Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Бáзавая (звычайная, стандартная) аператыўная пáмяць (base random access memory — RAM) — частка аператыўнай памяці кампутара тыпу ІВМ РС альбо сумяшчальнага з ім, якая адрасуецца ў рэальным рэжыме функцыянавання. Раней яна звычайна складала 640 Кбайт. Першапачаткова стандартная памяць была адзіным відам аператыўнай памяці, даступнай праграмам MS-DOS. Для пераадолення гэтага абмяжавання былі распрацаваны спецыфікацыі дадатковай памяці (extended memory) і пашыраная памяць (expanded memory).

Бáзавая графічная сістэма (Graphical Kernel System, GKS) — міжнародны стандарт на камерцыйную графіку. Афіцыйна прызнаны міжнароднай арганізацыяй па стандартызацыі (ISO). GKS — гэта інтэрфэйс са стандартнымі метадамі апісання, маніпулявання, захоўвання і перадачы графічных адлюстраванняў.

Бáзавая канфігурáцыя ПК (base configuration) — мінімальны набор тэхнічных сродкаў, пры якім сістэма можа працаваць. Звычайна пад гэтым тэрмінам разумеюць сістэмны блок, клавіятуру, дысплей, друкарку і сістэмнае праграмнае забеспячэнне.

Бáзавая мóва (host language) — мова, якая падтрымліваецца канкрэтнай кампутарнай сістэмай (хост-сістэмай) без удзелу дадатковага праграмнага забеспячэння.

Бáзавая сістэма ўвóду-вываду (Basic Input/Output System — BIOS) — набор праграм, якія працуюць у цесным кантакце з апаратурай кампутара і забяспечваюць перадачу інфармацыі паміж рознымі элементамі сістэмы, такімі як памяць, дыскі альбо манітор. На кампутарах ІВМ і сумяшчальных з імі сістэма BIOS убудавана ў пастаянную памяць машыны. BIOS — гэта мост паміж аперацыйнай сістэмай і апаратнымі сродкамі кампутара. Раней пры звароце да “жалеза” АС павінна была выклікаць тую ці іншую функцыю BIOS. Сёння АС усё часцей і часцей працуе з “жалезам” напрамую — у абыход BIOS. Але па-ранейшаму BIOS неабходна для першаснай загрузкі кампутара, тэставання апаратных сродкаў і для ладавання самой аперацыйнай сістэмы.

Бáзавы áдрас (base address) — адрас, адносна якога ўказваюцца іншыя адрасы ў блоку звестак. Пры захоўванні зветак у памяці бывае мэтазгодна ўказываць адрас адносна якога-небудзь іншага, размешчанага ў гэтым блоку. Гэта дазваляе скараціць адрасацыю, так як трэба прыбаўляць альбо адымаць ад базавага адраса параўнальна невялікі лік.

Бáзавы шрыфт (base font) — шрыфт, з якім будзе працаваць праграма тэкставага працэсара пры яе запуску. Можа быць заменены на іншы шрыфт.

Бáзавая лінія шрыфту (baseline) — уяўная гарызантальная лінія пры вывадзе сімвалаў пры раздрукоўцы і на дысплей, на якой выраўніваюцца асновы ўсіх літараў, выключаючы падрадковыя і надрадковыя знакі.

Байт (byte) — мінімальная адзінка прадстаўлення інфармацыі, якую можа апрацоўваць машына, гэта мера памяці ў сучасных кампутарах. Байт складаецца з васьмі інфармацыйных бітаў, пранумераваных злева направа ад 0 да 7, і аднаго кантрольнага біта (на рыс. абазначаны буквай к), не даступнага карыстальніку. Пры дапамозе аднаго байта (восем інфармацыйных разрадаў), у адной ячэйцы памяці, можна кадаваць (прадстаўляць) 256 розных сімвалаў — кодавых камбінацый (28 = 256) от 00000000 да 11111111. Група паслядоўных байтаў утварае поле. Даўжыня поля можа быць рознай і вызначаецца лікам байтаў. Байт выступае як адзінка для абмену інфармацыяй паміж прыладамі машыны. У адным байце можа быць змешчаны дзве дзесятковыя альбо дзве 16-ковыя лічбы альбо адзін сімвал (літара альбо іншы знак). Байт з’яўляецца фіксаванай ячэйкай (полем) памяці. Слова, якое захоўваецца ў ячейцы, называецца змесцівам гэтай ячэйкі. Байты нумаруюцца, як правіла, шасцю лічбамі ў 16-ковай сістэме злічэння (нумар байта з’яўляецца яго адрасам). Па адрасе да памяці звяртаецца цэнтральны працэсар.

Байт на цалю (дзюйм; bytes per inch — BPI) — адзінка вымярэння шчыльнасці запісу на запамінальную прыладу; колькасць байтаў, якую можна размясціць на адрэзку дарожкі дыска альбо стужцы даўжынёй у адну цалю (дзюйм; 25,4 мм).

Бактэрыя (bacterium) — тып кампутарнага віруса, які пастаянна ўзнаўляе копіі самога сябе і перапаўняе сістэму.

Балáнс улікóвага зáпісу (account balance) — адлюстроўвае, колькі засталося грошай на вашым рахунку ў правайдэра.

Банэр (banner) — невялікае графічнае адлюстраванне з рэклямай на web-старонцы. Пакліканне мышкай па банэры забяспечвае пераход на сайт, які рэклямуецца.

Банк звéстак (data bank) — сховішча звестак; любая рэальная сукупнасць звестак. У адрозненне ад базы звестак утрымлівае мала звязаную альбо не ўзаемазвязаную інфармацыю, часта з індэксамі, якія дазваляюць карыстальніку знайсці неабходную яму інфармацыю.

Банк пáмяці (memory bank) — набор злучаных рáзам мікрасхемаў памяці, які састаўляе адзін блок.

Бар’éрны эфéкт (turnpike effect) — узнікненне своеасаблівага вузкага праходу, выкліканага вялікай загрузкай лініі ў сістэме сувязі альбо сетцы.