Мядовы год

Колька папрасіў у Ліны дазволу закурыць, дастаў з пачка цыгарэту, прыкурыў ад вугольчыка. Паўлік таксама закурыў, часта цмокаў, нібы яго папяроса не хацела гарэць, і крадком паглядваў на стол. Адно вока ў яго было прыжмурана, нібы ён цэліўся стрэліць.

Зайшоў Майсей Вухаед, што жыў ад Ульяны праз адну хату. Ён скінуў свой кажушок-пацяганку, зняў з валёнак галёшы, з усімі павітаўся за руку і павіншаваў Кастуся з законным шлюбам. Потым адразу ж загаварыў пра палітыку. Майсей Вухаед быў дасведчаны чалавек і ведаў, што робіцца ў свеце, бо рэгулярна чытаў газеты.

Сабраліся яшчэ суседзі, радня.

— Ну, госцейкі, садзецеся за стол,— мітусілася Ульяна. Яна пераапранулася ў новую спадніцу і кофту, што падарыла нявестка.— Садзецеся… Прасіла, каб і старшыня зайшоў, дык няма ж. Але не будзем болей чакаць, садзецеся…

— Старшыня ў раён паехаў,— аўтарытэтна паведаміў Павел.

— Заняты чалавек, канешне ж… Але хто не прыйшоў, няхай наракае на сябе. Кастусь, кліч усіх за стол,— прасіла сына маці.

2

Дажджы ішлі і ішлі. Усё расквасіла так, што нельга было вылезці. Кастусь і Ліна сядзелі ў хаце. Раніцай спалі, пакуль спалася. Прачыналіся, калі маці не было ўжо дома: яшчэ раненька яна ішла ў калгас на працу, заўсёды пакінуўшы на прыпечку гатовае снеданне. Паснедаўшы, Кастусь з Лінай бралі кнігі і чыталі. Але чытаць надакучвала. Ліна кідала кнігу і бралася што-небудзь перашываць. Кастусь прыносіў торф і распальваў грубку.

А на вуліцы шумеў вецер, стукаў аканіцай, сек дажджом у шыбы.

Ульяна старалася не перашкаджаць маладым, нават ніколі не заглядала ў пярэднюю хату. Яна, мусіць, была шчаслівая ад таго, што яны не забыліся пра яе, прыехалі. Сама даглядала скаціну, нават сама хадзіла па ваду.

I вось, нарэшце, выдаўся пагодны дзень. На траве, на стрэхах ляжаў белы іней. Паднялося сонца і з’ела яго. Над зямлёй высока сінела халоднае неба, паветра было такое празрыстае і свежае, як вада ў лясной крыніцы.

— Можа, пойдзем гной паносім пад яблыні? — сказаў Кастусь жонцы пасля снедання.

— Нарэшце ты прыдумаў, як павесяліць мяне…— засмяялася Ліна і пачала збірацца.

Гной насілі ў каробцы-гусятніцы. Кастусь сахорам уздзіраў яго ў хляве, дзе стаяла карова, накідваў у каробку, паглядваючы на Ліну, якая стаяла ў двары і чакала, пакуль ён яе пакліча. Ліна адной рукой памагала несці каробку, а другой бралася за нос, а потым адбягалася і крычала Кастусю: «Не ведаю, як ты трываеш!» I вось ужо вынеслі апошнюю каробку пад невялічкую грушку, што расла ў самым кутку гарода. Яе пасадзіў Кастусь у тую восень, як адыходзіў у армію. Пасадзіў тоненькі дубчык, а цяпер ужо стаяла ладнае дрэўца: скора і радзіць пачне.

— Ты так расказваеш пра гэту грушу, нібы збіраешся тут жыць,— упікнула Ліна мужа.

— У госці будзем ездзіць,— адказаў ёй Кастусь і падумаў: «Не, яе тут нічым не зацікавіш…» I каб яна не заўважыла яго настрою, нагнуўся ніжэй, пачаў разграбаць гной.

— Папрацавалі, дык і апетыт знайшоўся,— гаварыў Кастусь, калі яны сядзелі за сталом і сёрбалі густы, наварысты боршч.

— Дык, можа, заўтра і суседу наносім гною ў сад? — смяялася Ліна. Шчокі ў яе разгарэліся і твар неяк пасвятлеў. Даўно Ліна не была такой.— Давай, Косця, сходзім сёння куды, дажджу ж няма…

— А куды?

— Я ж не ведаю, куды ў вас ходзяць, калі няма чаго рабіць.

— У клуб гляньце. Можа кіно якое там…— сказала Ульяна, якая якраз збіралася ісці зноў на работу.— Ці да Колькі ў госці схадзіце: ён жа ў нас быў…

— Во як многа забаў! — хіхікнула Ліна, калі Ульяна выйшла.

— Ды кінь ты! — абурыўся Кастусь.

— Што кінуць? — насцярожылася Ліна.

— Ды проста так,— пачаў ён адступаць.

— Дагаворвай,— не адставала яна.

— Ды кінь ты… Лепш давай збірацца. Можа і сапраўды да каго ў госці сходзім.

— Ах ты, хітрун! — яна схапіла мужа за чупрыну і тузанула да сябе.— Дык ці сходзім, ці не?

— Сходзім, сходзім…

Брыгадны клуб пабудавалі, калі Кастусь быў у арміі. Гэта была звычайная хата-пяцісценка. На сцяне вісела абарваная афіша. Вісела даўно, бо дажджы паразмывалі на ёй фарбу. Дзверы вартаваў маленькі ржавы замок.

— Адзін раз павесяліліся,— тулілася Ліна да мужа: ёй было холадна ў тонкім паліто.

— Зойдзем да Колькі,— засмяяўся Кастусь.— Павесялімся яшчз раз.

Колька быў дома. Ён, падвязаўшыся жончыным доўгім фартухом, перамываў у вядры бульбу, ссыпаў яе ў вялікі чыгун.

— Пасядзіце, паглядзіце тэлевізар,— уключыў ён свой «Рэкорд», які стаяў на покуце.— А я зараз…

Колька паставіў у печ бульбу, схадзіў па ваду, а потым усеўся ў парозе на самаробным услончыку, дастаў пачак цыгарэт, закурыў:

— Добра, што зайшлі. Люба недзе і гарэлкі прыхавала. Прасіў сёння ў абед паўшклянкі, дык не дала, як ведала, што вы прыйдзеце.

Вярнулася з фермы і Люба. Яна працавала там даяркай. Люба была ў цёплай хустцы, у целагрэйцы. Засаромелася, схавалася за паркалёвай у дробныя кветачкі занавескай, а потым выйшла адтуль у белай кофтачцы і чорнай спадніцы, з цяжкім вузлом валасоў на патыліцы. Неўзабаве ўсе яны сядзелі за сталом. Колька расказваў: