Златнк з'явся на сядзбе тольк аднойчы. Стах так не разабрася х з Хльдэгерд адноснах - абое як быццам свабодныя людз, адыл Хльдэгерд абыходзлася са Златнкам, як клапатлвая жонка. Напяваючы, яна завхалася каля плты, на патэльн скврчэла яешня з салам, у яе пад нагам круцлся тры тостыя каты. Златнк, самавты дзядзька паношанай гмнасцёрцы, сядзе за сталом спакойна чака на сняданак. Перад м упоперак стальнцы ляжала армейская внтока - трафейная, няйначай.
- Крамольнк, значыцца, - сказа Златнк, змерышы Стаха позркам. - Крамольнка тут яшчэ не бывала.
- У вас дамоленасць са службай бяспек? - пацкався Стах.
Златнк узня бровы.
- Адкуль такя высновы?
Стах пацсну плячыма.
- Йорхас ведае пра гэту сядзбу. А значыць, Тайная Канцылярыя таксама. Ён х чалавек. тым не менш, вас не чапаюць.
Златнк махну рукой.
- Плява я на Тайную Канцылярыю. Няма някай дамоленасц. Хльдэгерд водзць мро вакол сядзбы, вось весь сказ.
- Мро? - перапыта Стах.
- М-м-м, як жа гэта патлумачыць... - Златнк пабарабан пальцам па стальнцы. - Ну, мро водзць. таму сядзба нябачная для чужынца. Каму трэба, той яе знойдзе. ншыя пройдуць побач не заважаць.
- Вядзьмарства, ц што? - здзвся Стах.
- Ат, якое там вядзьмарства, - сказала Хльдэгерд, пасмхаючыся. - Трэба проста Бога верыць.
Яна прыбрала са стала внтоку паставла патэльню, у якой патыхала жарам пышная, на тры пальцы, яешня.
- Гледзячы якога Бога, - заважы Стах.
- Бог - ён адзн для сх, - паважна сказа Златнк.
- У рамейца свой, - прагавары Стах нягучна. - Ашуканец. Зласлвы, помслвы. яны паводле вобразу ягонага.
Златнк уважлва, з прыжмурам, паглядзе на Стаха. Паква галавой.
- Разумееш, хлопча... - прамов ён павольна. - Рамейцы, кал разабрацца, не такя жо пачвары. У цэлым агульным. Намад вось тольк м душы пакалечы. А астатнм яны такя ж, як мы.
Пасля адыенцы машына павезла х зваротна порт. Паром да Нра адыходз праз гадзну. Прагуляцца па 'Царо Сталцы' так не пашчасцла. Зрэшты, яны не маюць права тут знаходзцца. Абодва прыехал па падробных дакументах. Стах ме пасведчанне асобы на мя "Караль Блайд". Выдал службе бяспек. 'Вншую, Караль. Ты цяпер наймт Севаста, - дума Стах. - Гэта ж трэба, якая зайздросная кар'ера, падскок, можна сказаць, на купне. Куды там Вташу, я яго пераплюну..."
- як дога сё гэта працягнецца? - спыта ён уголас.
- Да пераможнага канца, - прагавары рамеец.
Ён сядзе, адкнушыся на сядзенн безуважна таропшыся столь. Выгляд яго бы стомлены.
- А кал мы прайграем? Што тады? - нядбайным тонам спыта семгалец.
Вэл Йорхас скоса зрну на Стаха, ухмыльнуся.
- Ну, тады будзем тхоос грызц адной шахце. Ц гругано кармць. Варыянта тут няшмат.
'Твая прада, - сказа у думках Стах. - Мне, прынамс, губляць няма чаго. А табе, Йорхас?'
слых:
- Дам'ян Росца сё яшчэ астрозе.
- ? Мае дзеянн?
- Ён н чым не внаваты, Йорхас. Прафесар не мае дачынення да 'Еднасц'. Ён нкол не цкався палтыкай. Яго захапляла тольк старажытная лтаратура. Кнг, рукапсы... Прафесар Росца бы арыштаваны па лжывым даносе.
- Як жаль, - абыякава сказа рамеец.
'Н халеры табе не шкада. Але сётк...'
- Йорхас, ты Тайнай Канцыляры свой чалавек. Ты можаш паспрыяць. Дам'ян Росца мусць быць вызвалены. як мага хутчэй.
Рамеец хмыкну.
- Гучыць ультыматына.
- Гэта просьба.
- якая табе з гэтага выгода?
- Мне? Някай. Проста хачу, каб у свеце дзеялася трох менш паскудства. Разумееш?
'Не разумееш. Ну чорт з табой'. Адчушы прыкрасць, Стах адвярнуся да акна таропся на каменныя будынк, мма якх ехала машына. "Навошта сётк гэтыя прысценк? Мо Йорхаса спытаць?.."
- Ты бачы самерытавыя шахты? - прамов раптам Йорхас.
Стах пахта галавай.
- Адкуль? Не.
- Я бачы. Там пустыня накол. пасёлак каля вусця шахты, а пасюль драцяныя агароджы вартавыя вышк. Вядома, там ёсць вольнанаёмныя. Ахонк, вайскоцы, горныя нжынеры. Дык вось, яны мяняюцца кожны луструм. Навукоцы вызначыл, пяць гадо - гэта крайн тэрмн. Там, на шахтах.
- што?
- Яны здыхаюць там, як мух, - сказа Йорхас адрывста. На Стаха ён не глядзе. - Здыхаць пачынаюць яшчэ дарозе. Там могльнк за пасёлкам. Цягнецца далёка пустыню. х хаваюць без труны. Проста запхваюць у мях закдваюць пяском. Уся пустыня нашпгавана трупам. Яна чорная ся. Чорныя пяск, базальтавыя скалы над м. калючк яшчэ там, ведаеш, свалачныя такя. Жывыя, драпежныя. Варушацца, як пальцы, а на сцёблах х адчувальныя плямы, яны бачаць святло цен. А з неба зрываюцца аскепк зорак. Падаюць у пясок, рыюць м разоры. Уся пустыня зорках...
Голас яго сарвася. Ён замок, схлшы галаву.
"Хопць ныць," - падума Стах. А слых сказа:
- Не ты адзн усё страц.
пасля кароткай пазы дада:
- Дык што там наконт прафесара?
- Паглядзм.
Рэшта дарог прайшла мачанн. Стах безуважлва глядзе акно, занурышыся думк. Дзна сётк, што "Сказ пра Горад Зхатлвы" не трап пад цэнзуру. Рэчы там не вельм прыгожыя.
'Намад шо з базальтавай пустын, з м дэманы разбурэння. Дзе ступала яго нага, там зямля ператваралася камень, а гарады папялшчы, вада калодзежах раблася нячыстай, Падземныя грызл мёртвых, кнутых пад сонцам без пахавання, на зямл, што ператварылася базальт..."