Нарач

Я ад пагоні ледзь уцёк.
Да вас прыйшоў,
Ратуючыся ад вартаўнікоў.
Скажы, каб хто прыйшоў пад вечар.
Я пачакаю у Сымонавым таку.
Ды глядзі не гавары на вецер,
Што бачыў тут мяне…
Бяда вось толькі, што учора
I сёння раніцай імглістай
Арцелі не знайшлі Прахора,
З пустымі лодкамі вярнуліся у прыстань,
Ты што на гэта скажаш?
Наберазе, ці чуеш, нейкі гоман?..
Даведайся!

З

Солтыс

Браткі, лепш бы разысціся!
Збірацца забаронена!
Ато ад пратаколаў не адкараскаешся век.
Ды цішэй!
Без шуму, без гоману!
Чаго не бачылі? — ўтапіўся чалавек…

Першы рыбак

Мо нехта з нашых.
Рызман — на лаце лата…
Кашуля наша зрэбная ў яго.

Другі рыбак

Гэта не з дачнікаў, а нехта з нашых…

Солтыс

Пагнаўяго тапіцца нейкі чорт
I замяшаць такую кашу!

Трэці рыбак

Перавярнеце тварам!

Архіп

Не можа быць!.. Прахор?!.

Усе

Прахор…

Солтыс

Браткі, лепш не чапайце, не закон!
Яшчэ за гэта ад паліцыі нам будзе.
Відаць, ранены ды яшчэ
I арыштованы мо ён…
На плечы рыбакоў
Лягло цяжкое гора,
Лягло на нівы батракоў,
На межы, на палосы, на азёры.

Асцярожна палажылі на сярмягу труп.
— Эх, у нядобры час рыбак гаротны
Загінуў, у нядобрую пару
Пакінуў нас, —
Шэпчуць бабы пра ўдаву, сіротаў…
Заплакаў нехта ўголас.
З далі падняў рой каласоў
На полі вецер свежы.
Памалу рыбака панеслі на плячах
Праз жытнія палі, праз межы.
Выган.
Сустрэлі дзеці-пастухі.
— Бацысу твайго нясуць, Дзямідка!..
Стаіць малы хлапчук,
Якпугаўё, сухі.
Натоўп, дарога — дзве сухія віткі.
Глядзіць хлапчук.
Далёка па-над борам цёмным
Града высокіх хмар заснула.
Здаецца, луста хлеба ў торбе
Цяжэйшай стала, плечы муліць.
Бацька…
Мо затрымаць натоўп і крыкнуць?
Але натоўп схаваўся за гарой,
Як хмара градавая,
згасіўшы сонца, знікнуў…
Стаіць пастух,
А вочы наліваюцца імглой…

4

Грышка

Цяпер нам каб дзён пару адпачыць.
Пасля маглі б пакінуць гэты край азёрны
I перабрацца праз заставы уначы
На Крывічы
Ці на Заворнач.

Тацяна

Пашто, скажы, табе рызыкаваць,
Пашто зноў без пары галовы класці?
Цябе і так ужо магло спаткаць
Такое, як Прахора, шчасце.
Мо лепш было б табе перачакаць
У нас, пакуль не пацішэе.

Грышка

Усё ж адгэтуль трэба мне ісці,
У іншым месцы полымя раздзьмухаць.

Тацяна

Лепш пачакай, пакуль ты не загоіш
Глыбокіх ран…

Грышка

Здаецца, нехта ходзіць каля хаты…

Тацяна

Сюды ніхто не прыйдзе ў позні час такі.
Відаць, ідуць змяняць начную варту
На бераг нарачанскі рыбакі.

5