Бл ылыми деректер аза лысын
ы ияли емес, белгілі тарих кезедерінде з ру-тайпалары бар натылы мемлекеттік рылым боландыын длелдейтін нды мліметтер. Бл дереккздерінде келтірілген кне ру-тайпалар атауларыны бгінгі аза рулары атымен толы сай келетіндігіне кіл блмеске болмайды. Мысалы, беріш, шеркеш, шаырай руларын алайы. Бл ру атауларыны бгінгі аза рулары атымен састыы кездейсоты емес, оларды туысан бір ру екендігін крсеткендей. Егер бл байлам баса да дерек кздерімен уатталып, длелденер болса, онда біз тілге тиек тіп отыран кне Казахия лысы бтен емес, з мемлекетімізді байыры бастау блаы екендігінде кмн алмайды.Міне, бл мселені бізге жоарыда аты ауыза алынан лкен алымымыз Мхамеджан Тынышпаев зіні «аза руларыны генологиясы» ("Генеалогия казахских родов")
атты белгілі, зерттеу ебегінде шешіп береді. Ол мнда азатар деп аталан черкестер мен кіші жзді он екі ата байлына арайтын таы біратар ру-тайпалары тарихын Алтай баурайынан басталан лы оныс аудару заманынмен (IV–VII ..) сабатастыра баяндайды. Ол бл деректерімен азатар мен оны рамына кірген ру-тайпалар тарихын енді IV асырлара біра апарып тастайды. Енді сол деректерге кіл бліп крейік.
АЗАТАР ЛЫ ОНЫС АУДАРУ ЗАМАНЫНАН КЕЙІН
лы оныс аудару заманы жайлы айтып аласын, ол жнінде ысаша болса да малмат бере кеткеніміз жн сияты. Халытарды бл тарихи кшіп-ону процесі IV–VII асырларда Трік аанды ыдырап, Алтайдан Орта Азия мен Жетісу жеріне баса кктеп кірген батыс трік тайпаларыны соыс имылдарымен байланысты. діл (Атилла) батыр бастаан ндар мен олара ілескен арарым зге тайпалар Сырдария, Арал маы алаптары мен Орталы жне Батыс азастан жерлерін басып тіп, Дунай зеніне дейін жетті. Мадиярларды баындырып, еуропа елдеріне ая басты. Сйтіп аыры лы Рим империясыны соы тірегі Византия мемлекетіні лауына келіп соты. лбетте, осы рекеттер барысында ттас бір халытарды ыысып, оныс аударуына, ал оларды орнына кші-онымен екіншілеріні жайасуына тура келгендігі млім.
Осыан орай, Оба зеніне ятын Катын зеніні о жа жаалауыны Черкиш аталуы, сондай-а сол мады мекендеген саа (якут) жртына арасты Татти лысыны рамында «сергеччи»
руыны саталып алуы да тегін емес деп ойлаймыз (Э.К.Пекарский. «Словарь якутского языка». 2 т. 274 б.). Бл деректер Черкестерді Алтайдан бастау алып, жылжыан кш ізіні жрна-белгілері емес пе екен дегіміз келеді.Мнымызды кезінде тркі ру-тайпалары тарихын зерттеуге зор лес осан орысты ататы алымы Н.А.Аристовты: «…черкес атауыны зі Кавказ баурайына тркі руларыны сол аттас ауымыны атымен жеткен секілді»,
– деп жазып кеткен тжырымдары да растай тседі («Заметки об этническом составе тюркских племён и народностей и сведения об их численности». Спб. 1897 ж. 37 б.).Сонымен Мхамеджан Тынышпаев айтып отыран азахияны
Алтайдан кшкен ру-тайпалары тарихына кеірек тоталар болса, алым жоарыда аты аталан зерттеуінде: «Геродот (в 5 веке до Р.Х.) упоминает об одном народе под именем Алазон, живущем к западу от Днепра, т.е. в тех же местах; об Алазонах говорит и Страбон (1в. Р.Х.)… Алтайские ачын или алчин несколько приближаются к алазонам и все они напоминают наш алчын. Нужно ещё принять во внимание то, что как и в греческом, так и в других древних языках нет буквы «ч», которые могло или выпасть (тогда будет алын, или должно перейти в «с», которое между двумя гласными читается, как «з»). Так как названия берш, черкеш одинаково встречаются на Алтае и в южно-русских степях, надо думать, что–это родственные племена; и у киргиз (казахов) они состоят в одной подгруппе–байулы»,– дейді.