Самоучитель татарского на каждый день

— Минемчə, ул гаепле.

3. — Минемчə, сез ялгышасыз.

— Минме? Гафу итегез, мин ул кешене бик яхшы белəм. Мин аның белəн 20 ел эшлəдем бит.

Вводное слово ниҺаять (наконец) употребляется для выражения процесса, который наконец совершился.

1. — НиҺаять, бу китапны язып бетердем.

— Озак яздыңмы?

— Озак, 2 ел.

2. —НиҺаять, мин виза алдым. Иртəгə ТӨркиягə очабыз.

— Ничə кӨнгə?

— Ике атнага.

3. — Улым, ниҺаять, университетны тəмамлады.

— Ник «ниҺаять» дисең?

— Озак укыды. Беренче курстан соң армиягə китте. Анда ике ел хезмəт итте. Кайткач, икенче курска керде. Менə быел гына бетерде.

— Тəбрик итəм.

— Рəхмəт.

Вводные слова беренчедəн (во-первых), икенчедəн (во-вторых), Өченчедəн (в-третьих) выражают порядок перечисления фактов:

1. — Сания, син ничек уйлыйсың?

— Беренчедəн, мин ул кешене белмим.

— Икенчедəн?

— Икенчедəн, мин бит Үзем дə пенсиядə.

— Өченчедəн?

— Өченчедəн, минем дə балаларым бар.

2. — Балалар, əйдəгез əле, бу малайның тəртибен тикшерик. əйдə, Рəсим, син əйт.

— Беренчедəн, РӨстəм безне алдаган. Икенчедəн, РӨстəм Өй эшен эшлəмəгəн. Өченчедəн, ул дəфтəрендəге «икеле» билгесен бетергəн…

Вводное слово димəк (значит) выражает умозаключение, обобщение:

1. — Равия, син безгə юбилейга килмəдең. Димəк, син безне яратмыйсың.

— Юк инде, Солтания апа. Мин сезне бик яратам. Мин икенче сменада эштə идем шул. Гафу итегез инде.

2. — Монда ике мең ярым гына акча бар.

— Кая киткəн соң аның биш йӨзе?

— Белмим шул. Димəк, мин ялгышканмын…

3. — Бакчада колорадо коңгызы кҮренə башлады.

— Димəк, быел бəрəңге булмый инде.

4. — РӨстəм, син яхшы укыйсыңмы?

— əйе, минем барлык фəннəрдəн бишле генə.

— Димəк, син алтын медаль алачаксың.

— Белмим əле. Алда имтиханнар бик кҮп.

— Сиңа уңышлар телим.

Вводное слово гадəттə (обычно) выражает известность, общепринятость данного сообщения:

1. — Равил абый, гадəттə, халык Җырларын Җырлый.

— Каян белəсең?

— Мин аларда бик кҮп кунакта булдым. Ул Үзе баянда уйный, Үзе Җырлый.

— Матур Җырлыймы?

— Бик моңлы Җырлый.

2. — Театрга барганда, мин, гадəттə, кара кҮлмəк, кара тҮфли киям.

— Мин, гадəттə, Үземнең теге кҮк костюмымны киям.

— Нинди костюм, яңамы?

— Яңа тҮгел инде. Син белəсең аны.

— ə-ə-ə, син аны Петербургтан алып кайткан идең.

— əйе шул!

3. — Сабантуйга, гадəттə, без барыбыз бергə Җыелып авылга кайтабыз.

— ə без, гадəттə, ял паркына барабыз. Анда да сабантуй була.

— ə без, гадəттə, Арча поездына утырып, Арчага кайтабыз. Анда сабантуй бик кҮңелле була.

— Икенче елга мине дə алыгыз əле. Минем кҮптəн авыл сабантуе кҮргəнем юк.

— Ярар. əйтербез.

Вводное слово киресенчə (наоборот) выражает противопоставление:

1. — Болай ярамый, иптəшлəр!

— Киресенчə, нəкъ шулай кирəк.

2. — Мин моны əйтмəскə тиеш!

— Киресенчə, син əйтергə тиеш!

— Юк, юк, əйтмим!

3. — Җитте, бҮген мин анда бармыйм!

— Юк, киресенчə, син анда барырга тиеш. Син аңа аңлатырга тиеш. Ул сине аңлар. Мин ышанам.