուչիկ Դուբը արդեն գերմաներեն։— Դուք ոչինչ չեք կարող նրան հարցնել, առհասարակ հետը խոսել չի լինի։ Բայց վերջիվերջո խոփը դեմ կառնի քարին։ Անհրաժեշտ է նրան մի լավ պատժել։ Թույլ տվեք, պարոն գնդապետ...

Պոդպորուչիկ Դուբը խորասուզվեց Պերեմիշլի մայորի թղթի ընթերցման մեջ և, մինչև վերջ կարդալուց հետո, հաղթականորեն գոչեց.

— Հիմա Շվեյկ, բանդ պրծած է։ Որտե՞ղ ես թողել պետական համազգեստդ։

— Թողել եմ լճակի ամբարտակի վրա, երբ վրաս փորձում էի այս լաթերը, որ իմանայի, թե դրանց մեջ ռուս զինվորն իրեն ինչպես է զգում,— պատասխանեց Շվեյկը։— Դա պարզապես թյուրիմացություն է։