Мядовы год

— Ды не, усё добра, Андрэй Назаравіч. Дзякуй.

— Толькі цяплей апранайся,— ён правёў дзяўчыну вачыма.

Вясной яна скончыла школу, нікуды не паехала паступаць вучыцца, засталася ў калгасе. Гаварылі, што чакала Кастуся Вярэйчыка з арміі. А той узяў ды і прывёз сабе маладуху. Што там за жонка ў яго? Гавораць, гарадская…

Маня, Паўлава жонка, як толькі Кулагін пераступіў парог хаты, кінула абіраць бульбу, выцерла рукі, замітусілася, пачала запрашаць старшыню прысесці.

— Мой зараз устане…— саромеючыся, гаварыла яна.— Павел! Назаравіч прыйшоў…

— А ён што, яшчэ спіць?

— Учора позна вярнуўся.

Кулагін зайшоў у пярэднюю хату, уключыў святло. Павел сядзеў на ложку босы, кашуля і штаны на ім былі пакамечаныя, відаць, ён спаў не распрануўшыся. На табурэтцы перад ім стаяў карэц з капустай.

— Расольчыкам лечышся? Усё ясна.— Кулагін з непрыязню глянуў на брыгадзіра. Той сядзеў, абхапіўшы галаву рукамі, нібы баяўся, што яна ў яго разваліцца.— Ачухаешся, пагаворым…

— Няўжо ж вы, Назаравіч, і пойдзеце, не паснедаўшы ў нас? — Маня не ведала, за што і ўхапіцца, а потым, калі ўбачыла, што Кулагін і не збіраецца садзіцца, захліпала.— Ой, Назаравіч, памажыце як! Ну што мне з ім рабіць? Дойдзе ад гэтай гарэлкі… Гаворыш, гаворыш яму, дык як гарох ад сцяны.

— А вось праганю, дык перастане піць.

— Ой, што вы, Назаравіч! Дык за што ж? Колькі ён там п’е? Здароўе такое… А другія хіба не п’юць? Ды ён жа тады зусім сап’ецца. Я ведаю… Так хаця людзей трохі саромеецца, а тады ж… Дык вы, Назаравіч, так як-небудзь,— пачала бараніць свайго мужа Манька.— Ён жа вас баіцца, Назаравіч. Вы яму толькі строга скажыце, дык ён…

Кулагін у сенцах, а потым яшчэ і ў двары чуў, як Маня напала на Паўла, як той глуха бурчэў нешта.

Дома Кулагін распрануўся і паліто кінуў на канапу, не павесіў у парозе на вешалку, як гэта рабіў звычайна. Жонка яго, Кацярына Філатаўна, адразу ж здагадалася — муж не ў гуморы. Яна ведала, што цяпер у яго не трэба нічога распытваць, а цярпліва чакаць, пакуль сам разгаворыцца.

— I чорт ведае, дзе ён учора паспеў напіцца? — падумаў уголас Кулагін.— Разам жа з праўлення прыехалі, давёз да двара. Быў цвярозы…

— Павел знойдзе,— адразу ж здагадалася Кацярына Філатаўна, пра каго ідзе гаворка.— А ты ўжо так не бяры да сэрца, ліха з ім, з Паўлам. Цяпер, як паглядзіш, дык і няма такіх, каб не пілі.

— Каб жа ён не быў твой пляменнічак, дык… я яго даўно б… Дык ён жа, дурань, ведае гэта. Хоць стараўся б рабіць, а то ж… Па яго брыгадзе заўсёды самы большы перарасход зарплаты: ці не лічыць ці каму прыпісвае. А вазьмі бульбу: няўжо ў яго няма за што выпіць, што калгасную прадаваў?.. Мне, думаеш, гэта прыемна?

Ля двара прасігналіла «Волга».

Кулагін цяпер рэдка ездзіў па брыгадах. Не паехаў ён і сёння, пасядзеў у праўленні, падпісаў паперы, якія трэба было падпісаць, пазваніў у Гомель на завод, дзе абяцалі даць такарны станок, схадзіў у калгасную майстэрню, пацікавіўся, як там рамантуюць трактары, і заспяшаў назад у Вішнёва. «Волга» перавальвалася з боку на бок па няроўнай дарозе.

Канаў кароткі дзень. Неба зацягнулі нізкія хмары, яны павольна сунуліся над зямлёй, нібы выглядалі, куды б сыпануць снегам.

У Якімаўскі лес уехалі яшчэ завідна. Улетку на лясной дарозе змрочна нават удзень — дрэвы сплятаюцца верхавінамі, хаваюць неба. Праз іх ледзь прабівалася сонца. А цяпер тут было нязвыкла светла. А можа, ад бярэзніку, што кружыўся, мільгаў белымі камлямі.

Наперадзе ішлі двое. Ён і яна. Ён у доўгім шынялі, яна ў блакітнай куртцы з капюшонам і ў чорных боціках. Ён нёс кош з чырвонай рабінай, а яна ішла, гарэзліва памахваючы хваёвай галінкай.

— Вярэйчык са сваёй маладухай,— сказаў Кулагін.— Спыніся, падвязём.

Ліна першай ускочыла на мяккае сядзенне, крыкнула Кастусю:

— Давай кош!

— Гуляем? — павярнуўся да іх Кулагін.

— Хадзілі па рабіны,— адказала Ліна.— Будзем варэнне варыць. Заходзьце, пачастуем.

— Дзякуй,— усміхнуўся Кулагін вачыма.— Зайду. Здаецца, ніколі і не еў варэння з рабіны. Помню, некалі прынясе маці з гарышча прыпол мёрзлых ягад. Мы, дзеці, гэтак і елі іх.

Праехалі лес, хмызнякі, выскачылі ў поле, за якім і было Вішнёва. Поле чорнае, там-сям у жоўтых лапіках — гэта дзе трактарыст зазяваўся і хапіў глыбей.

— Ну, што гэта вы на работу не набіваецеся? — спытаў Кулагін.— Ці ўсё адпачываеце?

— Пакуль адпачываем,— адказаў Кастусь.

— А мы прыехалі сюды толькі на адну зіму. А потым вернемся, будзем паступаць з Кастусём у медыцынскі інстытут,— прызналася Ліна.

— А-а… Ну, вучыцеся, вучыцеся…— Кулагін закурыў і, счакаўшы, загаварыў: — Я думаў, што вам на вучобу грошы трэба, дык захочаце дзе папрацаваць.

— Кастусь жа збіраўся ісці хаты будаваць,— сказала Ліна.— Гаварыў, што нядрэнна можна зарабіць. Ды нешта…

— У нас для гэтага ёсць спецыяльная будаўнічая брыгада,— абыякава сказаў Кулагін і змоўк. I толькі калі ўехалі ў вёску, спытаў Кастуся.— А кім ты быў у арміі?

— Артылерыст.

— А званне?

— Сержант. Камсоргам яшчэ быў…

— А ўвечары вы дома будзеце?

— Будзем. У цырк не пойдзем,— засмяялася Ліна.

Калі Кастусь і Ліна вылезлі з машыны ля свайго двара, Кулагін кіўнуў шафёру:

— На балота!

4