Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

Бояд қайд кард, ки ҳангоми мавҷудияти комплексҳосилкунандаҳои табии (масалан, кислотаҳои гуминӣ), ё синтетикӣ (масалан, туршҳои этилендиаминтетрасирко) реагентҳои мавҷудбудаи-такшинкунӣ нокифоя мебошад. Коркарди пешакӣ бо оксидкунандаи сахт зарур аст, масалан ба монанди озон, ки мақсади асосии он вайрон кардани комплексҳосилкунанда, ва аз ин сабаб дар озод кардани металлҳо мебошад.

Обҳои шорандае, ки рН-и онҳо аз ҳудуди муайяншуда берунанд (одатан 6,5-9,0), бояд безарар карда шаванд. Ҳудуде, ки бояд дар он қиммати рН барои обҳои шорандаи ба канализатсия партофта мешуда ҷойгир бошад, вобаста аз таъмини нормалии кори шабакаҳои обравонкунӣ ва иншоотҳои тозакунӣ гузошта мешавад. Танзими рН барои зиёд кардани суръати реаксияи химиявӣ, вайрон кардани эмулсия ва ғайра ба амалӣ карда мешавад. Барои баланд бардоштани рН, маҳлули NaOH ё оҳаки шукуфта Са(ОН)₂ – ро истифода мебаранд барои ноил шудан ба қимати пасттари рН-тезоби сулфат, хлорид, дуоксиди карбонро.

Сулфатҳо ҳангоми миқдори барзиёд будани онҳо дар обҳои шоранда, дар намуди кристаллҳои CaSО₄ таҳшин мешаванд. Барои дур кардани ионҳои фтор аз обҳои шорандаи корхонаи истеҳсоли нуриҳои фосфорӣ, истеҳсоли шиша ва ғайра, онҳоро (обҳои шоранда) бо оҳак, бо ҳосилшавии фториди калсийи сустҳалшаванда безарар мекунад. Барои ба дараҷаи баланди тозакунӣ аз ионҳои фтор расидан, ба сифати такшинкунандаҳо CaCl₂-ро истифода мебаранд.

Пайвастагиҳои фосфор дар обҳои шорандаи корхонаҳои мошинсозӣ, корхонаҳои истеҳсоли нуриҳои фосфорӣ, дар обҳои шорандаи маишӣ, дар обпартоҳои дастгоҳҳои энергетикаи гармӣ мавҷуд ҳастанд. Аз обҳои шорандаи турш пайвастагиҳои фосфор бо оҳак, аз обҳои шорандаи нейтралӣ ва ишқорӣ-бо дурдабандҳои оҳан-ва алюминийдор таҳшин мешаванд.

Барои дур кардани пеститсидҳо, моддаҳои рангкунанда, моддаҳои фаъоли сатҳӣ, карбогидридҳо, аз он ҷумла полисиклҳои ароматӣ аз обҳои шоранда оксидкунӣ бо озон, озон бо пероксиди гидроген истифода бурда мешавад. Тозакунӣ аз сианид ва сулфидҳо инчунин дар оксидшавии онҳо то нитроген ва сулфат-анионҳо бо ёрии оксидкунандаҳои қавӣ-озон, оксиген ва ғайра асос карда шудааст.

Истифодабарии оксидкунандаҳои қавӣ баро безараргардонии обҳои шорандаи тозашуда дар Боби 3 оварда шудааст.

Барои тоза кардани обҳои шоранда аз CrО₄^2- ба онҳо барқароркунанда (масалан, гидросулфити натрий) воя карда мешавад, хроми бақароршаванда то Cr⁺³, ки дар намуди гидроксид такшин мешавад.

Тозакунии электрохимиявии обҳои шоранда, дар равандҳое, ки дар электродҳо ва дар фазои байниэлектродӣ ҳангоми тавассути обҳои шоранда гузаштани қувваи барқи доимӣ, асос карда шудааст. Равандҳои асосӣ дар электродҳо ҳангоми электролизи маҳлулҳои обӣ инҳо мебошанд: дар катод-ҷудо шудани гидроген, разряди ионҳо бо ҷудошавии электрохимиявии (таҳшиншавӣ)металлҳо ё барқарор кардани моддаҳо, бе ҷудо шудани фазаи мустақил, дар анод-ҷудошавии оксиген, галогенҳо, оксидшавии моддаҳо бе ҷудошавии фазаи мустақил ё ҳалшавии электролитии металлҳои электрод .

Расми 15.4 Таснифи усулҳои электрохимиявии тозакунии обҳои шоранда

Усулҳои электрохимиявии тозакунии обҳои шорандаи саноатӣ ба усулҳои мубаддалшавӣ, ҷудокунӣ ва усули омехта ҷудо карда мешаванд (расми 10.1). Усулҳои мубаддалшавӣ, тағирёбии тавсифии физикӣ-химиявӣ ва фазагӣ-дисперсии ифлоскунандаҳои обҳои шорандаро таъмин мекунад, ки он ба безараргардонӣ ё ҷудо кардани онҳо аз обҳои ифлос оварда мерасонад.

Усулҳои ҷудокунӣ барои ғилзаткунонии ғашҳо бе тағирёбии ночизи хосиятҳои фазагӣ-дисперсӣ ё хосиятҳои физики-химиявии моддаҳои аз обҳои шоранда ҷудо мекарда, истифода бурда мешаванд. Ҷудошавии ғашҳо ва обҳо асосан аз ҳисоби тасфияи кафкҳои электрогенератсияи газҳо ё таъсири қуввагии майдони электрикӣ, ки нақли зарраҳои заряднокро дар об таъмин мекунад, рўй медиҳад. Ба усулҳои омехтаи электрохимиявии тозакунии обҳои шоранда усулҳое дохил мешаванд, ки якҷоякунии як, ё якчанд усулҳои мубаддалшавӣ ва ҷудокунии ифлоскунандаҳои обҳои шорандаро дар як дастгоҳ амалӣ мегардонад.

Барои тоза кардани обҳои шоранда аз ғашҳои ҳалкунанда ва дисперсӣ бисёртар электродурдабандӣ, электротасфия ва омехтаи онҳо, оксидкунии электрохимиявӣ, электродиализро истифода мебаранд. Усулҳои электрохимиявӣ, дуркунӣ ё безараргардонии моддаҳои ифлоскунандаро бе истифодабарии реагентҳои химиявӣ имконият медиҳанд. Инҳо ба энергияталаб дохил мешаванд ва барои тоза кардани ҳаҷми на он қадар калони обҳои шоранда истифода бурда мешаванд.

Параметрҳои технологии раванд – зичии ҷараён (А/м²), сарфи нисбии электроэнергия (кВт∙ч/м³), шиддатнокӣ (В), баромади маҳсулоти реаксияи электродӣ аз рўи ҷараёни барқ ва ғайра ба ҳисоб меравад. Як қатор усулҳои электрохимиявии тозакунӣ дар Боби 3 дида шудаанд.