Мроi Багны (СИ)

Людз╕ мо╝чк╕ стаял╕ на плошчы ╕ слухал╕ Намесн╕ка. Брукаванка была белая ад снегу. Неба над горадам было зацягнута хмарам╕, ╕ скрозь хмары свяц╕ла каламутна-белае сонца. Помню, у тым дн╕ было многа белага колеру. Белы снег. Белы камень тэрасы. На тэрасе палал╕ жаро╝н╕, ╕ пры святле дня агонь ╝ ╕х таксама здава╝ся белым. За сп╕най Намесн╕ка стаял╕ рамейцы ╝ традыцыйным адзенн╕. Белыя падперазаныя каптаны са срэбным╕ зашп╕лькам╕ ╕ круглыя шапк╕, аблямаваныя футрам. Выглядала гэта прыгожа. Рамейцы сам╕ па сабе - прыгожы народ. Рослыя ╕ стан╕стыя, з высок╕м╕ скулам╕ ╕ бездакорна прав╕льным╕ рысам╕ абл╕чча. Прыроджаныя салдаты ╕ заваё╝н╕к╕. Прыгожыя. Вось тольк╕ душы ╝ ╕х выродл╕выя.

Я ╝жо ведала, што адбылося. У агульных рысах. Напярэдадн╕ бунту ва ╬н╕верс╕тэце Славеснасц╕ арыштавал╕ аднаго старога прафесара. Крамола, анан╕мны данос. Прафесара звал╕ Дам'ян Рос╕ца. Сташак наведва╝ ягоныя лекцы╕. На наступны дзень шкаляры не пайшл╕ на занятк╕. Яны сабрал╕ся ля будынка ╝н╕верс╕тэта ╕ запатрабавал╕, каб да ╕х выйша╝ Наста╝н╕к Ф╕лосафа╝. Рэктар, ╕накш кажучы. Шкаляры хацел╕, каб ён заступ╕╝ся за прафесара перад уладам╕. Рэктар, ясная рэч, не выйша╝. Тады хтосьц╕ ╝ нато╝пе закрыча╝, што Наста╝н╕к Ф╕лосафа╝ тут н╕чога не вырашае, трэба ╕сц╕ гутарыць з Намесн╕кам. ╤ яны пайшл╕. Ус╕м нато╝пам. Ужо па дарозе да ╕х далучыл╕ся ╕ншыя. Простыя людз╕ - канторшчык╕, рамесн╕к╕. Збро╕ н╕ ╝ кога з ╕х не было. Хто пача╝ страляць, так ╕ засталося невядомым.

Расправы над удзельн╕кам╕ бунту ╕шл╕ по╝ным ходам. Мног╕я был╕ к╕нуты ╝ астрог. Некаторым пашанцавала яшчэ менш. ╤х абезгало╝леныя целы ляжал╕ ╝ безыменных мог╕льн╕ках, засыпаныя вапнай, а галовы гн╕л╕ на до╝г╕х дра╝ляных тычках пасярод Гарматнай плошчы. Над ╕м╕ кружылася груганнё, а ╝н╕зе стаял╕ стражн╕к╕ з в╕нто╝кам╕ наперавес. Яны дзяжурыл╕ тут дзень ╕ ноч, змяняючы адз╕н аднаго - каб сябры ц╕ сваяк╕ кагосьц╕ з пакараных не ╝здумал╕ ╝потайк╕ прабрацца на пляц ╕ сарваць галаву з тычк╕. Я пазбягала гэтага месца. Мне раб╕лася млосна ад смуроду смерц╕, ад выгляду гн╕лой разадранай плоц╕, насаджанай на калы. Але больш за ╝сё я баялася пазнаць уласнага брата ╝ адным са стражн╕ка╝, як╕я ахо╝вал╕ плошчу.

Сташак прапа╝. У карчме яго больш не бачыл╕, ╕ яго здымная кватэрка ╝ студэнцк╕м квартале таксама пуставала. Дзе ён ╕ што з ╕м, я не ведала. Мажл╕ва, ён ╝ астрозе. Альбо яго застрэл╕л╕ падчас закалота╝. А мажл╕ва, ён там, на Гарматнай. Корм╕ць крумкачо╝... Халера!.. Гэта нявызначанасць звадз╕ла мяне з розуму. Балазе Каначык н╕ аб чым не здагадва╝ся. ╤накш да╝но бы вык╕ну╝ мяне на вул╕цу за сувяз╕ з крамолай... Я спрабавала жыць, як жыла за╝сёды. Шторан╕цы я сядала ╝ омн╕бус ╕ ехала на працу. Увечары я вярталася дадому, клалася на тахту ╕ мо╝чк╕ мал╕лася, гледзячы ╝ цемру - ╕ за сябе, ╕ за Сташака. Усё, што мне заставалася, гэта мал╕цца.

Астрог

Вежы В╕льскага астрога ╝звышаюцца на пустцы за гарадской ускра╕най. З аднаго боку турэмных будынка╝ ляжыць рапсавае поле, з другога - рэйкавая дарога, па якой па╝зуць абшытыя св╕нцом вагоны, гружаныя самерытавым╕ стрыжням╕. Дарога пачынаецца далёка на по╝дн╕, каля жалезных млыно╝, ╕ прац╕наючы ледзь не палову Кантынента, цягнецца да па╝ночна-заходняй мяжы ╕ далей - у Дуумв╕рат ╕ Кра╕ны Братэрства. Гандаль ╕дзе бойка, хаця Савет Наглядчыка╝ незадаволены - апошн╕м часам даходы пачал╕ падаць...

Ахо╝н╕к╕ ╝ астрозе ╝весь час мяняюцца. Той, што прывё╝ арыштанта ╝ дапросную, таксама з новапрыбылых. ╤ в╕давочна, не з тутэйшых. Алех Валога дапытл╕ва аглядвае прысадз╕стую постаць турэмшчыка, яго цёмныя ╕ бл╕скучыя, быццам намасленыя, валасы ╕ шыракаскулую ф╕з╕яном╕ю з да╝гаватым╕ вачыма колеру ляснога арэха. Усходн╕я фемы?

- Як зваць? - ц╕кав╕цца Валога.

- Кходз╕, Ваша Благароддзе, - з гато╝насцю выпальвае турэмшчык. - Кходз╕ Галт. Нумар трыста шаснаццаць-семдзесят.

- Маладзец, - у тон яму адказвае Валога.

Так ╕ ёсць - з усходу. Бач ты, акцэнт як╕ рэзк╕. На бхала╝ - ураджэнца╝ усходн╕х прав╕нцый - ганарл╕выя рамейцы глядзяць, як на смецце. Пакуль сам╕ не загрымяць у вязн╕цу альбо на плаху. На╝прост у лапы гэтым брудным дз╕кунам. Бхалы з задавальненнем ╕дуць у каты ╕ турэмшчык╕. Але, жыццё часам вык╕двае жорстк╕я жартачк╕...

- Спадар Ц╕харык, можаце ╕сц╕, - кажа Валога, звяртаючыся да начальн╕ка турмы, як╕ ста╕ць побач, выцягну╝шыся ╝ струнку.

Той сх╕ляецца ╝ паклоне ╕ адчакан╕╝шы: "Слухаюся, Ваша Благароддзе", зн╕кае за дзвярыма. Кходз╕ Галт застаецца. Яму не давал╕ загаду сыходз╕ць. Значыць, ён тут яшчэ спатрэб╕цца. На яго шыракаватым абл╕ччы з'я╝ляецца ня╝ло╝ная ╝смешка. Ён неза╝важна намацвае а╝таматычны хлыст у сябе на поясе. Кходз╕ ведае - зараз пойдзе пацеха. Гэты Шпег у чорным к╕цел╕ выглядае раззлаваным не на жарт, а арыштант паводз╕ць сябе занадта нахабна - вунь ╕ яго, турэмшчыка, аблая╝ апошн╕м╕ словам╕, пакуль той валок яго па кал╕доры. Ну н╕чога, братка, зараз будзем таньчыць...