Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Той дзень быў для мяне суцэльнай пакутай. Фэлпс не да канца адужаў пасля доўгай хваробы, і няшчасці зрабілі яго капрызным і нервовым. Дарма я спрабаваў зацікавіць яго ўспамінамі пра Афганістан, Індыю, нейкімі грамадскімі праблемамі – хоць чымсьці, што магло б адцягнуць яго ад невясёлых развагаў. Ён увесь час вяртаўся да скрадзенай дамовы, высоўваючы версіі, агучваючы падазрэнні, гадаючы, чым цяпер заняты Шэрлак Холмс, што робіць лорд Холдхёрст, якія навіны чакаюць нас зранку. Бліжэй да ночы яго ўзбуджэнне перарасло ў манію.

– Вы абсалютна ўпэўненыя ў Холмсу? – спытаўся ён.

– Я бачыў, як ён здзяйсняе проста выключныя рэчы.

– Але з такой заблытанай загадкай ён ніколі раней не сутыкаўся?

– Ну што вы, ён разблытваў справы, у якіх зачэпак было яшчэ менш, чым у вашым выпадку.

– Але ніколі раней не былі закранутыя такія высокія інтарэсы?

– Усяго я не ведаю, але мне дакладна вядома, што ён абараняў гонар прынамсі трох каралеўскіх дамоў Еўропы ў вельмі далікатных абставінах.

– Але вы добра яго вывучылі, Ўотсан. Ён такі закрыты чалавек, што ніколі не ведаеш, чаго ад яго чакаць. Як вы думаеце, ён надзейны? Вы думаеце, яму ўдасца?

– Ну, ён нічога нам не сказаў.

– Гэта кепскі знак.

– Наадварот, я заўважыў, што калі ён страчвае нітку, ён у гэтым адразу прызнаецца. А вось калі нападае на след, але не да канца перакананы, што ідзе правільнай дарогай, тады з яго і слова не выцягнеш. А цяпер, дружа, раз ужо мы не можам не хвалявацца з нагоды ўсіх гэтых падзеяў, дазвольце мне пакласці вас спаць, каб вы маглі як след адпачыць перад навінамі заўтрашняга дня, якімі б яны ні былі.

Мне ледзь удалося пераканаць таварыша паслухацца маёй парады, хоць па яго ўзбуджэнні было відаць: заснуць яму сёння наўрад ці ўдасца. Да таго ж яго настрой перадаўся і мне: я ляжаў паўночы без сну, абдумваючы гэтую дзіўную сітуацыю і перабіраючы сотні тэорый, адна неверагоднейшая за іншую. Чаму Холмс застаўся ва Ўокінгу? Чаму ён папрасіў міс Харысан да ночы заставацца ў пакоі хворага? Чаму яму было так важна, каб жыхары Браярбрэ не падазравалі, што ён будзе паблізу? Я ламаў галаву, пакуль не заснуў, бяссільны адшукаць тлумачэнне, якое б паслужыла адказам на ўсе пытанні.

Я прачнуўся а сёмай і адразу выправіўся ў пакой Фэлпса, знайшоўшы яго змучаным і памятым пасля бяссоннай ночы. Ён адразу ж спытаўся, ці не вярнуўся Холмс.

– Ён будзе тады, калі абяцаў, – адказаў я. – Ні хвілінай раней, ні хвілінай пазней.

І я не памыліўся. Як толькі прабіла восьмая, ля нашых дзвярэй спыніўся экіпаж, і з яго высадзіўся наш сябар. Падышоўшы да акна, я пабачыў, што яго левая рука забінтаваная, а твар – перакошаны і бледны. Холмс зайшоў у дом, але не адразу падняўся наверх.

– Выглядае, што ён трапіў у бойку, – сказаў Фэлпс. Я быў змушаны з ім пагадзіцца.

– Ну, значыць, – сказаў я, – адгадка вашай гісторыі чакае нас тут, у горадзе.

Фэлпс застагнаў.

– Не ведаю, чаму, – сказаў ён, – але я так спадзяваўся на яго вяртанне! Яго рука ўчора, несумненна, параненай не была. Цікава, што здарылася?

– Вас не паранілі, Холмс? – спытаўся я, калі мой сябар увайшоў у гасцёўню.

– Ат, усяго драпіна, віною якой – мая нядбаласць, – адказаў ён, кіўком галавы вітаючыся з намі. – Вашая справа, містэр Фэлпс, – безумоўна, адна з самых цёмных сярод тых, якія я расследаваў.

– Я баяўся, яна вам не па зубах.

– Гэта быў проста выключны досвед.

– Павязка сведчыць пра тое, што вас напаткалі прыгоды, – сказаў я. – Раскажаце нам, якія?

– Спярша паснедаем, мой дарагі Ўотсан. Нагадваю, што ў маіх лёгкіх трыццаць міляў паветра Сурэя. Падазраю, на маю абвестку не адгукнуўся ніхто з кэбменаў? Што ж, не кожная спроба мае вынік.

Стол ужо быў накрыты, і толькі я сабраўся пазваніць, як у пакой зайшла місіс Хадсан з кавай і гарбатай. Праз некалькі хвілінаў яна занесла і сняданак – тры споды з бляшанымі накрыўкамі, – і мы перамясціліся да стала: Холмс – галодны, я – заінтрыгаваны, а Фэлпс – у самым змрочным настроі.

– Місіс Хадсан пераўзышла саму сябе, – сказаў Холмс, здымаючы накрыўку з курыцы кары. – Яе кухня не вельмі разнастайная, але, як любая шатландская гаспадыня, яна вельмі грунтоўна падыходзіць да сняданку. Што там у вас, Ўотсан?

– Яечня з шынкай, – адказаў я.

– Выдатна. А што перад вамі, містэр Фэлпс? Кары, яйкі або нешта трэцяе?

– Дзякуй, я не магу есці, – адказаў Фэлпс.

– Ну што вы, пакаштуйце тое, што вам прынеслі!

– Дзякуй, я сапраўды не галодны.

– Тады, можа, вы ласкава мне дапаможаце, – сказаў Холмс, гарэзліва падміргваючы.

Фэлпс схапіўся за накрыўку і, падняўшы яе, пранізліва выгукнуў і застаўся сядзець з тварам, белым, як спод, на які ён глядзеў. Пасярод спода ляжаў шэра-блакітны скрутак паперы. Фэлпс схапіў яго, прабег вачыма, а потым закруціўся па пакоі ў шалёным танцы, прыціскаючы скрутак да грудзей і выдаючы ўскрыкі нястрымнай радасці. Пасля ён кулём рухнуў у фатэль: яго так падкасілі эмоцыі, што нам давялося ўліць яму ў рот брэндзі, каб ён не самлеў.

– Гэй, гэй! – мякка сказаў Холмс, торгаючы Фэлпса за плячо. – Было памылкай не падрыхтаваць вас да гэтага, але Ўотсан пацвердзіць, што я люблю напусціць драматычнасці.