Тарэадоры з Васюкоўкі

Але ніхто не помніць, калі гэта каму-небудзь ён даў па «заходнім паўшар'і».

Дзяцей ён любіў страшэнна. Сваіх яны з бабай Аксанай не мелі — ні дзяцей, ні ўнукаў. Жылі толькі ўдваіх. І ўвесь ураджай свайго казачнага саду раздавалі нам — нават няёмка. Апошнім часам, месяцы два ўжо, баба Аксана хварэла, ляжала ў раённай бальніцы, і Фарадзеевіч праз дзень ездзіў туды. І сёння якраз паехаў — мы ведалі.

А ў гэты час Кныш...

Схаваўшыся ў кустах каля плота, мы бачым, як адчыняюцца дзверцы кабіны і адтуль вылазіць у брудных зашмальцаваных штанах Кныш, асцярожна трымаючы ў руках тую загадкавую доўгую скрынку з трубкай. Ступаючы па зямлі, як канатаходзец, ён пайшоў да форткі. Штурхнуў яе нагамі. Рраз! — фанерны чалавечак з-за кустоў: «Добры дзень! Калі ласка!» Кныш механічна кіўнуў яму, як жывому, і на ганачак. Рыпнулі дзверы (Фарадзеевіч ніколі не замыкае хату), і Кныш знік унутры.

— Хоча з дымам пусціць Фарадзеевіча, — кінуў на мяне Ява востры позірк.

— Навошта?

— Мабыць, Фарадзеевіч такое нешта вынайшаў, што там не спадабалася, — Ява шматзначна тыцнуў пальцам кудысьці ўбок — за акіян.

І адразу ж маё ўяўленне малюе вялізны цёмны злавесны кабінет. За шырокім сталом сядзіць страшны генерал са свастыкай на рукаве. Перад ім выцягнуліся Кныш і Бурміла. Генерал дастае з шуфляды пачкі грошай і кідае на стол. Кныш з Бурмілам хапаюць грошы і прагна запіхваюць іх у кішэні, за пазуху. Генерал штосьці загадвае і робіць рукамі жэст, паказваючы выбух. Кныш і Бурміла, ківаючы, адыходзяць спіной да дзвярэй.

Узрываецца, ляціць у паветра хаціна Фарадзеевіча...

І тут — шасэ. На крутым павароце імчаць на матацыклах Кныш і Бурміла. Бурміла мокры, у масцы ад акваланга, з трубкай у зубах. А за імі на матаролерах — мы з Явам. Раз-пораз Кныш аглядваецца і страляе ў нас з нагана. Свішчуць кулі, шалёна равуць маторы... На нашых мужных тварах рашучасць і адвага.

Потым — хоп! — матаролеры выслізгваюць з-пад нас, імчаць па шасэ і знікаюць... І вось мы ўжо на трыбуне ў акружэнні генералаў, вядомых людзей, амаль што членаў урада. На нашых грудзях пабліскваюць новенькія медалі «За адвагу». Унізе — мора людзей. Яны трымаюць нашы партрэты і транспаранты з надпісамі: «Слава героям!», «Няхай жывуць Ява і Паўлуша!», «Назавём кіеўскае метро імёнамі герояў!», «Назавём Паштовую плошчу плошчай імя Явы і Паўлушы!». Аркестр іграе туш... І раптам ззаду нехта мяне балюча-балюча — шчып! «Ты што?» Гэта я так захапіўся, што забыў усё на свеце, пачаў мармытаць туш «Мра-ма-рам-та-ра-ра-рай-ра-рам!» — і не заўважыў, як з хаты Фарадзеевіча выйшаў Кныш.

І як павольна пад'ехаў грузавік, так хутка ён ад'ехаў. Мы пераглянуліся і нейкі час маўчалі.

Потым Ява гучна хукае і кажа:

— Пайшлі! Мы не можам гэтага дапусціць!

Я таксама хукаю, але цішэй, і кажу:

— Рызыка! Можа й сарвацца!

— Можа! — гаворыць Ява і зноў хукае. Я ўяўляю сабе пахаванне, заплаканых аднавяскоўцаў, нашы партрэты ў чорных жалобных рамках — і ў носе шчыпле, як ад цыбулі.

— Але не можам жа мы дапусціць... — кажа Ява. — Гісторыя нам не даруе.

Мне хочацца сказаць, што гісторыі мы з Явам да лямпачкі, у яе больш сур'ёзныя справы, але я не асмельваюся: дужа сур'ёзны твар у Явы.

— Ну, дык на ўсякі выпадак — бывай! — уздыхаю я.

— Бывай! — уздыхае Ява, і мы стрымана, па-вайсковаму абдымаемся. Мне ў носе шчыпле яшчэ болей.

Хаця дзверы адчынены і можна спакойна зайсці, мы лезем у акно — дзе вы бачылі, каб героі на небяспечную аперацыю хадзілі праз дзверы!

Таямнічая доўгая скрынка стаіць на стале.

Ява бярэ яе.

Адчыняе...

У скрынцы... сіні тэрмас, з вечка якога тырчыць шкляная трубачка, абкручаная марляй.

Ява, адставіўшы ўбок руку і адвярнуўшыся ад тэрмаса, ціха-ціха адкрывае вечка. Яшчэ трошкі, яшчэ...

— Асцярожна... Асцярожна... Асцяр... — заміраю я, адступаючы.

Ба-ббах-х!

Я гопаюся на падлогу і заплюшчваю вочы. Усё! Нас разарвала...

Але тады чаму я чую, што нешта дзюрчыць і булькае. Няўжо гэта на тым свеце дзюрчыць і булькае?

Я расплюшчваю адно вока, потым другое.

Я сяджу на падлозе ў мокрай лужыне. Насупраць мяне сядзіць скрыўлены, з заплюшчанымі вачамі Ява. У яго ў руках сіні тэрмас, з якога нешта льецца.

Каля мяне валяюцца чарапкі ад гладыша.

Ясна, адступаючы, я незнарок, выпадкова скінуў з прыпечка глечык. Вось табе й «ба-бах!»

— Ява! — гукаю я. — Адбой?

Ява ўмомант расплюшчвае вочы і падхопліваецца.

— Глядзі, тэрмас!

Але ўжо позна — амаль што палавіна вылілася. Дрыготкімі рукамі Ява закручвае вечка тэрмаса і ставіць яго на стол. А потым...

Вы бачылі калі-небудзь у кіно паскораную здымку, калі людзі рухаюцца з шалёнай, невераемнай хуткасцю?

Дык вось, калі б нас з Явам хтосьці захацеў зняць у кіно з такой мэтай, дык ніякая б паскораная здымка не спатрэбілася б.

Мы, як мурашкі, мітусіліся на карачках па падлозе, ліхаманкава збіраючы чарапкі і выціраючы лужыны сваімі штанамі і сарочкамі. Пры гэтым мы раз-пораз стукаліся лбамі і іншымі, меней паважанымі часткамі цела...Праз хвіліну ўсё было чыста-чысцюсенька. І, куляй вылецеўшы з хаты Фарадзеевіча (на гэты раз праз дзверы), мы штосілы паджгалі па вуліцы.