Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Ես չեմ խմի,— համառորեն հայտարարեց աստվածավախ ֆելդկուրատը։— Ես եկել եմ ձեր հոգում աստվածային կայծ հրահրելու։

— Բայց ձեր կոկորդը կչորանա, կոլեգա,— ասաց Կացը։— Դուք խմեցեք, իսկ ես կլսեմ։ Ես շատ հանդուրժող մարդ եմ, կարող եմ լսել նաև ուրիշների կարծիքները։

Աստվածավախ ֆելդկուրատը մի քիչ խմեց ու աչքերը չռեց։

― Սատանա՜ն տանի, լավ գինի է, կոլեգա։ Այնպես չէ՞,— հարցրեց Կացը։

Ֆանատիկոսը կտրուկ ասաց.

— Նկատում եմ, որ պղծախոսում եք։

— Սովորությունս է,— ասաց Կացը։— Երբեմն նույնիսկ ինքս ինձ բռնում եմ աստվածանարգության մեջ։ Շվե՛յկ, լցրեք պարոն ֆելդկուրատի բաժակը։ Կարող եմ ձեզ հավատացնել, որ նաև աստված, սուրբ հոգի և Քրիստոսի մարմին եմ հայհոյում։ Փորձեցեք իմ չափ մնալ զինվորական ծառայության մեջ, և դուք էլ այդ օրին կհասնեք։ Դա բոլորովին դժվար չէ, և այդ բոլորը հոգևորականների սրտին շատ մոտ բաներ են՝ աստված, հոգի, հաղորդություն։ Գեղեցիկ է հնչում և բոլորը կապված է ձեր մասնագիտության հետ, այնպես չէ՞։ Խմեցե՛ք, կոլեգա։

Նախկին կրոնուսույցը մեքենաբար խմեց։ Երևում էր, որ նա մի բան է ուզում ասել, բայց չի կարողանում։ Նա իր մտքերն էր ժողովում։

— Հարգելի՛ կոլեգա,— շարունակեց Կացը,— ձեզ ավելի ազատ ու առույգ զգացեք, մի նստեք այնպես մռայլ դեմքով, որ կարծես հինգ րոպեից հետո ձեզ պիտի կախեն։ Լսել եմ, որ դուք մի ուրբաթ օր, կարծելով, թե օրը հինգշաբթի է, մի ռեստորանում խոզի մսի կոտլետ եք կերել և ապա վազել զուգարան և երկու մատերնիդ խոթել ձեր կոկորդը, որպեսզի հետ տաք, վախենալով, որ աստված ձեզ խիստ կպատժի։ Անձամբ ես չեմ վախենում պասին միս ուտելուց, ոչ մի դժոխքից էլ չեմ վախենում։ Պարդո՛ն։ Խմեցե՛ք։ Հիմա ձեզ, ավելի լա՞վ եք զգում… Կամ գուցե դուք ավելի առաջադիմական կարծիք ունեք դժոխքի մասին, գուցե ժամանակի ոգու և ռեֆորմիստների հե՞տ եք ընթանում։ Այլ կերպ ասած, ընդունում եք, որ դժոխքում դժբախտ մեղավորների համար ծծումբի հասարակ կաթսաների փոխարեն գործ են ածվում ավտոկլավներ, այսինքն բարձր ճնշման կաթսաներ, ինչպես նաև գտնում եք, որ մեղավորներին տապակում են մարգարինով, իսկ շամփուրները պտտվում են էլեկտրական շարժիչների միջոցով։ Գուցե այնտեղ նրանց, այդ դժբախտներին, միլիոնավոր տարիներ շարունակ ճզմում են խճուղային շոգետափաններով, ատամնաբույժները ատամների կրճտոցն առաջացնում են հատուկ մեքենաներով, մեղավորների աղաղակները գրանցում են գրամաֆոնի սկավառակների վրա, ապա այդ սկավառակներն ուղարկում վեր՝ դրախտ, արդարներին զվարճացնելու համար։ Գուցե ձեր կարծիքով դրախտում օդեկոլոնի ցնցուղներ են գործում և սիմֆոնիկ նվագախմբերը Բրամսի գործերը նվագում են այնքան երկար, որ մարդ ավելի շուտ կգերադասի դժոխք կամ քավարան ընկնել։ Գուցե հրեշտակներից յուրաքանչյուրի հետույքում մի պրոպելլեր կա, որպեսզի նրանք իրենց թևիկներին հոգնություն չպատճառեն։ Խմեցեք, կոլեգա։ Շվե՛յկ, պարոն ֆելդկուրատի բաժակը կոնյակ լցրեք. նա, կարծեմ, իրեն լավ չի զգում։

Ուշքի գալով, աստվածավախ ֆելդկուրատը շշնջաց.

― Կրոնը մտավոր հայեցողություն է… Ով չի հավատում սուրբ երրորդության գոյությանը…

― Շվե՛յկ,— ընդհատեց նրան Կացը,— պարոն ֆելդկուրատի համար մի գավաթ էլ կոնյակ լցրեք, թող ուշքի գա։ Մի բան պատմեցեք նրան, Շվե՛յկ։

— Վլաշիմում, համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն ֆելդկուրատ,— սկսեց Շվեյկը,— մի վանահայր կար։ Երբ նրա առաջվա տնտեսուհին, երեխային ու փողերն առած, թողել ու փախել էր նրանից, նա մի նոր աղախին էր վարձել։ Այդ վանահայրը օր ծերության սկսել էր ուսումնասիրել սուրբ Ավգուստինոսին, որին եկեղեցու սուրբ հայրերի դասն են կարգում։ Կարդաց ու իմացավ, թե ով հավատում է հակոտնյաների գոյությանը՝ ենթակա է նզովքի։ Կանչեց նա իր աղախնուն ու ասաց. «Լսեցեք, մի անգամ դուք ինձ ասել եք, թե մեխանիկ-փականագործ որդի ունեք, և թե նա գնացել է Ավստրալիա։ Եթե դա այդպես է, ապա, ուրեմն, նա դարձել է հակոտնյա, իսկ սուրբ Ավգուստինոսը պատվիրում է նզովել ամեն մի մարդու, որ հավատում է հակոտնյաների գոյությանը»։ «Հայր սուրբ,— ասում է նրան այն կնիկը,— ախր իմ տղան ինձ նամակ ու փող է ուղարկում»։— «Դա սատանայական կախարդություն է,― ասում է նրան վանահայրը։ — Ըստ Ավգուստինոսի ուսմունքի ոչ մի Ավստրալիա գոյություն չունի։ Պարզապես ձեզ նեռն է գայթակղում»։ Կիրակի օրը նա եկեղեցում աղախնուն հրապարակավ նզովեց և գոռում էր, թե ոչ մի Ավստրալիա գոյություն չունի։ Դեհ, իհարկե, նրան հենց եկեղեցուց տարան գժանոց։ Եվ վատ չէր լինի, որ շատերին տանեին այնտեղ։ Ուռսուլինուհիների վանքում մի շիշ կույս Մարիամի կաթ կա, իսկ երբ Բենեշովի որբանոցը Լուրդի սուրբ ջուր բերին, որբերն այդ ջրից այնպիսի լուծ կպան, որ ասել չեմ կարող։

Աստվածավախ ֆելդկուրատի աչքերն սկսեցին շաղվել։ Նա ուշքի եկավ միայն կոնյակի մի նոր գավաթ պարպելուց հետո, որը նրա գլուխը խփեց։ Աչքերը կկոցելով, նա Կացին հարցրեց.

— Դուք չե՞ք հավատում կույս Մարիամի անմեղսական հղությանը, չե՞ք հավատում, որ սուրբ հովհաննես Մկրտչի մատը, որ պահվում է պիարիստների մոտ, իսկական է։ Եվ առհասարակ աստծուն չե՞ք հավատում։ Իսկ եթե չեք հավատում, էլ ինչի՞ համար եք ֆելդկուրատ։