Мядовы год

Ліна перабірала рабіны і спявала нешта сабе пад нос. А потым на керагазе варыла цукровы сіроп, расчырванелася, папрыгажэла. Кастусь сядзеў тут, каля стала, не адводзіў ад яе вачэй. Ён даўно не бачыў жонку такой вясёлай, даўно не чуў яе песні…

Прыйшла Ульяна. Яна ўваткнула ў пячурку рукавіцы, зірнула на гадзіннік, не распрануўшыся, выцягнула з печы чыгун з бульбай, абхапіла яго анучай і вынесла ў сенцы. Потым вярнулася, узяла сякач, найшла таўчы бульбу.

— Што гэта — тваёй маці дык і паабедаць некалі? — спытала Ліна.

— Хоча зрабіць усё, пакуль не сцямнела.

— Сказала б, дык і самі зрабілі б. Ці, можа, яна не давярае?

Кастусь выйшаў у сенцы.

— Давай я,— узяўся за сякач.

— Ды сама ўжо,— запярэчыла Ульяна.

— Што ты ўсё сама ды сама? Маглі ж і мы што-небудзь. Сказала б Ліне ці мне…

— Наробіцеся яшчэ, дзеткі.

— Наробімся, наробімся… Калі што трэба памагчы, то скажы.

— Нічога, сынок. Пакуль сама спраўлюся. Ну, таўчы, а я пайду ў хату. А то ж хутка Назаравіч зойдзе.

…Кулагін адразу ж у парозе пачаў распранацца. Ліна ўзяла ў яго паліто, павесіла ў шафу.

— Яшчэ ў шафу? — здзівіўся Кулагін.— Павесіла б дзе на цвічок, бліжэй да дзвярэй.

— А вы што, уцякаць збіраецеся? — смяялася Ліна.

— Ну, праходзьце, Назаравіч, праходзьце,— запрашала Ульяна.

— Толькі трошкі,— запярэчыў Кулагін, калі Кастусь хацеў наліць яму ледзь не шклянку.— Перад сном стараюся не піць, а то ўсю ноч сэрца баліць… Ну, за маладых! — выпіў ён, чарпнуў лыжкай капусты, захрумстаў.— Ну і капуста, Ульяна, у цябе! Добрая! Не інакш, як нейкі сакрэт ведаеш.

— Ды ўдалася сёлета,— сарамяжліва адказала Ульяна.

— Памятаю, Ігнат заўсёды любіў хваліцца, што яго Ульяна ўмее капусту квасіць… А ты памятаеш свайго бацьку? — спытаў у Кастуся Кулагін.

— Не вельмі… Памятаю толькі, як ён мяне на каня падсаджваў. Конь такі рыжы быў… А больш нічога.

— Адкуль жа ты помніць будзеш, калі табе было гадкі тры,— уздыхнула Ульяна. Сказала нявестцы: — Ад сухотаў памёр, небагата і пажыў пасля вайны.

— Вельмі коней любіў,— успамінаў Кулагін.— Усё жыццё каля іх і прахадзіў… Яны разам з Майсеем Вухаедам. У іх была такая дружба, што вадой не разліць… А ты, Кастусь, коней любіш?

— Малы любіў катацца. А цяпер… Ды і дзе яны, тыя коні?..

— Ох, твой бацька любіў аб’язджаць коней,— расказваў Кулагін.— Памятаю, сеў на Орліка. Агонь быў, а не конь. Дык вось сеў твой бацька на таго Орліка, а ён як ірване! Ды ў лес… У лесе ўсё ж скінуў твайго бацьку. Упаў Ігнат тады няўдала. Ударыўся, рабрыну нават зламаў… Дык ты, Ігнатаў сын, гаворыш, любіў на конях катацца? А можа і цяпер не супраць? Га? Вось вазьму ды і выдзелю табе лепшага жарабка. Хочаш? Санкі лёгкія. Пасадзіш сваю маладую. Ну, што маўчыш? — Кулагін дапіў сваю гарэлку, закусіў, а потым сур’ёзна сказаў: — Брыгадзір мне патрэбен. Тут, у Вішнёвым. Паўла рашыў прагнаць. Ты, Ігнатавіч, з арміі нядаўна, дысцыпліну не забыў. Грошы табе трэба… Дык як, Ігнатаў сын?

— Ды я ж…— пачаў быў аднеквацца Кастусь.

— А захочаш вучыцца, трымаць не буду, едзь, вучыся.

— А можа, і ёсць сэнс пайсці? — спытала Ліна.

— Бачыш, і жонка — за… Дык як?

5

Калі Ліна выйшла замуж, то ёй было ўсё роўна, дзе жыць, абы быць разам з мужам. Спачатку яны жылі ў Ліны, у невялічкім драўляным доміку на глухой вуліцы абласнога цэнтра. Ліна працавала на фабрыцы. У інстытут не прайшла па конкурсе. Яна кожны дзень з нецярпеннем чакала, калі скончыцца рабочы дзень, а потым спяшыла на прахадную, дзе яе ўжо сустракаў Кастусь. Пажылі яны ў горадзе пасля жаніцьбы можа з месяц. Ліна, хаця не ўяўляла, што будзе рабіць у Вішнёве, згадзілася паехаць: па-першае, яна ехала сюды з любым чалавекам, па-другое, ёй нават цікава было паглядзець, дзе нарадзіўся і вырас яе муж, нарэшце, пажыць у вёсцы, у якой яна ніколі не жыла. А калі там, у вёсцы, думала яна, будзе ўжо вельмі дрэнна, як ёй гаварылі сяброўкі, то яна ж едзе не на век, а толькі на якую зіму.

Першыя дні Ліне нават падабалася. Спачатку яе ўсё дзівіла, усё было для яе новае, нязвыклае: як Ульяна гатуе страву, як яна рана падымаецца, ледзь не сярод ночы, як яна доіць карову, здаваліся дзіўнымі людзі, іх гутарка. Але праз які тыдзень Ліне пачало надакучаць аднастайнае жыццё. I зрабілася яно зусім невыносным, калі Кастусь стаў брыгадзірам і цалюткія дні прападаў у сваёй брыгадзе. Бывае, ён з раніцы да самага вечара не заходзіў дамоў. То ў яго тэрміновая работа якая, то нейкае там праўленне, то яшчэ што-небудзь. I Ліна адчувала, што яна тут не вытрымае да вясны. Каб пайсці ў брыгаду ці на ферму, яна нават і не думала, а іншае работы проста не бачыла. Ліна была памкнулася памагаць свякрусе ў гаспадарцы, ды тая сказала ёй, каб адпачывала, маўляў, напрацавацца яшчэ паспее. I Ліна толькі тое і рабіла, што засцілала ложкі, падмятала і мыла падлогу.