Тарэадоры з Васюкоўкі

Да абеду я ўсё ваўчком-ваўчком каля маці — то вады прынясу, то памыі выллю, то ў хаце падмяту. Такі добры, што хоць ты да раны прыкладвай. А што зробіш, калі трэба, каб на ноч пусцілі. Кукуруза ж будзе чакаць.

Пасля абеду нечага мае вочы пачалі зліпацца — даліся ў знакі начныя прыгоды. Прылёг я пад грушай у халадку і адразу заснуў як пшаніцу прадаўшы.

І прыснілася мне нешта дзіўнаватае. Не сон, а проста кіно.

Стаю я, значыць, на беразе вострава Пераэкзаменоўкі. Стаю і бачу: выплывае на плёс карабель, вялізны акіянскі белы карабель (я такія толькі ў кіно бачыў), трохпалубны, а труба большая за ўсю нашу хату. Я стаю і дзіўлюся: як гэта ён праз вузенькія стругі ў чаратах прайшоў. Але не паспеў я добра здзівіцца, як з карабля спускаюць трап і па трапе на бераг ідзе... Грабянючка. Падыходзіць да мяне і кажа:

— Добры дзень вам. Да вас на востраў прыехала нямецкая дэлегацыя піянераў. Вы будзеце перакладчыкам.

Я здзіўлена гляджу на яе, і мне хочацца сказаць: «Чаго гэта ты, варона, мяне на «вы» завеш?» — але чамусьці прыстойна адказваю:

— З вялікай радасцю. Але хачу нагадаць вам, што ў школе я вывучаю, як вам вядома, англійскую мову і па-нямецку размаўляю вельмі кепска. Па-нямецку я ведаю толькі тры словы: дэр Тыш, дэр Штуль і дэр Бляйштіфт.

— Нічога, — кажа Грабянючка, — цалкам дастаткова. Прымайце гасцей. Вось яны, калі ласка.

Я гляджу і бачу, што па трапе спускаюцца Ігар, Сашка-«штурман» і Валька.

«Вось яно што! Дык яны, атрымліваецца, нямецкія піянеры, а не нашы».

Мы ідзём па востраве і падыходзім да будана. Каля будана стаіць Кукуруза і калупае ў носе.

— Знаёмцеся. Губернатар вострава Пераэкзаменоўкі Рабінзон Васільевіч Кукуруза, — кажу я, як мне здаецца, па-нямецку, а сам думаю: «Цьфу! Чаго гэта я яго губернатарам ахрысціў? Што ён, капіталіст, ці што? Ён жа наш савецкі Рабінзон. Трэба было, мабыць, сказаць — старшыня сельсавета. Але ж які тут сельсавет, калі ён на востраве адзін!»

Між тым Кукуруза кажа:

— Калі ласка.

І мы ўваходзім у будан. Уваходзім у будан і спыняемся ў вялікім светлым пакоі, дзе ўсё белае, як у бальніцы. Пасярэдзіне на белым стале стаіць бліскучая нікеліраваная каструля.

— Каструля, — паясняе Кукуруза. — На транзістарах. Сама варыць. Без агню.

«Ты глянь. Вось чортаў Кукуруза! Так-такі навыдумляў усяго... на транзістарах».

— Дер Штуль? — пытае раптам Валька.

— Дер Бляйштіфт, — адказваю я, і сам здзіўляюся, як складна атрымліваецца. Яна ж запытала: «Слухайце, а як жа з вашай сакрэтнай справай?» — а я адказаў: «Усё ў парадку. Не хвалюйцеся».

Якая цудоўная нямецкая мова! Адно слова скажаш, і ўсё зразумела. Трэба будзе на наступны год папрасіцца ў школе ў нямецкую групу. Абавязкова. Выдатнікам там стаць — раз плюнуць. Цяпер я разумею, чаму ўсе яны: і Валька, і Ігар, і Сашка — выдатнікі.

І тут раптам бачу: за спіной Валькі стаіць у капітанскай форме... Кныш. А каля яго — голы, у масцы і ластах, Бурміла.

«Вермахт... Падарунак ад немцаў... Дваццаць жалезных... Сягоння ноччу...» — успамінаю я, і ўсё ў мяне ўсярэдзіне пайшло, паехала ўніз.

А Кныш падыходзіць да мяне і грозна кажа:

— Даме заўсёды трэба даваць месца! — і з усяе сілы штурхае мяне ў грудзі.

— Толькі так! — чуецца голас Бурмілы.

І я лячу, лячу, лячу — некуды ў бяздонне. Гоп — і прачынаюся.

Чорт ведае што прыснілася.

І адразу я ўспомніў, што мне трэба ехаць ноччу ў плаўні. Калі «сягоння ноччу» — дык сягоння ноччу... І так мне зрабілася маркотна, што і перадаць не магу.

Маці не было — пайшла ў поле. Бацька з раніцы на рабоце. Нідзе нікога. А тут яшчэ гэты сон... Не мог я сядзець у самоце. Да людзей мяне пацягнула. На вуліцу. Як добра, што ёсць усё-такі на свеце людзі!

Вунь галапузая суседская дзятва ў брудным раўчуку караблікі пускае, а ўсё роўна, глянеш на іх — і лягчэй.

Зазірнуў я ў двор да Рэняў. Дзед Варава сядзіць на прызбе і мянташыць касу.

«Эх, нічога вы, дзед, не ведаеце, дзе зараз ваш даражэнькі ўнук Ява, — падумалася мне. — Калі б вы ведалі, не сядзелі б так спакойна. А сёння ноччу невядома што яго чакае! Сапраўдная ваенная аперацыя. Можа, і страляць давядзецца. Эх!»

Праскочыў я паўз адчыненую фортку, каб не заўважыў мяне дзед (а то яшчэ, чаго добрага, распытваць пачне!).

Іду вуліцай.

«А можа, не прыедзе Кныш? Захварэе ці яшчэ што-небудзь. Усякае ж бывае. Але — не, наўрад. Такія не хварэюць».

Насустрач Галіна Сідараўна.

— Добры дзень! — прывітаўся я ціхенька, а ў душы: «Бывайце, Галіна Сідараўна! Можа, і не пабачымся больш...»

Іду далей.

І раптам...

— Чаго гэта ты нос павесіў? Зноў нешта ўтварыў? — пачуў я неспадзявана. Каля калодзежа з вядром стаяла Грабянючка і пазірала на мяне насмешліва. — І чаго ты адзін? А дзе ж твой двоечнік? Можа, пасварыліся?

Мабыць, трэба было сказаць ёй штосьці рэзкае і ўедлівае: «Не твая парасячая справа», але мне не захацелася так вось гаварыць, і я проста адказаў:

— Ён у Пясках, у цёткі.

— А ты, бедненькі, ходзіш і плачаш.

І зноў я ўстрымаўся ад абавязковага ў такіх выпадках: «Сама ты плачаш. Вытры лепей пад носам», а шчыра прызнаўся:

— Не плачу, але сумую.