Marsga hujum

— Har daqiqada, — dedi u muzdek havodan huzur qilib simirgancha; kerishib, ko‘kragiga urib qo‘ydi. — Oh-oh!

Elma sukut saqlardi. U qovurdoqqa kartoshka tozalab archir va bir ko‘zi osmonda edi.

Yarim soat o‘tdi.

— Sem, — dedi u. — Ana u. Qara.

Sem qaradi va ko‘rdi.

Yer.

Bamisoli did bilan ishlov berilgan yorqin, yam-yashil Yer tepaliklar ortidan ko‘tarilib kelardi.

— Momo Yer, — mehr bilan shivirladi Sem. — Jondan aziz Momo Yer. Och va yalang‘och odamlaringni bu yoqqa, mening oldimga yubor. E… Anovi she’rda nima der edi? Och odamlaringni oldimga yubor, Momo Yer. Sem Parkxill hoziru nozir, qaynoq sosiskalar sizga muntazir. Qaynamoqda sous, suvga to‘lar og‘iz. Bo‘la qol, Yerjon, yubor raketalaringni!

U kashfiyotidan zavqlangani bir chetga o‘tdi. Mana u, sosiskaxona, o‘lik dengizning tubida archilgan tuxumdek yaltillab turibdi, yuzlab millik biydek cho‘lda nur va issiqlikning yagona manbai. Bahaybat qora badanda yolg‘iz tepib turgan yurakning o‘zginasi.

U hatto hayajonlanib ketdi va ko‘zlari faxr yoshlaridan namlandi.

— Bunda xohlasang-xohlamasang yuvosh tortib qolasan, — dedi u qaynab turgan sosiskalar, issiq bulochkalar va sariyog‘ isini ichiga tortarkan. — Kelib qoling, — yuzlandi u yulduzlarga, — olib qoling.

Qani, kim birinchi?

— Sem, — dedi Elma, tim qora osmondagi Yer birdan o‘zgara boshladi.

U alangalandi.

Yer barkashining bir qismi to‘satdan million zarralarga parchalanib ketdi — go‘yo ulkan quroqsurat to‘kilib tushgandek bo‘ldi. Bir daqiqa o‘tgach, Yerni uch o‘lchamga kattalashgan dahshatli alanga tillari chulg‘ab oldi, so‘ng qisqara boshladi.

— Nima bo‘lgan edi unga? — Sem osmondagi yashil olovga qarab turardi.

— Yer, — javob berdi Elma qo‘llarini ko‘kragiga bosib.

— Qanaqasiga bu Yer bo‘lar ekan, bu Yer bo‘lishi mumkin emas! Yo‘q, yo‘q, Yer emas! Bo‘lishi mumkin emas.

— Bo‘lishi mumkin emas, deysanmi? — dedi Elma unga qarab. — Endi bu Yer emas, ha, endi bu ortiq Yer emas, — sen shunday demoqchimiding?

— Yer emas, yo‘q, yo‘q, bu Yer emasdi, — ulib dedi xotini.

U qimir etmay turardi, qo‘llari soch o‘rimlaridek osilib turardi. Og‘zi ochiq, ma’nosiz ko‘zlarining paxtasi chiqqan.

— Sem, — chaqirdi ayol. Necha kunlardan beri birinchi marta uning ko‘zlari jonlandi. — Sem!

Sem yuqoriga, osmonga qaradi.

— Xo‘sh, — dedi ayol. Bir daqiqa jimlikdan so‘ng nigohini bir narsadan boshqasiga oldi, so‘ng ho‘l sochiqni shiddat bilan bilagidan oshirib tashladi. — Chiroqni yoq, ko‘proq yoq, radioni qo‘y, eshiklarni lang ochib qo‘y! Mehmonlarning yangi to‘dasini kut — taxminan million yilcha. Ha, ha, ser, hamma narsa tayyor bo‘lguncha.

Sem qimir etmasdi.

— Eh, sosiska uchun qanday bemisil joy! — ayol stakandan tish tozalagich — xilola oldi-da, kurak tishlari orasiga suqdi. — Men senga bir sirni aytaman, Ser, — shivirlab dedi u eri tomon egilib, — nazarimda, o‘lik mavsum boshlanayotganga o‘xshaydi…

Noyabr 2005 KUZATUVCHILAR

O’sha kuni oqshom hamma uyidan chiqdi-da, osmonga tikilib qoldi. Ovqat ovqat joyida, idish idish joyida, kino kino joyida qolaverdi, hamma o‘zlarining endilikda u qadar yangi bo‘lmay qolgan ayvonchasiga chiqdi-da, yam-yashil Yer sayyorasiga ikki ko‘zlarini qadab olishdi. Bu mutlaqo noixtiyoriy tarzda sodir bo‘ldi; ular hozirgina radio tarqatgan yangilikning ma’nosini chaqishga tirishayotgandek yo‘l tutdilar. Ana u — Yer, u yerda urush pishib kelayotibdi, u yerda yuz minglab onalar, buvilar, otalar, aka-ukalar, amma-xolalar, amaki-tog‘alar, egachi-singillar bor. Ular ayvonda turgancha o‘zlarini Yerning borligiga ishontirmoqchi bo‘lar edilar; Bu bir vaqtlar Marsning borligiga ishonishdek qiyin bir narsa edi: nuqulgina telba-teskari jumboq. Sirasini aytganda-ku, Yer ular uchun o‘likdek bir narsa, ular u bilan uch yoki to‘rt yil avval xayrlashishgan. Masofani o‘ylasa, yurak uvishib ketadi, yetmish million yil tuyg‘ularni bo‘g‘adi, xotirani tilka-pora qiladi, Yerni kimsasizga aylantiradi, o‘tmishni sidirib tashlaydi va bu odamlarga bu yerda hech narsani o‘ylamasdan mehnat qilish imkonini beradi. Lekin bugun oqshom o‘lganlar oyoqqa turdi, Yerda yana hayot boshlandi, xotira uyg‘ondi va ular ko‘plab nomlarni tilga oldilar. Anavi erkak nima qilayapti-yu, manavi ayol nima qilayapti? Falonchi nima bo‘ldi? Odamlar o‘z ayvonlarida turib, bir-birlariga qarar edilar.

Soat to‘qqizda Yer go‘yo portlab ketdi va gurillab yona boshladi.

Ayvondagi odamlar xuddi olovni o‘chirmoqchi bo‘lgandek qo‘llarini tepaga irg‘itdilar.

Ular kutar edilar.

Yarim tunga kelib yong‘in so‘ndi. Yer o‘z o‘rnida qoldi. Ayvonlar bo‘ylab yengil nafas kuz shabadasidek yelib o‘tdi.

— Garridan biz hech narsa eshitmaganimizga ancha bo‘ldi.

— Unga nima qilardi?

— Oyimga xabar yuborsakmikan?

— U soppa-sog‘.

— Ishonching komilmi?

— Bo‘pti, faqat o‘zingni bos.

— Oyimga hech narsa bo‘lmagan deb o‘ylaysanmi?

— Bo‘lmasa-chi, ketdik, uxlaymiz.