Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

– Мы знайшлі сляды цыганскага табара, які стаяў за мілю ад месца забойства ў панядзелак ноччу. У аўторак цыгане зняліся з месца. Калі дапусціць, што паміж імі і Сімпсанам была дамоўленасць, ён мог весці да іх каня, калі быў заспеты, і імаверна, што конь цяпер у іх.

– Выглядае праўдападобна.

– Цяпер мы прачэсваем тарфянікі ў пошуках гэтага табару. Таксама я абследаваў кожную стайню і хлеў у Тавістоку ў радыюсе дзесяці міляў.

– Наколькі мне вядома, па суседстве ёсць яшчэ адна стайня?

– Ёсць, і, натуральна, мы не ўпусцілі з-пад увагі гэты факт. Іх конь Дэсбара – другі паводле букмекераў, яго гаспадары натуральна зацікаўленыя ў знікненні фаварыта. Вядома, што трэнер Сайлас Браўн паставіў вельмі шмат на гэтыя спаборніцтвы, а з няшчасным Стрэйкерам адносіны ў яго былі нацягнутыя. Тым не менш падчас агляду суседскай стайні нічога не паказала на датычнасць Сайласа Браўна да здарэння.

– І нічога не лучыць падазраванага Сімпсана са стайняй Мэйплтана?

– Зусім нічога.

Холмс адкінуўся на сядзенне, і размова сціхла. Праз некалькі хвілін наш фурман спыніў экіпаж каля невялікай ахайнай вілы пры дарозе, пабудаванай з чырвонай цэглы і з карнізнымі выступамі ўверсе. На некаторай адлегласці па той бок ад выгулу для коней была відаць надворная пабудова з дахам, выкладзеным шэрай дахоўкай. Ва ўсіх астатніх кірунках слаліся шырокімі хвалямі тарфянішчы, парослыя выцвілай папараццю, якая надавала ім бронзавы колер. Лінія гарызонту перарывалася толькі шпілямі Тавістока і групай будынкаў у заходнім кірунку, якія пэўна былі стайнямі Мэйплтана. Мы ўсе саскочылі на зямлю, за выключэннем Холмса, які працягваў сядзець, адкінуўшыся на спінку, гледзячы ў неба перад сабою, цалкам заглыблены ў свае думкі. Толькі калі я дакрануўся да ягонай рукі, ён рэзка ўзняўся і выйшаў з экіпажа.

– Даруйце, – сказаў ён, звяртаючыся да палкоўніка Роса, які глядзеў на яго крыху здзіўлена, – сплю наяве.

Па бляску ягоных вачэй і прытоенай узбуджанасці я, які добра ведаў ягоныя звычкі, здагадаўся: Холмс намацаў нітачку, што вяла да разгадкі справы, але я не мог зразумець, дзе і як.

– Мабыць, вы хацелі б адразу выправіцца на месца злачынства, містэр Холмс? – спытаў Грэгары.

– Я б лепей застаўся ненадоўга тут, каб праясніць адно-два пытанні. Цела Стрэйкера прынеслі ў дом, наколькі разумею?

– Так, ён ляжыць наверсе. Заўтра будзе дазнанне.

– Ён працаваў на вас некалькі гадоў, так, палкоўнік Рос?

– Я заўжды лічыў яго выдатным слугой.

– Мяркую, вы зрабілі вопіс таго, што было ў ягоных кішэнях падчас смерці, інспектар?

– Усе ягоныя рэчы ў гасцёўні, калі толькі пажадаеце, можаце іх самі агледзець.

– З вялікай ахвотай.

Мы ўсе прайшлі ў пярэдні пакой і сабраліся вакол стала, што стаяў пасярэдзіне. Інспектар адамкнуў маленькую квадратную скрыню і выклаў перад намі набор прадметаў. Там былі скрыначка з васковымі запалкамі*, двухцалевая сальная свечка, брыяравая люлька A.D.P.*, кісет з цюленевай скуры з паловай унцыі тытуню маркі «Кавендыш» буйной нарэзкі, сярэбраны гадзіннік на залатым ланцужку, пяць залатых саверэнаў, алюмініевы каўпачок ад алоўка, некалькі паперак і нож з рукаяткай са слановай косці і вельмі тонка вырабленым нягнуткім лязом з кляймом «Вайс і Ко, Лондан»*.

– Гэта асаблівы нож, – заўважыў Холмс, узяўшы яго са стала і хвіліну пакруціўшы перад вачыма. – Па плямах крыві на ім я мяркую, што гэта той самы, які знайшлі ў забітага ў руцэ. Ўотсан, скажыце, вам жа знаёмая такая рэч?

– Такога кшталту інструмент мы называем катарактальным нажом, – адказаў я.

– Так я і думаў. Вельмі далікатнае лязо, прызначанае для вельмі далікатнай працы. Дзіўна, што яго прыхапілі з сабой на выпадковы шпацыр, улічваючы, што яго складана насіць у кішэні.

– Для перасцярогі на кончык нажа насаджваўся пробкавы кружок, мы знайшлі яго побач з целам, – сказаў інспектар. – Жонка трэнера кажа, што нож ляжаў на туалетным століку і што муж узяў яго адтуль, калі выходзіў з пакоя. Зброя так сабе, але, магчыма, найлепшая, што яму трапілася пад руку на той момант.

– Можа, і так. А што гэта за паперы?

– Тры з іх – аплачаныя рахункі за сена. Адна – ліст з даручэннямі ад палкоўніка Роса. Вось гэтая – рахунак ад мадысткі на трыццаць сем фунтаў і пятнаццаць шылінгаў, выпісаны мадам Лесюр’е, Бонд-стрыт, на імя Ўільяма Дэрбішыра. Місіс Стрэйкер сцвярджае, што яе муж сябраваў з Дэрбішырам, і, бывала, ягоныя лісты адрасаваліся сюды.

– А місіс Дэрбішыр ні ў чым сабе не адмаўляла, – заўважыў Холмс, прагледзеўшы рахунак. – Дваццаць дзве гінеі – даволі шыкоўна за адзін убор*. Зрэшты, здаецца, з гэтага мы больш не даведаемся нічога істотнага і, бадай, можам пайсці да месца забойства.

Калі мы выйшлі з гасцёўні, насустрач нам зрабіла крок спадарыня, што чакала ў калідоры. Яна дакранулася рукой да рукава інспектара. Яе твар быў змораны, худы і неспакойны, пячатка нядаўна перажытага ляжала на ім.

– Вы знайшлі іх? Знайшлі? – задыхаючыся, спытала яна.

– Не, місіс Стрэйкер. Але з Лондана нам на дапамогу прыехаў містэр Холмс, і мы зробім усё, што ў нашых сілах.