Шежірем сыр шертсе

Саратов аласыны отстік-батысындаы тауды Алтынтау (орыстарды тркі тіліндегі «у» дыбысын «в» деп оитынын ескерсек, Саратовты зі Сарытау сзінен туындайтын термин екендігі шбсіз), маынасы тіліміздегі сра, бер ымдарына сай келетін Симбирск губерниясындаы Сура (Сра) жне оан ятын Барыш (Беріш) зендеріні, кейінгісін басып тетін жердегі Барыш теміржол стансасыны атаулары, лы Еділ зеніні бойынан менмндалап крінетін Алтынтбе ыраты, зенні Астрахан аймаына арама-арсы о жа жаалауында жатан Тріалтын шатал-сайыны атаулары да, профессор Хвольсон айтпашы, кне Хозар елінде болан Бараиш аласы жніндегі жне де баса осындай толып жатан кне деректер ертеректе бл ірді алы алшын жрты басып тіп, тратаандарыны таы бір длелі. Алшындармен оянолты крші тран славян тайпалары олар ойан жер, су, ала аттарын тілдері келгенше брап сйлегендерімен, дайа шкір, оларды тпкілікті згертпегендерін кріп отырмыз. Осы орайда алым: «Если есть некоторая разница в произношении имён на наших подродов и перечисленных наименований, то известно, что тюркские слова точно передовать невозможно и особенно в летописах: так, например, пишется бусурман или даже бесерян вместо мусульман. Авзяк или Изябяк–узбек; Джелебек, Зенебек–Джаныбек; Зеледин–Джалалэдин; Ючи–Джочы; Бахмет–Махмуд; Бузулук–Бузаулык, Саратов–Сарытау, Еруслан–Янарслан и т.д.»,-дейді.

алым кавказды Черкештерде ылыш атасыны бар екендігін жне оларды здерін алшындармыз яни азапыз деп атайтындыын, сол сияты азаты Байлы тайпалар бірлестігінде де осыан сас Шеркеш руыны жне оны ылыш аталыыны бар екендігіне тотала келіп, мны сте кездейсоты емес екендігін айтады.

Черкештер Кавказды ежелгі трындары емес, оан те ертеде Алтайдан оныс аударан ру-тайпалар ауымдастыы екендігі жнінде з ебектерінде тіл ылымын зерттеуші С.Аманжолов та («аза тіліндегі диалектология жне тарих мселелері». 41 б. Алматы. 1959 ж.), тарихшы И.Е.Фишер де («Сібірді ашылуынан бастап бл жерді орыс аруымен жаулап алана дейінгі орыс тарихы», Спб. 1774 ж. 57–58 б.б.) егжей-тегжей айтып кетеді. зімізді кешегі ткен белгілі мемлекет жне оам айраткері, аза кеес дебиетіні негізін алаушы, ке танымал аын, жазушымыз Скен Сейфуллин де шыармаларында черкестер таырыбын озап, олар здерін «азапыз» деп атаанын баяндайды (Шыармалар. VI том 19 б. Алматы. 1964 ж.).      аза Совет энциклопедиясында рамына черкештер де кіретін алшындытара мынадай анытама беріледі: «Алшын–Кіші жз рамындаы Байлы, Жетіру, лімлы сияты лкен руларды негізі болан тайпа. Алшын туралы деректер ертеден бар. Ежелгі мекені–Алтай. 10 -да А-дарды бір блігі ыпшатармен бірге (алы рамында) батыса арай аттанып, Египетке дейін баран; онда Мысыр билеушілеріні ызметінде болып, мамлюктер улетіні стемдігін орнатуда айтарлытай роль атаран. 10–12 -да ырымдаы ыпша, комон, печенег арасында А-дар кп болан. 12–14 -да А-ны кейбір рулары Ноай ордасыны негізін аласан. Кейініректе олар аза халыны негізгі рамы есебінде белгілі болан. А.рпатары татар, башрт жне Орта Азия халытарыны рамында да бар» (аза Совет энциклопедиясы. 1 т. 311 б. Алматы. 1972 ж.). Бл дегенііз, алшындара атысты жоарыда келтірген деректемелерімізді растыын уаттайтын энциклопедиялы ылыми тжырымдама.

Шежіре зерттеуші Алшын Серік зіні «лана» атты Кіші жз аракесектері шежіресінде «Алшын» атауыны шыу тегін тмендегіше тсіндіреді: «Жолайы «Алшын» атауына келсек, ол «Алтай» сзіні диалекті тріндегі синонимдік нсасы болуы ажап емес. Алтай–Алтау, азіргіше Ал тауы деген тіркес екенін ескерсек, Алшын–Ал шыы–Алтай екені ешбір арсылысыз мойындатар шынды. Негізін топонимнен алатын бл этномин, Алшын тайпасына бірігіп жрген (Жетіру тайпасы кірмейтінін ескерген жн) азіргі Кіші жздік рулар бір кездері Алтайдан ауан рулар екенін йгілеп-а тр.