Шул рвешле озак кына двам итте. Юк, шул рвешле тгел, теге абыйларны хрктенд ниндидер кискенлек, ртл барлыкка килде. Алар кычкырышалар иде бугай. Бераздан кайберлре ишекле-трле йренеп алды. Трд утырганы бернич тапкыр стлг сукты. тисе урыныннан кузгалмады, ул кычкырмады да бугай. рхлд, Тнзилг ул бик тыныч кебек тоелды. И-и, тисе шундый инде аны, Тнзилг д бер тапкыр кычкырганы юк…
Кинт нрсдер булды. стлне ике як читенд басып торган ике хрби ике яклап тисен култыклап алдылар да р бастырдылар. Берсе аны артына тшеп кулларын каерды, икенчесе алга чыкты да йодрыклап эчен сукты. Тагын… Тагын… м ул тисен терлеп диярлек килеп басты да кычкырырга тотынды. Тавышы ишетелмс д аны зур ачылган авызы, киерелгн муен тамырлары шуны крст иде. Кинт нрсдер булды, хрби бгелеп тште, хзер аны аркасы гына крен иде. Бераздан ул торып басты да пистолет тартып чыгарды м аны тисене магаена терде.
Тнзилне йрге жу итеп куйды. Бу хшртлр тисен атып терерг д ммкиннр икн бит. Ярдм итрг кирк! Тнзил ярдмг ашыгып, баскычтан сикереп тште… м аягы нрсгдер элгеп китте д лап итеп ирг егылды. Кз алдында утлы шарлар биешеп алды, днья карагылыкка уралды.
ушына килеп кзлрен ачуга, башы авыртуын тоеп капшап карады. Кан-флн юк бугай, мма брге зурлык булып кбеп чыккан иде. Аягына басарга итте, тик авыртуга чыдамыйча ыгырашып куйды. Аягы да шешеп чыккан иде. Шулай да ул аксаклый-аксаклый каланча баскычына кабат менде. Кнслр эченд кеше юк иде. Титаклап алгы якка чыкты. Машина да юк иде. Кнслр алдында каравылчы Хтмулла бабай гына тмке тартып утыра.
– й, блкч, кайдан килеп чыкты син? – диде ул кызны крг м крсенде, – тиене алып киттелр шул, балам. Мировой кеше! Син кайгырма, кызым, кайтыр ле ул. Кайтыр…
Хтмулла бабайны сзлре д матур, тавышы да ягымлы иде. Тнзил зене ничек елап ибргнен д сизми калды. м мышкылдый-мышкылдый урам буйлап китте.
Ул еламый тагын кем еласын инде. тисен кыйный-кыйный кайдадыр алып киттелр, нисе капка алдында ксеп калды, зене башы кпкн, аягы шешкн, келен тер утырган. Ктмгнд-уйламаганда башына ишелеп тшкн шушы хллрг еламыйча ничек тзеп булсын. Ун яшь кен ич ле аа. Ун да тулып итмгн.
5
"Югалтып торма, кызым. Мин тиздн кайтып итрмен", – дип китс д тисе кайтмады. нисене зглнлрен караганда, ул тиз ген кайтмаячак иде. Хер, Тнзил зе д крде ич аны кемнр кулына элген. Авылдан чыкканчы ук кыйный башлаганнар икн, з ояларына алып кайткач, бернидн д тайчынып тормыйлар инде. Боларны уйласа, шулкадр кыен була, тамакка тер, кзг яшь тыгыла. зене бтен галмд берьялгыз, яклаучысыз калгандай хис итсе.
Хер, ялгызлык хист ген тгел иде. Тнзилне ахиртлре д бераз читлш башлады. тисе китеп бтен эш злрен елеп калгач, кызны буш вакыты бик булмады да. Сирк-саяк уйнарга чыккан вакытларында, ул килеп бераз тору белн ахиртлре ниндидер сбплр табып таралышып бет икн бит. Кызны ле моа игътибар иткне юк иде. Бер млне нисе зарланып алды:
– И, кызым… Икебез ген калдык хзер… – диде ул Тнзилне ччлреннн сыйпап, – Ахиртлрне д килгне юк, кршелр д керми башлады. зем керсм д йзлрен читк боралар.
Мен шунда игътибар итте Тнзил. Аны ахиртлре д гел йзлрен читк бора икн бит. зе аларны эзлп йлрен барган чакларда да нилре тизрк озатып ибрерг ашыга:
– Эшлре кп ле аны, уенга чыга алмый, бар е кайт, – дилр.
Барсына да Тнзилне тисен алып китлре сбпче икн. лл аралашырга куркалар, лл чынлап та дошман гаилсе дип уйлыйлар. Алай да, болай да булырга ммкин инде. ствен, нисен кн аралаш диярлек кнслрг чакыртып сорау алалар. Сиздермск тырышса да ул аннан хлсезлнеп, тшенкелекк бирелеп кайта. Ничек кен булмасын, ялгызлык чынбарлыкта иде.
бер кнне ишекне тибеп ачып ч кеше килеп керде. Кн курткадан булсалар да барыбер тисен алып киткн кешелр тркеменнн иде болар. Берсе нисене исем-фамилиясен сорады. Бу Тнзилг хтта кызык булып тоелды, кайда икнен белеп килгн бит инде, нрссен сорап торырга? Тик ул елмая алмады. Килчелр усал, катгый иде. Берсе шундук:
– Нрс белн шгыльлнсез? Советка каршы эшлисезме? – дип йне йлнеп чыкты.
– Гомерд д каршы булганыбыз юк, – дип акланды нисе, – Алла сакласын…
– Алла сакламый, – дип кистерде килче, – сез аллага ышанасызмы?
нисе ни йтерг белми тртелеп калды. Тик килче катгый иде:
– Аллага ышанасызмы?
Тнзил нисене аллага ышануын, кеше-кара крмгн чакларда дога укуын бел иде. Шул ук вакытта ул кн курткалы бндлрне дога укыган кешелрне яратмаганлыгын да алый. "Алла сакласын", – дип юкка ычкындырды нисе. Болар алдында алай ярамый иде. Хзер, н, ни йтерг белми аптырап тора.
– Ышанасымы аллага? – дип икерде килче.
нисе дшмде.
– Ярый, без ле бу хакта иркенлп сйлшербез, – дип ысылдады килче м иптшлрен борылды, – Тентегез, бер нрсне д читт калдырмагыз!
Тентчелр йне астын-ск китерде. тисене киемнрен, нисене клмклек ситсыларын, йдге китапларны, арурак савыт сабаларны капчыкларга тутырып алып чыгып киттелр. нисе:
– Тимгез. Совет властен савыт-саба да дошман тгелдер ич, – диюен килчелрне башлыгы клеп кен авап бирде:
– Ха-ха-ха! – м ул итди, кырыс, усал, котсыз кыяфтк кер барды да нисене каршысына, терл язып ук, килеп басты:
– Тиздн сезг боларны берсе д киркмячк, – дип ысылдады.