Ма╝чанне. Было цёмна, хоць пальцам у вока, але я ведала - ён там.
- Чуеце? Не трэба тут стаяць. Зараз прыйдуць жандары, а тут няма дзе схавацца, - гаварыла я шэптам. - Слухайце, у мяне ёсць склеп. Тут, у кватэры. Яны не ведаюць.
Мае вочы трох╕ прызвыча╕л╕ся да цемры, ╕ я разгледзела чалавека, як╕ стая╝, прыц╕сну╝шыся да сцяны. Я працягнула яму руку.
- Хадзем. Ну, хутчэй! А то суседз╕ прачнуцца.
Убачы╝шы, што ён усё яшчэ вагаецца, я схап╕ла яго за рука╝, уцягнула ╝ пакой ╕ зачын╕ла дзверы. Я ужо ведала, дзе можна схавацца ╝цекачу.
У бараках накшталт нашага склепы ц╕ каморы не прадугледжвал╕ся. Аднак у нашай кватэрцы мелася нешта накшталт падземнай лядо╝н╕. Мы зраб╕л╕ яе сам╕, кал╕ яшчэ жывая была мац╕. Аднойчы адна з дошак падлог╕ трэснула ╕ правал╕лася. Мы з мац╕ асцярожна знял╕ яе ╕ заз╕рнул╕ ╝ падмосце. Пад падлогай зе╝рала чорная западз╕на. Спусц╕╝шы туды алейную лямпу, мы ╝гледзел╕ ям╕ну крок╕ ╝ тры шырынёй ╕ такую глыбокую, што саскочы╝шы на дно, можа было стаяць, выпраста╝шыся амаль у по╝ны рост. На дне ям╕ны сабралася лужынка вады. Напэ╝на, пад домам правал╕╝ся падмурак, альбо гэта была нейкая х╕ба ╝ буда╝н╕цтве. Барак╕ для перасяленца╝ узводз╕л╕ наспех як часовае жыллё, ╕ пра ╕х надзейнасць асабл╕ва не дбал╕. Мы вырашыл╕ не выкл╕каць рабочых ╕ пак╕нул╕ ╝сё як было. Нават кал╕ гэтая хац╕на кал╕-небудзь правал╕цца пад зямлю, халера з ёй. Не шкада. Хата прыналежыла не нам, а гарадской радзе. Мы прымайстравал╕ масн╕цу на месца. Пры жаданн╕ яе лёгка можна было адсунуць у бок ╕ саскочыць у ям╕ну. Пазней мы сяк-так умацавал╕ сценк╕ ямы дошкам╕ ╕ к╕нул╕ на дно кавалак фанеры. Атрымалася непаганая лядо╝ня. Улетку мы захо╝вал╕ там свежае малако ╕ сырую рыбу, якую куплял╕ на к╕рмашы.
Укленчы╝шы на падлозе, я адсунула дошку. З падмосця дыхнула холадам. На хв╕л╕ну ╝ пако╕ стала светла - ╝ акно ╝дары╝ прамень пражэктара. Я ╝зняла вочы ╕ з╕рнула на чалавека, як╕ стая╝ перада мной.
- Чорт! - вырвалася ╝ мяне.
Рамеец. Пра╝да, выгляда╝ ён, як апошн╕ валацуга - валасы зблытаныя, твар у кровападцёках, з-пад простай падшыванай куртк╕ выглядвае разадраная, зал╕тая крывёй кашуля. Як быццам ён тольк╕-тольк╕ выдра╝ся з вул╕чнай бойк╕. Халера, тольк╕ гэтага мне не хапала!.. У пако╕ зно╝ зраб╕лася цёмна. Галасы стражн╕ка╝ чул╕ся ╝жо зус╕м побач. Некальк╕ ╕мгнення╝ я разважала. Н╕што не зам╕нала мне ╝зяць яго за ка╝нер ╕ выштурхнуць за парог. Я магла закрычаць, пакл╕каць на дапамогу жандара╝ - балазе яны был╕ пабл╕зу. Магла бы. Але замест гэтага я падштурхнула яго да адтул╕ны ╝ падлозе.
- Давай. Туды, - сказала я.
- Дзякуй табе, - прагавары╝ ён.
Разма╝ля╝ ён на найчысцейшай рамейскай. У ╕х вуснах мова ╤мперы╕ гучыць, як удар кастэтам у твар. Рэзка ╕ хвостка. Семгальцы так не гавораць. Нас выдае адмысловае местачковае ма╝ленне, якое не ╝ стане вытруц╕ць нават ╕мперская школа. "Псаваная рамейская", так яны гэта называюць.
Яму давялося сцягнуць з сябе верхнюю вопратку, каб прац╕снуцца ╝ "склеп". Ск╕ну╝шы падшываную куртку, ён заста╝ся ╝ адной кашул╕, ╕ я ╝бачыла парабелум без кабуры, заторкнуты за пояс. Пытання╝ задаваць я не стала. Прымайстрава╝шы дошку на месца, я паглядзела на важк╕ дра╝ляны куфар, як╕ стая╝ ля акна. Куфар бы╝ пафарбаваны ╝ с╕н╕ колер ╕ ╝прыгожаны па баках жо╝тым╕ зав╕ткам╕ ╕ чырвоным╕ бутонам╕. Мы трымал╕ ╝ ╕м вопратку ╕ пасцельную бял╕зну. Упёршыся ╝ куфар плячом, я не без цяжкасц╕ ссунула яго з месца ╕ штурхала дагэтуль, пакуль ён не ╝ста╝ на╝прост над 'склепам'. Цяпер уцякач бы╝ ╝ надзейным схов╕шчы, але адначасова ╕ ╝ пастцы. Н╕што не перашкаджала мне выдаць яго стражн╕кам, кал╕ тыя заявяцца з ператрусам.
Яны не прымус╕л╕ сябе чакаць. Спачатку я пачула рэзк╕ грукат у дзверы, потым заса╝ка з ляскам адляцела ╝бок, ╕ ╝ вочы мне ╝дары╝ прамень карб╕днага л╕хтара. Я стаяла басанож на халоднай падлозе, загарну╝шыся ╝ ко╝дру, кал╕ яны ╝вал╕л╕ся ╝ пакой. Стражн╕к╕. Я не надта здз╕в╕лася, угледзе╝шы Яна ╝ гэтай гайн╕. Ён зраб╕╝ выгляд, што не ведае мяне. Дзякуй хоць за тое, што ён не бра╝ удзелу ╝ ператрусе. Ян проста стая╝ ля дзвярэй з в╕нто╝кай наперавес, пакуль ╕ншыя абшуквал╕ кватэру, заз╕рал╕ пад ложк╕ ╕ вывальвал╕ на падлогу змесц╕ва шафа╝ ╕ куфара╝. З гутарк╕ стражн╕ка╝ я зразумела, што шукаюць нейкага крамольн╕ка, як╕ ╝х╕тры╝ся збегчы з-пад варты. Ён яшчэ ╕ ╝зброены, апроч ╕ншага.
- ╤ ╝сётк╕, як ён цераз сцяну пераскочы╝?
- Н╕як. Яго Алех вывез на ведамаснай машыне.
- Алех? Усё ясна.
Смяюцца. Хто так╕ гэты Алех, я не ведала, але тое, што з яго смяял╕ся нават стражн╕к╕, было паказальным.
- Яны крамольн╕ка╝ паехал╕ шукаць. Не даехал╕.
- Во! А я ведаю, дзе тыя крамольн╕к╕. У тваёй бабк╕ ╝ зрэбн╕ках!
- А ты што, заз╕ра╝?
Цяпер яны не проста смяюцца, а ржуць у голас.
- Ствол ╝ яго таксама ад Алеха?
- Ага. ╬ яго кабура была расшп╕лена. А той сядзе╝ побач. Ну, ╕ стрэл╕╝ яму проста ╝ рыла.
- Што, мазг╕ выб╕╝?
- Ды не. Тольк╕ фуражка зляцела. Ну ╕ штаны, напэ╝на, таго.
- Змакрэл╕!..