Нигина ва Мирмалик

Бо исрори Нигина ба гурӯҳи савораҳои Фарғонарав пайваста, бо роҳи миёнабур лотаъхир равона гаштем. Маслиҳат чунин шуд, ки дар Исфара ҳафтае таваққуф карда, вазъиятро омӯхта, маркаб ба манзили дилхоҳ меронем. Аммо, чун ҳамеша гапи хона ба бозор рост наомад. Як рӯз қабл аз сафар шоир Абдулмаҷид оҷилан худро ба манзили мо расонд. Пиндоштем, ки ҳамсафарамон мешавад. Вале оҳиста ба даҳлез нишасту ҳазиновоз гуфт:

– Ҳарфи мотам дорам… Нигина ба риёзи ризвон хиромид…

Баъди гуселонидани шумо Нигина суфра кушода, аз орди сиёҳи осиё нони дегӣ рост карда, дар равған бирёнда, аз амакбузургаш хоҳиш намуд:

— Пас аз нон хӯрдан маро фотиҳа диҳед, ба мазори Оташон назр мебарам…

– Ҳамроҳ меравем, духтарам! — гуфт Бимастура. — Ман ду нони танӯрӣ мегирам…

— Не, бивиҷун. Ҳар гирда нун нест. Ҳар нарз қабул не… Ман нони фармуда ба Мирмалик мебарам…

Модар истодагарӣ карду вазъият тағйир ёфт. Ҳоли Нигина якбора табоҳ шуду ба худ печид. Баъди лаҳзае мисли вулқон ҷӯшиду хурӯшид. Гӯши додарашро сахт кашида «раву дар қалъаи обӣ шин! Лангарҳоя фуру ҳил! Киштӣ ба дарё барор!» гуфт. Баъд «Писарам, солим раву ғоним биё!» гӯён, худро аз ҳавлӣ берун гирифта, «Гурез, муғул омад!» гӯён дарвозаро аз берун занҷир баста, ғайб зад…

Дар мазори Оташон вайро наёфтем…

Кампираке гуфт, ки Нигинаро назди Санги Арӯс дидаасту «Манам Нозпарӣ, хушхиром чун кабки дарӣ» гӯён, рақс мекардааст…

Шикорчие гуфт, ки Нигинаро дар Гаҳвораи Заррин дидасту «Рӯйи ман насрин, мӯйи ман сунбул» гӯён суруд мехондааст…

Барзгаре гуфт: «Нигинаро дидам, ки доман пур аз гулу райҳон ва сунбулу займарон шитобон меравад. Пурсидам: «Куҷо равонаӣ?» Гуфт: «Ба Сияҳкӯл меравам. Ба аспи обӣ ғизо мебарам».

Чӯпоне гуфт: Нигинаро дар соҳили Сияҳкӯл дидам ва таъкид кардам, ки аз оби ях барин хунук эҳтиёт бошад. Хандон посух гардонд: «Оби Сияҳкӯл маро созгор аст. Аспи обӣ маро ба пеши париён мерасонад. Шоҳи париён маро ба шавҳарам мечаспонад. Чуноне дар зиндагонӣ бо вай будам, баъди марг ҳам бо вай бошам». Ин бигуфту худро ба об андохт…

Нақди ҳаёт ба қабули арвоҳ супоридани Нигинаро фаҳмида, садҳо ҷавонону обнавардон ба ҷустуҷӯ баромаданд. Аммо ба натиҷае нарасиданд — оби Сияҳкӯл ҳама кӯшишҳо хароб кард. Нури гетифурӯзи чашмаи ҳур дар қаъри кӯл хомӯш шуд. Фақат… дар ҷое, ки Нигина пардаи ҷон пора карда, худро ба об андохта буд, доғи хуни пои бараҳнааш мисли гули лола ба назар менамуд…

Абдулмаҷид лаб фурӯ басту фаҳмидам, ки бадри Ворух на бо роҳи хокӣ, балки бо роҳи обӣ ба паҳлуи садри Хуҷанд рафтааст…

Пас аз хатми қироат гуфтам:

— Анбата аллоҳу наботан ҳасанан! Парвардигор ӯро ниҳоли нек сабзонад!

Мирмӯҳсин мағзи дуоро пазируфт ва бо алам гуфт:

— Афсӯс, ки рӯи чу офтоби модарам ва сарви баландаёзи падарам зери об рафт… Ҳарчанд дар чашми ман аз гиря наме беш намондааст, дилам то қиёмат дуогӯи онҳост.

…Эй хоҳари ҳунармандам! Сухани писар шунидӣ? Дуои писарон дар ҳаққи волидон муассир асту мурдагон фахри фарзанди солеҳ мекунанд. Аз Мирмӯҳсин парешон нашав ва дамсозии Мирмалик туро бод! Шуққаи раҳмати Ҳақ ҳуллаи ғуфрони туву ҳамсарат бод! Зеро ҳар ду ёри ҳамдилу ҳамқирон будеду ҳамтақдир шудед: Малик наҳанги обӣ шуду Малак парии обӣ…

Водареғо, ки моро дидор ба қиёмат монд. Аммо ёди неки рафтагон суннати сонийа аст. Яъне ҳам оини дин, ҳам расми хирад ва ҳам одати писандидаи ниёкони арҷманди мост!

Эй хоҳари ҷавонмаргам! Нахустин мадҳияи булбули навпарвози Исфара Аҳмад ибни Муҳаммад сиюдусол муқаддам садо дода буд. Инак, вопасин марсияи андалеби гирёни Исфара Сайфуддини Исфарангиро бишнав:

Тоири садрнишин мурғи саҳархони ту бод,

Хозини хулди барин155 ҳаршаба меҳмони ту бод!

Ҳар куҷо дар ҳарами қудс кунӣ маҷлиси хос,

Ҷони Идрис надими дили пажмони ту бод!

Нур, ки аз савмааи рӯҳи амин қавс кашид,

Аламу куртаи беҷайбу гиребони ту бод.

Бар сари ҷилваи ҳурони биҳиштӣ шабу рӯз

Партави рӯҳи малак шамъи шабистони ту бод!

Ба ҷои охирсухан

Сайфуддин бори охирин ба кӯҳи Душоха назар афканду муддати мадид сукут варзид. Оҳе гарон аз мағзи ҷигар кашид. Гиряолуд табассум кард ва бо оҳанги умедбахш байти навин хонд:

Нури камол файзи дили рӯшани ту бод!

Ҳифзи Худою исмати Ҳақ ҷавшани ту бод!

Ин байтро ба Мирмӯҳсин бахшида, ҳамроҳ худи ҳамон рӯз ба роҳ баромада, баъди як моҳ ба Бухоро расиданд. Ағлаб мардумоне, ки аз зарби муғул ҳар сӯ гурехта буданд, бо занону фарзандон аллакай ба шаҳр баргашта, ҳаёти осуда доштанд. Онҳо дар ҳавлии шогирди шоирпеша Шамсиддини Маҳбубӣ сокин шуданд, ки аз зумраи пайвандони Шакархонум буд…

Боре дар омади сухан гуфт, ки аз ҷабру зулми аҷнабиёни кофир мардони ориятманд ба ҷунбиш омадаанд.

— Мардуми норозӣ ҳар шаб дар ҳавлии Маҳмуди Торобӣ ҷамъ омада, маслиҳат мекунанд, — гуфт Маҳбубӣ.

– Ӯ кисту чӣ кора?