Затое з мам крыдзцелям Цемра распралялася вртуозна. Неяк змку падчас прагулк Кацюня са старэйшай групы акупавала найлепышя арэл двары - драляную гушкалку выглядзе яхты. Стоячы за штурвалам, Кацюня самазабына разгойдвалася, выклкала: 'Свстаць усх наверх!' з вялкм падабенствам мтавала енк чаек крык дэльфна. 'Кацюнь, дай пакатацца', -- папрасла я, падышошы да гушкалк. У адказ Кацюня чамусьц запусцла пяцярню маё штучнае футрачка выдрала з яго пасму посц. А потым скрывлася сказала: 'дз адгэтуль, байстручыха, безбацькошчына! А то павыдзраю табе сё футра, атрымаецца палто'. Цяпер я разумею, што тыя крыдныя словы пра 'безбацькошчыну' Кацюня пачула, хутчэй за сё, ад свах таты з мамай, а потым бяздумна х патарыла. Але тады я проста пакрыдзлася. Я мочк адышлася. А Кацюня, войкнушы, раптам раскнула рук зрабла некальк крока назад, нбыта штосьц з слай штурхнула яе грудз, паляцела з гушкалк галавою снег. Гурбы снегу ратавал Кацюню ад сур'ёзных пашкоджання, але гузак на лбе яна сётк набла.
Потым у садок прыходзл Кацюнны тата з мамай, страшна скандалл пагражал сх засудзць. У вынку адну з выхавацелек звольнл "за халатнасць", бацьк пацярпелай застался задаволеныя. Натуральна, я нкому не сказала, што гэта я папрасла Сястру-Цемру скнуць Кацюню з гушкалк.
тольк праз год я прызналася ва см Цмку. Я па сакрэце - па вельм-вельм страшным сакрэце - расказала яму пра Сястру-Цемру, якая выконвае усе мае жаданн. Цмка спачатку нбыта зацкався.
-- Слухай, Тая, - спыта ён, паразважашы, - а кал папрасць у яе машыну, ну, Адз, як у Франц-Адамыча, яна зробць?
Я пакруцла галавой:
-- Не...
-- А, ну тады лухта, -- расчаравана працягну ён.
Больш пра Сястру-Цемру ён не пытася, страцшы да яе сяк нтарэс.
5. Браты па збро
З Цмкам я пазнаёмлася, кал мне было тры з паловай гады. Я жо хадзла дзцячы садок адчувала сябе ветэранам з багатым жыццёвым вопытам. Цмку садок не брал, таму што ён бы "асаблвым". Мама так сказала, выцягваючы мяне з пясочнцы, дзе я корпалася са свам упадабаным пластмасавым шуфлкам, снм з чырвонай ручкай: "Тая, хадзем з хлопчыкам знаёмцца. Тольк не крыдз яго, яго нельга крыдзць, бо ён асаблвы". У чым тая асаблвасць, я так не зразумела. Цёця Тоня падвяла да мяне бялявага пацана з круглым шэрым вачам рабацнкам на твары. "Цмафейка, глядз, гэта Таечка, -- сказала цёця Тоня. -- Ну, паздарокайся з ёю!". Цмафейка працягну да мяне руку прамов: "Пры-в-танне!.." Замест адказу я змахнула шуфлкам, як сё яшчэ трымала руках, стукнула м Цмафейку па галаве. Потым я кнула шуфлк на зямлю разралася. Цмка не заплака. Ён проста се, дзе стая, таропся на мяне, разявшы рот ад здзлення. Напэна, мае паводзны здался яму нелагчным. Такм чынам, наша першая сустрэча прайшла, як кажуць у дыпламаты, "некальк скомкана", але потым мы сётк пасябравал. Да Цмк я пачала ставцца, як малодшага брацка, якога трэба любць абараняць, цяпер любы нахабнк, як здума бы замахнуцца на яго шуфлкам, атрыма бы грымако ад мяне асабста. Дарослыя парта называл Цмку "асаблвым", а я па-ранейшаму не заважала, каб з м было штосьц не так. Ён бы проста нармалёвым хлопцам, з якм мне падабалася гуляць.
Ужо пазней, трох пасталешы, я пачала тое-сёе прыкмячаць. Цмка кульга пры хадзьбе - злёгку, але сё рона заважна, асаблва кал адмыслова прыглядацца, рух яго был нейкя зыбкя, нбы трох развнчаныя, пальцы на яго правай руцэ дрэнна згнался, маленне яго было трох невыразнае. Цёця Тоня казала, што з узростам усё гэта пройдзе. Другя дарослыя яе аптымзму не падзялял. Нават мая мама. Кал я пыталася яе, ц скора Цмка пойдзе дзцячы садок, яна гаварыла, што хутчэй за сё нкол. школе ён нарад ц зможа вучыцца. Зрэшты, Цмку яшчэ моцна пашанцавала, бо мог бы ён быць такм, як пляменнк цёц Тон, як н хадзць, н гаварыць няздольны. Такога пункту гледжання прытрымлвася дзядзя Валерый. 'Не трэба цешыцца люзям, Антанна, -- каза ён цёц Тон. - Тут кал што зменцца, то тольк горшы бок. Але што зробш, з гэтым трэба жыць'.
Дзядзя Валерый бы суседам цёц Тон. Сям' яго не было, ён жы адзн у цагляным дамку з гаражом агародчыкам, на якм стаяла шкляная цяплчка расло кольк купак агрэсту чорнай чырвонай парэчк. Валерый бы нвалдам. Замест правай наг яго бы пратэз, як рыпе пры хадзьбе, а ягоным гаражы стаяла машына-'нвалдка' колеру балотнай ржы, якая смешна стракатала, кал ехала. Нагу ён страц на вайне, але не на Вялкай Айчыннай, а якойсьц ншай, ваява ён не з фашыстам, а з нейкм 'духам'. У х мелася сваё логава пад назваю Кандагар - у мам уяленн гэта была чорная вежа з вокнам-байнцам, велзарная, нбы скала. Што тычыцца "духа", то яны мне ялялся сапрадным духам-зданям, гэткм войскам нежыц пашматаным камуфляжы з ржавым внтокам кашчавых руках. Пад вежаю Кандагар нашы ваяры змагался з нежыццю, але слы был няроныя, мы прайграл. Там, пад Кандагарам, шараговец Валерый страц цэлы полк свах брато па збро вярнуся на радзму жо без наг з узнагародай -- залатой зоркаю, якую ён нкому не паказва.