Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

Мансуб додан ба ин, ё он гурўҳи усулҳо мутлақ намебошад, чунки самаранокии тозакунӣ дар сатҳи назаррас бо ҳаракати раванди маҷмўъавӣ ва зуҳурот муайян карда мешавад. Усулҳои тозакунии обҳои шоранда, мумкин аст вобаста аз ҳолати агрегатӣ ва моддии моддаҳои ифлоскунандаи обҳои шоранда гурўҳбандӣ карда шаванд (расми. 9.3), ки барои дур кардани онҳо истифода бурда мешавад.

Расми 15.2. Таснифи усулҳои тозакунии обҳои шоранда

Барои расидан ба дараҷаи тозакунии талабкардашуда, сермаҳсул кардани раванди тозакунӣ ва таъмини риояи меъёрҳое, ки барои обҳои шорандаи ба обҷамъкунак равонакунанда гузошта шудааст, якҷоякунии усулҳои механикӣ (физикӣ) ва биологиро бо усулҳои химиявӣ ва физикӣ-химиявӣ, имконият медиҳад.

Расми 15.3. Усулҳои тозакунии обҳои шоранда аз моддаҳои ифлоскунанда

Тозакунии механикӣ

Дар асоси усулҳои тоза намудани механикӣ, қонунҳои ҷудокунии системахои дисперсии об вокеъ мебошад. Онҳо барои дур кардани зарраҳои дағалдисперсӣ ва моддаҳои муаллақ истифода бурда мешаванд. Самаранокии тозакунӣ аз андоза ва суръати такшиншавии зарраҳои дисперсӣ (бар рўи об баромадан) вобаста аст. Дастгоҳи асосие, ки барои дур кардани моддаҳои муаллақ истифода бурда мешавад-таҳшинкунакҳои навъ ва сохтҳои гуногун, обполоҳо, элакҳо мебошанд.

Нисбатан дастрасӣ, харҷи кам барои тозакуниро ба назар гирифта, ин усулҳо аз ҳама паҳнгаштатарин ҳисобида мешаванд. Онҳо дар ин, ё он намуд дар бисёр тарҳҳои технологии тозакунӣ оварда шудааанд. Тозакунии механикӣ равонкунии моддаҳои муаллақро аз обҳои шорандаи маишӣ ба 60-65%, аз баъзе обҳои шорандаи саноатӣ бошад ба 90-95%, пастшавии ИБО, ИХО-ба 15-20%-ро таъмин мекунад.

Ба усулҳои механикӣ, дуркунӣ аз обҳои шоранда ҳамроҳиҳои бегона ва ғашҳои дағалдисперсӣ, равған ва маҳсулотҳои нафтӣ, чарбуҳоро дохил кардан мумкин аст. Барои ин навъҳои гуногуни панҷараҳо бо сўрохиҳои аз 3 то 16 мм истифода бурда мешаванд, ки бо усули равонкунии ҳамроҳиҳои дошташуда ва шакли меҳвар (пластина), ки сурохиҳои панҷараро ташкил медиҳад, фарқ менамоянд.

Миқдори ғашҳои дошташуда аз бузургии сўрохиҳо вобаста аст ва метавонад 2…5 дм³ ифлоскунанда барои 1 сокин дар як сол, аз панҷараи сўрохиаш 40 мм ҷудокардашуда 5…10 дм³ ифлоскунандаҳо барои 1 сокин дар як сол, аз панҷараи сурохиаш 20 мм ҷудокардашуда 10…25 дм³ ифлоскунандаҳо барои 1 сокин дар як сол, аз панҷараи сурохиаш 6 мм ҷудокардашударо ташкил диҳад

Элакҳо (варақаи перфоратсияшуда, тўрҳои пўлодӣ ё синтетикӣ) барои дур кардани зарраҳои андозаашон 0,15 мм ва боло аз обҳои шорандаи коммуналӣ ва саноатӣ истифода бурда мешаванд. Дар вақти тоза кардани баъзе обҳои шорандаи саноатӣ бо воситаи элакҳо, қисми зиёди моддаҳои дар обҳои шоранда буда боздошта мешаванд, ки минбаъд истифода бурда мешаванд.

Одатан дар регқапакҳо зарраҳои андозаашон зиёда аз 0,2 мм дошта мешаванд. Агар дар системаи тозакунӣ элак пешбинӣ шуда бошад, он гоҳ қумдоракҳо пеш аз онҳо гузошта мешаванд. Регқапакҳо ҳангоми тозакунии обҳои шорандаи коммуналӣ ва аҳён-саноатӣ истифода бурда мешаванд. Ҳангоми тозакунии обҳои шоранда регқапакҳоро барои дур кардани зарраҳои хуб седиментатсияшуда (корхонаҳои мошинсозӣ, металлургия) истифода бурдан мумкин аст.

Гидросиклонҳои содда аз рўи самаранокӣ ба регқапакҳо наздик мебошанд ва барои дур кардани зарраҳои андозаашон зиёда аз 30 мкм истифода бурда мешаванд.

Дур кардани равғанҳо пеш аз партофтани обҳои шоранда ба канализатсия ба амал бароварда мешавад. Ҳангоми тозакунии обҳои шорандаи коммуналӣ равғанҳо дар раванди таҳшинкунӣ дур карда мешаванд.

Полоишро, одатан барои доштани зарраҳои андозаашон камтар аз 10 мкм истифода мебаранд. Дар обполоҳо барои ин мақсад масолеҳи полоишкунанда дар намуди матоъ (тўрҳо), қабати масолеҳи доначадор, масолеҳи масомадорро истифода мебаранд. Ҳангоми гузаштани обҳои шоранда тавассути масолеҳи полоишкунанда моддаҳои муаллақ дар сатҳ ё дар фазои масома дошта мешавад.

Микрополоиш ва ултраполоиш барои дур кардани зарраҳои андозаашон дар сатҳи 0,1 мкм ҷой дошта истифода мебаранд. Ултраполоиш-барои дур кардани зарраҳои аз андозаашон 0,01 мкм истифода бурда мешавад.

Дар раванди кори ҳамаи навъҳои обполоҳо обҳои шўянда ҳосил мешавад, ки коркарди иловагиро талаб мекунад.

Тозакунии механикиро ҳамчун усули мустақил, он гоҳ истифода мебаранд, ки оби софшуда баъди ин усули тозакунӣ дар равандҳои технологии истеҳсолот истифода бурда шавад, ё ба обанбор бе вайрон кардани ҳолати экологии онҳо партофта шавад истифода мебаранд. Дар ҳамаи дигар ҳолатҳо, тозакунии механикӣ (бо назардошти полоиш) ҳамчун зинаи аввалаи тозакунии обҳои шоранда хизмат мекунанд.

Дарси кмро

Тозакунии химиявӣ ва физикӣ-химиявӣ