Тарэадоры з Васюкоўкі

Тут мяне ўбачыла маці і паклікала абедаць.

Пасля абеду да саменькага змяркання я хадзіў па вёсцы як сам не свой. Месца сабе не знаходзіў.

Апусціўся на зямлю сіні вечар. Засвяціліся ў хатках вокны, прабіваючы чорны змрок садоў. Сеў я пад Явіным плотам і вырашыў — хоць да раніцы буду сядзець, а дачакаюся. Каб было мякчэй — сена ў суседзяў цераз дарогу з капіцы наскуб. Толькі добранька ўмасціўся — зірк, Ява. Паволі-паволі, як прывід, сунецца.

Падхапіўся я, сарваўся з месца, хацеў да яго кінуцца, ды адразу і спыніўся. Успомніў — не да мяне яму цяпер, перад адказнай «сяброўскай» сустрэчай з дзедам. Не паклікаў я яго, нават не варухнуўся, каб не паказаць, што я тут.

Схіліўшы сваю грэшную галаву, важка ступіў Ява на ганак. Зарыпеў дзвярамі. Знік.

А я гляджу на асветленае акно хаты затаіўшы дыханне. Мільгацяць у акне цені, чуваць гнеўны голас дзеда Варавы — усё гэта сведчыць пра тое, што «сяброўская» сустрэча пачалася адразу з ліку адзін-нуль не на карысць Явы.

І пры кожным гуку, пры кожным руху ценяў уздрыгваю я, нібыта са мною праводзіць «матч» дзед Варава.

РАЗДЗЕЛ VIII. Што здарылася з Явам. «Не паеду я...». «Дзяцей б'юць толькі імперыялісты...»

Ранак быў сонечны і бліскучы, як новыя чаравікі.

Не ранак, а песня звонкая піянерская.

Але сэрца маё не спявала, не. Прачнуўшыся, я адразу ўспомніў пра Яву.

Я падхапіўся і як ашпараны кінуўся да яго — як жа ён там, як?

Праскочыў гарод і спыніўся каля крывой грушыны.

Ява сядзеў на прызбе і рэзаў бульбу і буракі для свінні. Я разгубіўся. Я не пазнаў яго. Хіба гэта ён, геройскі Ява, той, хто першы сярод хлопцаў скочыў у рэчку з саменькага вяршка старой вярбы? Той, хто выпусціў у клубе на лекцыі савяня! Хто павесіў дзедавы споднікі на тэлевізійную антэну? Не, гэта не ён! О людзі! Што вы зрабілі з маім сябрам! І тут я ўспомніў пра сваю чацвёрку. Чацвёрку за кантрольную. І мне зрабілася так прыкра, нібыта я здраднік. О, я многае цяпер аддаў бы за тое, каб у мяне была тройка (я не кажу ўжо пра адзінку ці двойку). Мне было б лягчэй! Як бы добра я тады адчуваў сябе перад Явам! Між намі не было б такой прорвы. Я падступіўся бліжэй да Явы.

— Здароў, Ява! — ціха прывітаўся.

— Здароў! — гэтак жа ціха адказаў ён, не падымаючы галавы.

— Ды плюнь ты, Ява! Плюнь, я табе кажу! Ну, падумаеш — работа на лета. Дробязі. Вось у князя Ўладзіміра ў дзяцінстве, кажуць, таксама былі двойкі. Па гісторыі... А які яму помнік на Ўладзімірскай горцы ў Кіеве паставілі!

— Не мані. Не было ў яго двоек.

— Было, было, — ажывіўся я, радуючыся, што Ява адказаў на мой жарт. — А калі не было, дык магло быць. Падумаеш! А ў Пушкіна точна здаралася. Ён жа такое вырабляў!

Я гаварыў і ўважліва сачыў — усміхнецца Ява ці не. Я замаўчаў. Памаўчаў трохі, потым ціха запытаў:

— Дык як жа яно так атрымалася?

Ён толькі махнуў рукою.

— Не пытайся.

— Ды што ж?

Ён уздыхнуў.

— Яшчэ трохі — і ад мяне толькі бурбалкі на вадзе засталіся б...

— Ды ну! Раскажы!

Ён зноў уздыхнуў.