Salarys

Praz čatyry hady pasla hetaha adkryccia płanietu ablacieła ekspiedycyja Atenšelda, jaki dasledavaŭ Salarys z „Łaakaona” ŭ supravadženni dvuch dapamožnych kasmičnych karabloŭ. Taja ekspiedycyja nasiła charaktar rekahnascyroŭki, impravizavanaha dosledu, tym bolš što jana nie mahła zrabić pasadku. Jana tolki vyvieła na ekvataryjalnyja i palarnyja arbity značnuju kolkasć aŭtamatyčnych spadarožnikaŭ-naziralnikaŭ, hałoŭnaj zadačaj jakich zjaŭlalisia zamiery hravitacyjnych patencyjałaŭ. Akramia taho, była dasledavana pavierchnia płaniety, jakuju amal całkam pakryvaŭ Akijan, i tolki nievialikija ŭzhorj ŭzvyšalisia nad jaho ŭzroŭniem. Ich ahulnaja płošča nie raŭniałasia terytoryi Eŭropy, choć dyjamietr Salarys byŭ na dvaccać adsotkaŭ bolšy, čym Ziamli. Hetyja biazładna paraskidanyja astraŭki skalistaj i pustynnaj sušy toŭpilisia hałoŭnym čynam u paŭdniovym paŭšarj. Byŭ vyvučany taksama sastaŭ atmasfiery, pazbaŭlenaj kisłarodu, i nadzvyčaj pilna zamierana ščylnasć płaniety, a taksama jaje asvietlenasć i inšyja astranamičnyja charaktarystyki. Jak i čakałasia, nie ŭdałosia znajsci nijakich sladoŭ žyccia ni na sušy, ni ŭ Akijanie.

Na praciahu nastupnych dziesiaci hadoŭ Salarys, jakaja ŭžo znachodziłasia ŭ centry ŭvahi ŭsich absiervatoryj hetaha rehijona, vyjaŭlała nastojlivuju tendencyju da zachavannia svajoj, biez usialakaha sumniennia, hravitacyjna nietryvałaj arbity. Praz niejki čas sprava zapachła skandałam, kali vinu za hetyja vyniki naziranniaŭ pasprabavali zvalić (u kłopacie pra navuku) to na peŭnych ludziej, to na vyličalnyja mašyny, jakimi hetyja ludzi karystalisia.

Z-za adsutnasci srodkaŭ navukovaja salarystyčnaja ekspiedycyja zatrymałasia jašče na try hady, až da taho času, pakul Šanahan, skamplektavaŭšy ekipaž, nie atrymaŭ ad Instytuta try karabli tanažu S, kasmadromnaha kłasa. Za paŭtara hoda da zjaŭlennia ekspiedycyi, jakaja startavała ŭ rajonie Alfy Vadaleja, druhi dasledčy fłot vyvieŭ, pa daručenni Instytuta, na vakołsalarysnuju arbitu aŭtamatyčny Satełoid — Miesiac 247. Hety Satełoid pasla troch čarhovych rekanstrukcyj, jakija padzialali dziesiacihoddzi, pracuje da sionniašniaha dnia. Zviestki, jakija jon sabraŭ, kančatkova pacvierdzili naziranni ekspiedycyj Atenšelda pra aktyŭny charaktar ruchu Akijana.

Adzin karabiel Šanahana zastaŭsia na vysokaj arbicie, a dva inšyja pasla papiaredniaj padrychtoŭki zrabili pasadku na skalistym uskrajku sušy, jaki zajmaŭ kala šascisot kvadratnych mil, la paŭdniovaha polusa Salarys. Praca ekspiedycyi skončyłasia praz vasiemnaccać miesiacaŭ i była ŭ cełym paspiachovaja, kali nie ličyć adnaho niaščasnaha vypadku z-za niepaładkaŭ aparatury. Adnak u stanie navukoŭcaŭ, što ŭvachodzili ŭ ekspiedycyju, adbyŭsia padziel na dva varožyja łahiery. Pradmietam sprečki staŭ Akijan. Na padstavie analizu jaho paličyli arhaničnym utvarenniem (nazvać jaho žyvym tady jašče nichto nie pasmieŭ). Adnak kali bijołahi bačyli ŭ im prymityŭnaje ŭtvarennie — niešta nakštałt vializnaha sukleccia, a dakładniej, adnu, dzivosna vyrasłuju vadkuju kletku (iany nazyvali heta „dabijałahičnaj farmacyjaj”), što abhortvała ŭsiu płanietu sciudzianistym pokryvam, jakoje dzie-nidzie dasiahała niekalki mil, — to astranomy i fiziki scviardžali, što heta pavinna być nadzvyčaj vysokaarhanizavanaja struktura; pa składanasci budovy jana, mahčyma, pieraŭzychodziła ziamnyja arhanizmy, bo mahła aktyŭna ŭpłyvać na farmavannie płanietnaj arbity. Nijakaj inšaj pryčyny pavodzin Salarys znajsci nie ŭdałosia, akramia taho, płanietołahi vyjavili suviaź pamiž niekatorymi pracesami ŭ płazmatyčnym Akijanie i miascovym hravitacyjnym patencyjałam, jaki mianiaŭsia ŭ zaležnasci ad akijannaha „abmienu rečyvaŭ”.

Tak fiziki, a nie bijołahi, prapanavali paradaksalnuju farmuloŭku „płazmatyčnaja mašyna”, razumiejučy pad hetym utvarennie ŭ našym značenni, mahčyma, i nie žyvoje, ale zdolnaje da metanakiravanych dziejanniaŭ — adrazu dadamo — u astranamičnym maštabie.

U hetaj sprečcy, jakaja za niekalki tydniaŭ, jak vir, uciahnuła ŭsie sama znakamityja aŭtarytety, upieršyniu za vosiemdziesiat hadoŭ zachistałasia daktryna Hamava — Šepli.

Niejki čas jaje sprabavali jašče baranić, dakazvajučy, što Akijan nie maje ničoha ahulnaha z žyvoj materyjaj, što jon zjaŭlajecca navat nie „pa-za” abo „dabijałahičnym” utvarenniem, a tolki hieałahičnaj farmacyjaj, viadoma, niazvykłaj, ale zdolnaj stabilizavać arbitu Salarys z dapamohaj zmieny sil pryciahniennia; abaroncy spasyłalisia pry hetym na pryncyp Lie-Šatele.