Мейрхан Абдильдин: негелі мір. Вып. 22

1943 жылы, ыс бітер кезде, кем келді. Ауыл шаруашылыыны кейбір мамандарын, соысты беті бері араан со, елдеріне айтаран. кем мал дрігері болатын. кеміз келгеннен со мір згере бастады. Сол жылы жазда бізді ауданны, Семей жаа араан жаындаы бір «Жаа кш» деген колхоза мал дрігері етіп жіберді. Бізді, брыны «ызыл ебек» деген колхозымыза араанда, кішілеу, нашар колхоз екен. Біра жанынан Ертіс зеніні зі аады. Бір шатаы осы ауылды балалары, бтен бала Жкее, кш крсеткілері келеді. Кейбір кезде йді тбесінен тсірмейді. Бір кні осы жадайды кем кріп, лгі балаларды атты бауырына алып усын. Балалар шататарын ойып, кейін Жкемен достасып кетті.

Бл «Жаа кштегі» мірімізді е бір ызы сттері асы ойнаумен байланысты. Асы ойнауа топ бала жиналады. Асытан тан бала біздер шін дниежзіні бокстан чемпионы боланнан кем емес. Ойын тстен басталып, кейде, тнде айды жарыымен де созылады. Бір марафон. р уаытта, за ойыннан кейін, екі бала, бйгені жйрігіндей, сытылып шыады: бірі бізді Жке, екіншісі – бір Асылхан деген бала. Екеуі бірін-бірі жее алмай, ойын бден ызады. Бір бала, тн болса да, шешелері айайлап рысса да, азыр, азыр барамын деп, шешелерін алдап, осы бір екі баланы сиырлы ойындарын, жан-тнімізді салып, ызыа-ызыа кріп тарамайды. Бір кезде «ух» деп дем аламыз, біреуі жееді. Кпшілігінде Жке тады. Шынымды айтсам, Жкені кпшілік жадайда саасы арты болушы еді. рине, талантты да мытпау керек, сіресе, Жкені шыдамдылыын, алан беттен айтпайтындыын айтпаса болмайды. Біра осы жерде таы бір нрсе еске тспей оймайды. Сзсіз Жке жойын мерген, асы ойнауды нер дрежесіне ктерген талантты бала. Жаман жері сара еді. Бір лкен бзау терісінен жасалан дорба асыы болса да, таы да бір темір орап асыы болса да маан, жалыз бауырына, бір жаман асыын бермеуші еді. Бл шынды.

1944 жылы мен бірінші класа бардым. Жке, мытпасам, бесінші класта. Келесі жылы, алтыншы класта, алты бала оуы керек еді. Блар бес ыз жне Жке. Осы алтыншы класта, оу басталанда, бес ызды ои алмайтындытары бден аныталды, лгерімі жасы жалыз Жке. Сондытан бл оу жылында алтыншы класты жауып, бес ызды бесінші класа, ал Жкеді секіртіп жетінші класа ауыстырды. Ол кезде мндай жадайлар болатын. Сйтіп Жке бір жылда екі класс бітіріп, кейін онжылдыты он алты жасында бітіруге ммкіндік алды. Осындай, бала кезден, жолы да болыш болатын.

1945-1949 жылдар. ызыл ебек колхозы. Павлодар облысы, Май ауданыны осы колхозында аамызды жасты міріні таы да бір ызыты шатары тті.

Е бірінші жйт мектеп туралы. Жке 1949 жылы, он алты жасында, осы колхозды «азастан» орта мектебін бітірді. ателеспесем, осы жылы мектепті бітірген балалар тыш рет мемлекеттік емтихандарды з мектебіні абырасында тапсыран. Себебі: брын бізді мектепті оушылары мемелекеттік емтихандарды Павлодарда, не болмаса Ертісті ары жаындаы ызыл оам деген колхозды ызыл-скер атындаы орта мектебінде тапсыратын. Мектепті бірінші рет баса жаа бармай, з ауылымызда бітіру, бізді колхоз шін, Май ауданы шін бір елеулі жадай болды. Сондытан мектеп демі той жасап, бл тойа кп колхоздарды бастытары, ауданны бастытары (райисполкомны бастыы абашев бас болып), елді адірлі асаалдары, ата-аналар баршасы атынасып, салтанатты жадайда кмелеттік аттестаттар беріліп, балалара жарын болаша тілеген болатын. Осы тойда абашев Жкее бас статан. Мектеп бітірген балаларды саны бар боланы жетеу болатын жне блар сондай йымшыл еді. Осы мектепті атаын шыаруда мектеп директоры Шлембаев Шапаатты лесі де мол. Бл кісі Абай ледерін, жалпы аза дебиетін жетік білетін. Мектепте, елде дебиетке, нге, биге лкен марлы болатын. Мектеп балаларыны концертіне лкенді-кішілі лы болып жиылатын. Мектеп оушысы, апамыз, Хамитова Дметкен нші Мхитты «Айдайын» саланда халы ду ол шапалатап, мз-мейрам болып, бір сергіп алатын.

Сонымен не керек, азастанны болаша жалыз академик философы, азастан ылым академиясыны вице-президенті, сенатор Жкені мір жолы осылай уанышпен стті басталып, халыты батасын алып еді.