Кайту

Шул рвешле офицер бик кп фамилиялрне барлап чыкты. Ул инде хзер тизрк укый иде. Биштрлелр д иялш тште, исеме чыгу белн ялт итеп урыннарына барып бастылар. Ул тезелерг кушкан урында кеше бик кп ыелды, биштр ктреп килче ир-егетлрне барсы да диярлек шунда кчеп бетте. Шулай да ул атаган кешелрне монда булмаганнары да хтсез ген иде. Офицер берни д йтмде, кгазен билге куеп кына барды.

Исемлекне йтеп чыккач, офицер авыл трлре ягына борылды. Нрсдер сйлшеп алдылар. Исемлекк тртт-трт кишлштелр. Аннан со офицер тагын халыкка эндште.

– Исем-фамилиясе йтелми калган ир-егетлр бармы?

– Бар, бар! -диештелр ирлр кулларын ктреп, – Монда.

Шундыйларны берсе янында торган хатын ирене авызын учы белн каплады да нзек кен тавыш белн:

– Юк, юк! – дип кычкырды.

Моны кргч Тнзил пырхылдап клеп ибрде. Башкаларны да иренен кыска вакытлы елмаю кунды.

– Сез мен монда ыелыгыз, – диде офицер, читтрк торган хрбилрг ым кагып, – Хзер сезне исем-атны язып алырлар.

Хрбилрне берсе исемлек тзерг кереште, калган икесе исеме чыккан ир-егетлрне читкрк алып китте. Алар халык тркеменнн бернич метрга аерылып, саф булып тезелеп бастылар.

– Солдатка китчелр белн хушлашу чен унбиш… – Офицер сгатен карап алды да двам итте, – Юк… Ярты сгать вакыт бирел.

Моны ишетг хатын-кызлар солдатка китчк ирлр ягына ташланды. ыелган халык саегып, сирклнеп калды. Бераздан исемлек тзче хрби д эшен бетерде м биштр ктреп килчелрне барсын да читт торган сафка илтеп кушты.

Кай арададыр солдатлар янында Тнзилне ахиртлре пйда булды. Аркаларына биштр аскан Наташа, Ольга, Катя солдатка китче ирлр янына килеп бастылар да горур кыяфт белн тир-яктагыларны кзтерг тотындылар.

– Сез нишлп монда торасыз? – диде хрби кеше аларны креп калгач, – Барыгыз ле н тегенд.

– Юк, без сугышка китбез! – дип чатнатып авап бирде Наташа.

Хрби клемсерп ркайсына кз йгертеп чыкты да:

– Бу юлы сезне алмыйбыз, – дип итди авап бирде, – Повестка килгнен ктегез. лег сез авылда киргрк.

–  сугыш бетс? – дип авызын брештерде Ольга, – Безне иче буласы кил.

– йе, – дип кушылды Катя, – Без зебез барабыз сугышка. Сез безне машинага гына утыртыгыз.

– Юк, – хрби клеп ибрдн зен кчк тыеп тора иде бугай, – Сез кайтыгыз. Повестка ктегез. Ул тиздн килеп итр.

– Ктмибез! – дип кистерде Наташа, – Бген китбез. Сугыш беткч, безг повестка киркми.

Хрби авыр сулап куйды да ары китте. Бераздан Наташаны нисе кызларны креп калды да йгереп килеп Наташаны илксеннн элктереп алды:

– Син монда нишлп йрисе?

– Сугышка китбез.

Наташаны нисе кызларга кз йгертеп чыкты. Бер клерг, бер тиргрг итте. Ахыр чикт зен кулга алды бугай, тыныч мма кире каккысыз катгый тавыш белн:

– Барыгыз, йг кайтыгыз, – диде.

Хушлашучыларны кзт ан згеч кренеш иде. Колхоз рисе белн офицер "данлы юл, горурлык" дип дртлндерерг тырышса да Левитан инде кичдн бирле фронттагы хллр белн таныштырып тора м эшлрне горурланырлык тгеллеген кплр алый иде. Фашистлар коточкыч тизлек белн алга бара, кызыл армия чиген, зур-зур шрлрне дошман кулына калдыра. Мондый хллрд данга да, горурлыкка да урын юк, монда бары тик лем ген хакимлек ит.

н тегенд бер ир чглп ике баласын кысып кочаклаган да тынып калган. Ул сулыш та алмый шикелле. Бары тик кзлреннн аккан яшь кен ике тасма булып яакларына шуып тшкн. Янында басып торган хатыны да аларга карап тавыш-тынсыз гына сулкылдый. Рссам булса, картина язарлык мизгел. Ирне лемг китен икесе д алап тора ич. Бу тиклем дшт булып килгн сугыштан исн кайта алуы зе бер могиза сыман тоела. Ил бхете хакына злрен корбан итрг ыенган кешелрне согы хушлашуы. Тавыш-тынсыз, сзсез бхиллш. Хтта кз яшьлре д юаш кына булып, язмышка буйсынып аккан сыман тоела…

Якында гына бер кыз сйгнене якасыннан тотып илтерт, зе кз яшьлрен буылып ялвара:

– Китм!

Тнзил ул кызны бел. Лйсния ул. Медпунктта эшли, егете – Ревмир исемле. Клубта эшли иде. п кино килгн чакларда, бала-чаганы кертмилр, Тнзилне Ревмир уздырып ибр торган иде. Мен бген ул да биштр аскан… Соклана иде Тнзил аларга карап, шулкадр матур парлар булыр икн, болар бит бер-берсе чен ген яратылган, дип уйлый м зене сйгн кешесен кз алдына китерерг тырышып карый, тик берни д килеп чыкмый иде.

– Китми тор… ч кен кн калды бит…

– Кайткач, бгърем, кайткач… – дип юатырга тырыша Ревмир.

– ч кен кн! – Лйсния, йтерсе, аны ишетми, – ч кен. Минем хакка. Карынымдагы сабые хакына… Китм…

– Шулай кирк, бгърем.

Лйсния тагын ярсып Ревмирны якасына рел. илтерт.

– Иле ген тгел бит сине… – ди ул ртлне чиген итеп, – Сйгне д бар бит. Мин д бар. Карынымда бала да бар… Хет бер тапкыр тыла сземне… Иле ген тгел бит…

м ул сйгнен читк этеп ибр д офицер каршысына килеп баса:

– Иптш офицер, зинар чен бген алып китмгез Ревмирымны. ч кнг ген калдырыгыз. ч кннн безне туй булырга тиеш иде. Кунаклар да чакырылган иде. ул кит. Калдырыгыз ч кнг ген, … Хатыны булып калыйм… ч кнг ген китми торсын… Аннан со барыр… Беркая да качып китми ич ул… Иптш офицер, сез мине ишетсезме?

Офицер уайсызлана. Кзлрен яшерерг тырыша. Тик зен кулга ала.

– Ярамый.

– Ничек ярамасын? ч кен кн бит ул!

– Кайткач, туй ясарсыз, – дип дртлндерерг тырыша офицер, – Кайткач…