Самоучитель татарского на каждый день

— Рəхмəт киңəшеңə.

Вводное слово гомумəн (вообще) выражает обобщение:

1. —Гомумəн, бу мəсьəлə əзер тҮгел.

— Минемчə, уйларга кирəк.

2. — Мин сине, гомумəн, аңламыйм.

— Ничек аңламыйсың?

— Аңламыйм шул. Кичə син болай сӨйлəдең. БҮген — тегелəй (по-другому).

3. — Сез, гомумəн, бу проблеманы хəл итəргə мӨмкин дип уйлыйсызмы?

— Минемчə, мӨмкин.

Вводное слово мəсəлəн (например) особенно часто употребляется при перечислении, в учебниках:

1. — Мин, мəсəлəн, болай уйлыйм: сез безгə килəсез, аннан соң бергəлəп вокзалга тӨшəбез дə поезд кӨтəбез.

— Ярар, мин риза.

2. — Укучылар, мин сҮзлəр əйтəм. Сез ул сҮзлəрне тəрҖемə итегез. Мəсəлəн, су — вода, Җир — земля, кҮк — небо. Аңладыгызмы?

— Аңладык, ГҮзəлия апа.

3. — Балалар, əйдəгез, саныйбыз. Лəкин болай саныйбыз: 1, 3, 5, 7… Мəсəлəн, Лена 1 ди, Саша 3 ди. АйгӨл 5 ди. Айдар 7 ди. Аңладыгызмы? əйдə, Лена, башла.

— Мин русча əйтимме?

— Юк, Лена, татарча саныйбыз.

Вводное слово дӨрес (правда) выражает подтверждение факта, некоторую уступку, признание:

1. — ДӨрес, мин укымадым. Лəкин мин лекциялəргə йӨрдем.

— Сез бит материалны белмисез. Тагын бер тапкыр укып килегез.

— Кайчан килим?

— Өч кӨннəн.

— Ярый. Сау булыгыз.

2. — Мин кичə вокзалга бардым бит. ДӨрес, мин унбиш минутка соңга калдым. Транспорт юк иде.

— Мин сезне кӨттем дə таксига утырып, кунакханəгə (гостиницага) киттем.

— Кызганыч, гафу итегез.

3. — Сез, дӨрес, яхшы спортчы. Лəкин лекциялəргə йӨрмəдегез. Практик дəреслəрдə булмадыгыз. КҮп нəрсəлəрне белмисез. Сез бит математика укытучысы булачаксыз, физкультура укытучысы тҮгел. Мин сезгə Өчле куя алмыйм.

— Куегыз инде!

— Юк, тагын килегез.

4. — ДӨрес, ул соңыннан килде. Гафу Үтенде.

— Син гафу иттеңме соң?

— Юк, гафу итмəдем.

Вводные слова тукта əле (постой-ка), кара əле (смотри-ка), белəсең килсə (если хочешь знать) и другие служат для привлечения внимания собеседника.

1. —Кара əле, ишеттеңме: Данияр Өйлəнгəн.

— Кайсы Данияр?

— Безнең белəн икенче цехта эшлəгəн иде.

— əйе, белəм. Кемгə Өйлəнгəн?

— Бер студент кызга.

2. — Тукта əле, Гайния апа, син нəрсə сӨйлисең?

— Миңа бу сҮзне МиңнегӨл əби əйтте.

— ə ул каян ишеткəн?

— Кызлары əйткəн.

— Алай икəн!

3. — Алмаз безнең авылда туган.

— Белəсең килсə, Алмаз безнең авылда туган.

— Шулаймыни?

— əйе шул.

4. — Кара инде, нинди зур Үскəн бу малай!

— əйе шул. Айдарга Өч яшь инде.

— Тукта əле, ул, чыннан да, без Казанда чакта туган иде.

— Шулай шул.

Вводные слова имеш (дескать), янəсе (будто), ичмасам (даже), валлаҺи, биллəҺи (ей-богу) — более разговорного характера:

1. — Быел сабантуйда, валлаҺи, батыр калам.

— Алла боерса диген (Скажи, если бог даст).

2. — Ичмасам, син дə килмəдең.

— Мин белмəдем бит.

3. — Безнең əни тӨш кҮргəн. Мин, имеш, кияҮгə чыкканмын…

— Мин дə бҮген тӨш кҮрдем. Янəсе, авылга кайтканмын. Су буенда йӨрим икəн. Нəрсə булыр икəн?

— əбидəн сорарга кирəк.

Задание. Поставьте подходящие вводные слова, приведенные в конِе задания.