ЛЯЛЬКА

 Гэты вобраз з’яўляецца літаратурным партрэтам старэйшага на дванаццаць гадоў брата пісьменніка Леона Главацкага, які пакутаваў на псіхічнае захворванне. Памёр у 1904 г.

[

←170

]

 Джузэпэ Мадзіні (1805–1872) – італьянскі рэвалюцыянер, заснавальнік арганізацыі “Маладая Італія”, што змагалася за нацыянальнае вызваленне.

[

←171

]

 Грэчаскі паэт VII ст.

[

←172

]

 Урывак паэмы “Тыртэй” Уладзіслава Анчыца (1821–1913), недакладна працытаваны Б. Прусам.

[

←173

]

 Вышыня моста на Новым З’яздзе дасягала 13 м. Тут ідзе гаворка пра нейкую небяспечную акцыю паўстанцаў.

[

←174

]

 Б. Прус у алегарычнай форме апавядае пра паўстанне 1863 г. і ўдзел у ім Станіслава Вакульскага.

[

←175

]

 Герой, як і дзясяткі тысяч паўстанцаў з Польшчы, Літвы і Беларусі, быў сасланы ў Сібір.

[

←176

]

 Уваходзьце (ням.).

[

←177

]

 Легендарны польскі чарнакніжнік. Паводле легенды, быў выратаваны малітваю і пасяліўся на Месяцы.

[

←178

]

 Гарнец – старая мера сыпкіх рэчываў, роўная 3,28 л, а таксама пасудзіна такой ёмістасці.

[

←179

]

 Гаворка пра Люцыя Юнія (VI ст. да н. э.) ці Марка Юнія Брутаў, якіх лічылі за ўзор грамадзянскай дабрачыннасці.

[

←180

]

 Цытата з псалома XCI у пераказе Яна Каханоўскага.

[

←181

]

 Гельмут Мольтке (1800–1891) – прускі фельдмаршал, кіраўнік штаба, які падрыхтаваў планы пераможных войнаў з Даніяй, Аўстрыяй і Францыяй.

[

←182

]

 Хаджы Лоя – кіраўнік баснійскіх паўстанцаў, якія змагаліся з аўстрыйскім войскам. Заклікаў мусульманаў да святое вайны супраць Аўстрыі.

[

←183

]

 У арыгінале: szwarcgelber (ням.). Маюцца на ўвазе даўнейшыя колеры сцягу Аўстрыі.

[

←184

]

 Маецца на ўвазе касцёл на пляцы Трох Крыжоў.

[

←185

]

 Камісарыят паліцыі на тэрыторыі Польшчы пад расійскай ўладай.

[

←186

]

 Бітва каля сяла Маджэнта ў Паўночнай Італіі, у якой франка-сардзінскія войскі, пры якіх знаходзіўся імператар Напалеон ІІІ, перамаглі аўстрыйцаў.

[

←187

]

 Няхай жыве Італія! (італ.)

[

←188

]

 Даўняя мера даўжыні, роўная 2,4 см.

[

←189

]

 Таварыства штогод выдавала рэпрадукцыі карцін у якасці прэміі для сваіх сяброў.

[

←190

]

 Адзін з найбуйнейшых і найпрыгажэйшых Парыжскіх гатэляў. Мае 70 салонаў, 700 пакояў.

[

←191

]

 Названая ў гонар французскага палітычнага дзеяча, удзельніка трох рэвалюцый: амерыканскай вайны за незалежнасць, Вялікай французскай рэвалюцыі і ліпеньскай рэвалюцыі 1830 г.

[

←192

]

 Гаворка пра турнюр, модную ў 1870 – 1880 гг. прыладу ў выглядзе падушачкі, якая падкладалася дамам ззаду пад сукенку ніжэй таліі, каб фігура выглядала больш пышнаю.

[

←193

]

 Маркіза – палатняны дах, які закрываў наведнікаў ад сонца.

[

←194

]

 Адзенне! (франц.) Вокліч французскіх гандляроў танным таварам.

[

←195

]

 Папулярная французская газета, заснаваная ў 1854 г.

[

←196

]

 Выстава (франц.).

[

←197

]

 “Даведнік Парыжскі”! Тры франкі! (франц.)

[

←198

]

 Groom (англ.) – хлопец да коней.

[

←199

]

 Папулярны ў Еўропе ў ХІХ ст. танізуючы напой з кавы, у якую дадаецца лёд, лімон і каньяк. Выцеснены амерыканскімі масавымі напоямі кшталту кока-колы.

[

←200

]

 Іспанская каралева Ізабэла ІІ (1830–1904). Пасля адмовы ад трона знаходзілася ў Францыі.

[

←201

]

 Недакладная цытата з апісання Харыбды ў баладзе Ф. Шылера.

[

←202

]

 Вуліца Св. Фіякра (фр.).

[

←203

]

 Вуліца Санцьен (фр.).

[

←204

]

 Вуліца Пуасаньер (фр.).

[

←205

]

 Жымназ (фр.).

[

←206

]

 Вароты Сен-Дэні (фр. La Porte Saint-Denis) – першая трыумфальная арка, пабудаваная ў Парыжы ў 1672 г. у гонар перамог Людовіка IV у Германіі ды Фландрыі.

[

←207

]

 Вароты Сен-Мартэн (фр. La Porte Saint-Martin), пабудаваныя ў гонар Караля Сонца ў 1674 г. Арка з трыма праходамі, два – для пешых, сярэдні – конны.

[

←208

]

 Англійская рэлігійна-філантрапічная арганізацыя.

[

←209

]

 Генрык Жыфард (1825–1882) французскі канструктар балонаў. Палёты на вышыню 540 м дзеля забавы на прывязаным паветраным балоне.

[

←210

]

 Жонка рымскага імператара Клаўдзія, слынная з распусты.

[

←211

]

 Нямецкі выдавец знакамітых даведнікаў для падарожнікаў.

[

←212

]

 Вялізны пляц, на якім з 1878 г. размяшчаліся сусветныя выставы.

[

←213

]

 Гатэль для інвалідаў вайны, пабудаваны ў часы Людовіка XІV.

[

←214

]

 Пераклад з французскае мовы Сабіны Брыло.

[

←215

]

 Geist – дух (ням.).

[

←216

]

 Сплаў свінцу, які змяшчае 2,5–12% волава і 2,5–25% сурмы. З яго вырабляюцца шрыфты.

[

←217

]

 Асафетыда (лац. Ferula assa-foetida) – травяністая расліна. Мае моцны пах, падобны да цыбульнага, але больш далікатны.

[

←218

]

 Не зусім дакладная цытата санета А. Міцкевіча “Дзе ні йду я…” (1826). Пераклад К. Цвіркі.

[

←219

]

 Маецца на ўвазе каханая Адама Міцкевіча Марыля Верашчака, аддадзеная замуж за графа Ваўжынца Путкамера.

[

←220

]

 Наперад, Савоя! (італ.)

[

←221

]

 Жонка Паціфара (персанаж Старога Запавету) спакушала Язэпа, а калі той адмовіўся, абвінаваціла яго ў згвалтаванні.

[

←222

]

 Пятра з Аміну (1050–1115) – сярэдневяковы аскет, адзін з арганізатараў крыжовых паходаў.

[

←223

]

 Урывак з верша А. Міцкевіча “Да М…”.

[

←224

]

 Горад у Італіі, дзе войска Ганібала прастаяла так доўга, што ўпала ў распусту і распешчанасць.

[

←225

]

 Юзаф Замойскі – фінансіст і прамысловец, старшыня Варшаўскага крэдытнага таварыства. Памёр 23 кастрычніка 1879 г.

[

←226

]