PMEG_15.0.3_provizora_PDF_24_Marto_2019

Via pano estas malpli freŝa, ol mia [pano]. ^FE10

Kial al li estus permesite ekspluati por si kaj por la siaj [homoj] ĉion. ^{M 36}

Vi ankaŭ min redonu al la miaj [homoj]. ¹¹¹

Pri la uzo aŭ neuzo de la antaŭ posedaj pronomoj (kun aŭ sen posta O-vorto) legu pli detale en la klarigoj pri posedaj pronomoj kiel difiniloj (§9.2).

Alia

La A-vorto alia estas ofte uzata O-vortece. Oni povus imagi subkompren- atan O-vorton, sed alia ofte komplete transprenas la rolon de O-vorto, kaj enŝovo de O-vorto estas iafoje tute superflua:

Mi ne volas tiun ĉi supon, donu al mi alian [supon]. ^²⁷

Ŝi estas jam edzino de alia [viro]/ ^H15

Alian [homon] ne mallaŭdu, vin mem ne aplaŭdu. ^{PE 34}

El ŝiaj multaj infanoj unuj [infanoj] estas bonaj kaj aliaj [infanoj] estas malbonaj. ^FE12

Laboru en konsento kaj helpu unu [persono] al la alia [persono]. ^OV141 Legu pli pri la esprimo unu... (la) alia en §23.1.3.

Alia plej ofte esprimas individuecan signifon. Alia tiam tre similas al la tabelvortoj je U (§15.1). Tial iuj eĉ proponis ŝanĝi la A-vorton alia en tabel- vorton, kio estas tamen evitenda reformprovo (§13.3). La kvantaj A-vortoj multaj, malmultaj, pluraj kaj kelkaj estas ofte O-vortece uzataj (§24.2).

6. E-vortoj

Bazaj reguloj por E-vortoj

Vorton kun la finaĵo E oni nomas E-vorto. E-vortoj rolas kiel komplementoj kaj en diversaj aliaj frazroloj (§6.2). Ili montras manierojn, lokojn, tempojn, kvantojn k.s.:

rapide = en rapida maniero, kun rapido

bele = en bela maniero, kun belo

urbe = en (la) urbo(j), en urba maniero

hejme = en la propra(j) hejmo(j)

tage = en (la) tago(j)

matene = en (la) mateno(j)

lunde = en la lundoj, en lundoj, en ĉiu lundo, en iu lundo, en lunda mani- ero

normale = en normala maniero, en normalaj okazoj

multe = en granda kvanto

alveninte = post (la) alveno

La signifo de E-vorto dependas kaj de la signifo de la radiko, kaj de la kun- teksto (§37.2.3).

Ĉe lokaj E-vortoj povas aperi la finaĵo N por direkto (§12.2.5): urben = "al la urbo(j)", hejmen = "al la propra(j) hejmo(j)". Sed E-vorto neniam povas ricevi J-finaĵon.

En tempaj komplementoj lunde kaj lundon havas malsamajn sencojn: §12.2.4.

Legu ankaŭ pri E-vortaj frazpartoj en §7.3.

Uzo de E-vortoj

E-vortoj kiel komplementoj

E-vorto povas roli kiel komplemento de verbo:

Ili manĝas rapide. Rapide estas komplemento de manĝas, kaj montras la manieron de manĝado.

Urbe troviĝas multaj restoracioj. Urbe estas komplemento de troviĝas, kaj montras la lokon de la troviĝado.

E-vorta komplemento povas ankaŭ rilati al tuta frazo:

Kompreneble mi iros. Kompreneble rilatas al la tuta frazo. Ĝi ne montras la manieron de irado, sed komentas la fakton, ke mi iros. Tiu tuta fakto estas komprenebla.

E-vortoj kiel priskriboj

E-vorto povas ankaŭ roli kiel rekta priskribo de A-vorto, de alia E-vorto, kaj de E-vorteca vorteto:

Ĝi estas sufiĉe granda. Sufiĉe estas rekta priskribo de granda.

Li manĝas terure multe. Terure estas rekta priskribo de multe.

Ili revenos treege baldaŭ. Treege estas rekta priskribo de baldaŭ.

E-vorto povas ankaŭ esti perverba priskribo de I-verbo aŭ de subfrazo (§25.1.1):

Estas amuze labori. Amuze estas perverba priskribo de labori.

Multe maĉi estas necese por bona digesto. Necese perverbe priskribas multe maĉi.

Estis ĝojige, ke ili sukcesis. Ĝojige perverbe priskribas la ke-frazon.

A-vortoj kaj E-vortoj estas tre similaj. La afero, kiun oni volas priskribi, de- cidas, ĉu oni uzu A-vorton aŭ E-vorton.

E-vortoj kiel nuanciloj

Iuj E-vortoj povas direkti la atenton al certa frazparto, kaj nuanci ĝian rolon en la frazo. En tia nuanca rolo E-vorto povas rilati al tiaj vortoj, kiujn ĝi normale ne povas priskribi, ekz. O-vortoj kaj personaj pronomoj:

Unuj diris absolute nenion, aliaj diris tro multe. ^FA319 La objekto nenion validas senrezerve, senescepte.

Li estis tute en malespero.^FA1122 Ne restis eĉ iomete da espero.

Li manĝas multajn diversajn aferojn, sed ĉefe legomojn. La plej gravaj el liaj manĝaĵoj estas legomoj.

La najbaroj disiĝis kun larmoj, kaj precipe la infanoj ploris mal- dolĉe.^{FA3 58} Ankaŭ aliaj ploris maldolĉe, sed la infanoj tion faris pli multe.

Ĝuste apud mia pordego floras la plej belaj rozoj.^FA2132 La loka esprimo validas tute precize kaj ekzakte. Ne uzu ĵus (§14.2.6) anstataŭ ĝuste en ĉi tiaj frazoj.

Estu tre singardaj kun Viaj vortoj, ĉar alie Vi atingos ĝuste la malon de tio, kion Vi deziras atingi! ^{L2 6} Vi atingos la malon en absoluta senco, ne nur proksimume.