Se, kuule, enne Rastavan p"aiv"as Syndy heittyy. SocePnik oh – Syndy heittyy Rastavan vaste. No Vederistan pe"an h"ai jo nouzou e"ares, Syndy. Taivahah. Taivahasp"ai laskou. A meile boaboi tokko, min"a mustan, – ku Syndy heittyy ga pid"ay stre"apit"a n"am"at, kyrz"at pastoi: hattarat pid"ay Syndyle. Da ende loadittih net, mucnikois rupitettih, skancu ajeltah, tahtas pandau, sit rupitetah – sit pid"ay pordahat, loaditah mucnikas pordahat Syndyl heityjes. Sit sy"odih ice, a Syndyle se prosto pam’at’, sto t"an"ap"ai Syndyn p"aivy, ga pid"ay Syndyle stre"apit"a pordahat – rupet net loaitah, leib"at gu pordahat, nu. Da kokoi loaittih meile, piroski takije, kokoi toze rupitettih, sto pannah sinne kuda-mid"a: psenoa, gorohoa. A blinat net pastettih hoikat, kaikel riehtil"al – ne rodih hattarat, sto jalgah panna hattarat, stobi ei kylm"as Syndy. Se koz Syndy heittyy, kudaman p"aiv"an. A konzu kudaman p"aiv"an nouzemah soavu, ga sit pordahat loaditah, sit hattaroi ei pasteta, a pordahat loaditah, toze pastetah mid"atahto. Prosto, sy"odih ice. A nikunna ei viedy nimid"a, a prosto vspominali, sto t"an"ap"ai Syndy nouzou… Enne Rastavoa hattaroi loaittih Syndylle, a j"algil"oil – vai pordahat nosta yl"ah"akse, Syndy nouzis e"are stop. Rupitettih prosto, niin ku pordahat.
Сюндю слушали во дворе дома, да у риги да на перекресток ходили слушать.
Он, слушай, раньше Крещенья Сюндю спускается. Сочельник был – Сюндю нисходит перед Рождеством. А в Крещенье он уже снова поднимается, Сюндю. На небо. С неба спускается. А нам бабушка только рассказывала, я помню, когда Сюндю нисходит, дак надо стряпать эти, блины пекла: портянки надо для Сюндю. Да раньше еще делали эти, из теста прищипывали, сканцы раскатают, тесто положат и прищипывают – это надо лестницу сделать из теста, лестницу, чтобы Сюндю мог спуститься. Потом сами ели. А для Сюндю – это просто память, что сегодня день Сюндю, так надо для Сюндю состряпать лестницу – защипы эти сделают из теста, как лестницу, ну. И пирожок делали нам, пирожки такие, пирожок тоже прищипывали, что кладут туда чего-нибудь: пшено, горох. А блины эти пекли тонкие, на всю сковороду – это получались портянки, что на ноги надеть портянки, чтобы не замерз Сюндю. Это когда Сюндю нисходит, в который день. А когда, в который день подниматься будет, тогда лестницу делали, тогда портянки не пекли, а лестницу делали, тоже пекли что-нибудь. Просто, сами ели. А никуда не относили, просто вспоминали, что сегодня Сюндю поднимается… До Рождества портянки делали для Сюндю, а под конец – только лестницу, чтобы подняться наверх, чтобы Сюндю обратно поднялся. Прищипывали просто, как лестницу.
Гадают на хлебце Сюндю
35
Synnynmoa on, on! Syndyy kuunellah. Min"a, konesno, en ole k"aynyh Syndyy kuundelemah. A ennevahnallizet ainos musteltih: k"aydih Syndyl"oi kuundelemah. Sin"a pe"an eigo pie nagroa, eigo pie mat’ugatsa, eigo pie nimid"a lisn’oidu roadoa. Sit otetah siizmu i kiert"ah ymb"arin"aizeh, i viert"ah sit lundu vaste, toivot ku sit Syndy tulou sie. Kos net sulhaizet tullah da mid"a kuuluu. Jesli ku kel kuollou ken, sit kuuluu sie itku, itkiet"ah. A jesli ku miehel menendy kel ollou, sit kuuluu kellot, bubencois ajetah i svoad’bu roih znaacit, miehel men"oy. Sid"a min"a kuulin toze, a min"a en ole k"avnyh nikunna niil"oi dieloloi… Menn"ah j"arvel libo pihal kunna, kos rahvas kai azetutah, sit siizmu otetah, sit kierd"ay sie kaiken, a mid"a sie sanou – en tiije…
En tiije, ken se on Syndy, Synnykse sanotah, a ainos lugietah: Syndy taivahasp"ai kirbuou, Syndy taivahasp"ai kirbuou. Kaco, se on Synnynmoan aigu, se ku tulou h"ai ga, enne Rozdestvoa se on Syndy. Synnyn leibe"a pastettih. Synnyn leib"aine. Mama meij"an daaze oppi, Synnyn leib"aizen pikkaraizen pastai i sit h"ai panou sen siit"an libo sieglan pe"al i panou – min"a ice n"ain, kui h"ai roadau. I sen panou leib"aizen sieglan pe"al, sieglan panou kumalleh nengalei, n’"apinn’okkih i se punomahes l"aht"oy. Sen min"a olen n"ahnyh. Mama sit sanou: “Suuri Syndy – sy"ott"aizeni, jesli ku min"a kuollen t"am"al vuvvel, leib"aine punoiteh. A ku en kuolle, leib"aine "alg"ah punovukkah!“ Se rubieu rauku punomahes, sen min"a olen n"ahnyh! “Suuri Syndy – sy"ott"aine!“ – sanou… Se leib"aine kai kroacki n’"apit h"anen. Min"a sanon: “Mama, ga sin"a naverno…“ “En lekahuta, en lekahuta, en lekahuta!“ – aino lugou. Se sieglan pe"al punoihes. Oppi h"ai sid"a icceh kuolendoa, jo h"anel 91 vuozi oli. Sit icceh kuolendoa: “H"atken el"an! T"ai vuvvel gu kuollen, sit leib"aine punokkahes!“ Sieglan pe"al, kumalleh sieglaizen panou, n’"appil"oil nengaleite pid"ay. Sen min"a! A mi oli se Syndy, en tiije.