Мядовы год

Кастусь не падганяў каня, і той сцішыўся зусім. У лесе збочылі, спыніліся пад высокімі дубамі. Кастусь кінуў каню сена. Ліна злезла з санак, войкнула, прысела.

— Ой, ногі памлелі…

Снег правальваўся да самай зямлі. Ліна ішла за Кастусём, ступаючы ў яго сляды: так было лягчэй. Апынуліся на невялічкай палянцы каля маленькіх засыпаных снегам хваінак.

…А гады чатыры назад іх, здаецца, яшчэ не было. Тут рос толькі густы сівец. Вакол буяла чаромха, і цяжка дыхалася ад яе густога водару. У тую вясну ў Якімаўскім лесе прызначыў Кастусь спатканне Веры. У белай кашулі і добра адпрасаваных штанах, ён прыбег у лес, схаваўся ў густым арэшніку, пільна ўзіраючыся на дарогу. Прыйдзе ці не прыйдзе? Учора, як вярталіся са школы, ён аддаў ёй запіску, напісаў, каб прыйшла ў Якімаўскі лес — трэба абавязкова пагаварыць. I яна прыйшла. Пастаяла каля лесу, агледзелася, а потым паўз дарогу пачала збіраць жоўценькія кветачкі-адуванчыкі. Кастусь выйшаў з арэшніку. Вера, убачыўшы яго, узрадавалася, зусім неяк па-дзіцячаму, аж у ладкі запляскала.

— Красачкі рвеш?

— Эге ж.

Ен не ведаў, што гаварыць болей. Толькі адчуваў, што макрэюць рукі.

— Давай з табой дружыць,— нарэшце выціснуў з сябе.

— А мы і так дружым.

…Усё гэта прамільгнула цяпер у Кастусёвай памяці.

«А дарэмна я сёння так абышоўся з Верай… Яна ж хацела мне толькі дабра».

Азірнуўся. Ліна стаяла ля высокай яліны і глядзела на яе, мусіць, зачаравалася хараством. Яліна стромкай пірамідай цягнулася ўгору. На яе густых карункавых лапах віселі цэлыя падушкі снегу.

Кастусь падышоў да Ліны, абняў.

— Ды пусці ты мяне, а то губы патрэскаюцца.

— Не пушчу.

— Здурнеў зусім! — вырвалася яна з абдымкаў і адбеглася.

Ён дагнаў яе, яна штурхнула малады дубок, і на іх густа пасыпаўся снег. У Ліны з’ехала з галавы хустка, снег набіўся ў валасы, раставаў, вісеў празрыстымі дрыготкімі кроплямі. Кастусь яшчэ ніколі не адчуваў столькі пяшчоты да жонкі, як цяпер. Ён падхапіў яе на рукі і панёс.

— Хачу быць рыцарам.

— Пусці, а то зусім задыхаўся, рыцар!

Калі яны выйшлі на тое месца, дзе пакінулі каня, то ўбачылі, што на снезе чарнела толькі пацяруха ад сена.

— А дзе ж конь? — спалохалася Ліна.

— Не ведаю.— Кастусь паглядзеў, куды павялі сляды ад еанак, схапіў жонку за руку.— Пайшлі хутчэй!

Конь пацягнуўся проста на канюшню. Кастусь з Лінай яго і не даганялі. Ішлі памаленьку, не спяшаліся. Ішлі і кідаліся снежкамі.

— Ну, як? — ужо каля самай вёскі спытаў Кастусь.

— Што — як? — Ліна ўважліва паглядзела на мужа.

— Павесялела?

— Хе!.. Цікава, куды ты мяне павязеш, калі яшчэ нап’ешся? Зноў у лес?

— Я больш не нап’юся.

— А ты напіся. Мне сапраўды цікава, якую ты мне забаву прыдумаеш.

— Не дачакаешся.

— Забавы?

— Што я нап’юся.

— Я так і паверыла…— засмяялася Ліна.

— Пабачыш,— у Кастуся пачынаў псавацца настрой.

— Ды што мне? Напівайся. Яно тады і весялей. Ты тады гуляеш у футбол са сваёй шапкай.

— Ну, цырку ў нас пакуль няма…

— А мне цырк і не трэба, дурненькі ты мой,— сур’ёзна сказала Ліна.— А вось калі не знойдзеш мне якой работы, то абавязкова ўцяку. Тады ніякімі забавамі мяне не ўтрымаеш.

— Чаго ж ты раней маўчала?

— А ты сам не бачыш…

— Знойдзем табе, Ліначка, які занятак. Абавязкова знойдзем,— павесялеў Кастусь.

У той жа вечар ён пайшоў да загадчыка брыгаднага клуба Івана Малька.

8

Іван Малёк надзеў блакітную кашулю,— два гады таму купіў ён яе ў міліцыянера,— завязаў гальштук з вялікім зашмальцаваным вузлом. Ён насіў гэты гальштук можа гадоў дзесяць, з той пары, як толькі прыехаў у вёску. Потым доўга перад люстэркам прычэсваў вусы, бародку. Вусы ў яго былі яшчэ як вусы, а вось бародка дык зусім няўдалая. Не бародка, а жменька рэдзенькага моху…

У армію Малька ў свой час не ўзялі, хаця тады, калі яго выклікалі ў ваенкамат,— а гэта было на другі тыдзень пасля вызвалення Вішнёва,— не вельмі прыдзіраліся да здароўя. Іван Малёк расказваў, што ўрач забракаваў яго, бо пасля таго, як немец ударыў чобатам па ягонай галаве, на патыліцы нібы пачала расці нейкая шышка. I расце яна нібы ў сярэдзіну, таму яе зверху і не відаць. Праўда, гэтая ўнутраная шышка не перашкодзіла Мальку скончыць дзесяцігодку. Пасля школы Малёк хадзіў гады два па вёсцы з альбомам. Да альбома на нітачцы быў прывязаны аловак. Малёк маляваў хаты, калодзежныя журавы. Гаварыў, што хоча паступіць у мастацкую акадэмію. I сапраўды, ён хутка некуды знік, і яго не было ў вёсцы гады два. А потым прыехаў у белых палатняных штанах, у басаножках і з рыжай рэдзенькай бародкай, якая з таго часу большай і не вырасла. Усім паказваў даведку пра заканчэнне мастацкай студыі пры нейкім Палацы культуры. Даведку нікому ў рукі не даваў. Потым ён насіў з сабою падручнік па алгебры: захацеў раптам стаць інжынерам. У політэхнічны інстытут не пайшоў, прыехаў і ўсім заявіў, што там бяруць толькі сваіх, і то па вялікім блаце, і што ён наогул перадумаў быць інжынерам, што ў яго цяпер абудзілася цяга да творчасці, што ён ужо напісаў некалькі твораў, якія паслаў Леаніду Ляонаву. Пасля гэтай навіны ў вёсцы ўжо ніхто не сумняваўся, што ў Малька і сапраўды ёсць нейкая ўнутраная шышка ў галаве.