Цытадэль неба

— Уключыце тэлевізар. Праверце, ці вярнуліся рабочыя ў цэхі.

Упраўляючы з юнацкай спрытнасцю і рухавасцю выканаў загад гаспадара.

— Рабочыя супакоіліся. Праца аднавілася, — паведаміў ён праз хвіліну.

— Я хачу прайсці па цэхах, — раптам сказаў сенатар.

— Я да вашых паслуг, сэр. — Білі Спайт падаў сенатару капялюш і бамбукавую палку.

Бліскучая нікеляваная брамка аўтаматычна расчынілася, і яны ўвайшлі ў цэх. Над галавой вісеў выгнуты між двух высокіх сцен шкляны дах, пераплецены павуціннем металічных канструкцый. У цэху было цяжка дыхаць. Працавалі станкі-аўтаматы, гулі маторы. У сярэдзіне цэха ішла доўгая лінія канвеера. 3 двух бакоў стаялі кантралёры, сачылі за работай машын.

Сенатар пастаяў з хвіліну, разглядаючы цэх, потым узмахнуў палкай і бадзёра пакрочыў наперад. На прыход гаспадара амаль ніхто з рабочых не звярнуў увагі. Да Уолтэра падбеглі толькі некалькі майстроў і разам са Спайтам пакрочылі ззаду за сенатарам, гатовыя ў кожную хвіліну адказваць на запытанне свайго боса.

Абыходзячы доўгі рад аўтаматычных станкоў, сенатар міжвольна залюбаваўся работай машын, якія самі вярцелі свёрдлы, вырэзвалі канаўкі на дэталях, пераносілі гэтыя дэталі на другое месца, шліфавалі іх, выкідваючы потым на ленту транспарцёра. Ля маленькага століка стаяў рослы юнак у карычневым камбінезоне. Ен трымаў у руках нейкі валік, разглядаў яго і ўсміхаўся. Уолтэр загадаў Спайту паклікаць рабочага. Той паволі подышоў і з усмешкай сказаў:

— Чым магу служыць, сэр?

У вачах Уолтэра заскакалі халодныя іскрынкі.

— Чаго ты радуешься, дурань? — спытаў ён, губляючы цярпенне.

— Мне весела, вось і ўсміхаюся, — адказаў рабочы. - Я ўпэўнен, што за гэта наш паважаны Білі Спайт не аштрафуе?

— Нахабны шчанюк! — прасіпеў сенатар. — Няўжо ты не ведаеш, што жарты на прадпрыемствах маёй кампаніі адменены? Мне тут патрэбны толькі рукі і сіла. Ідзі прэч! — загадаў ён.

Юнак павярнуўся, і бесклапотна засвістаў і пакрочыў назад да століка.

Білі Спайт міргаў павекамі. Д’ябал паднёс бязглуздага малакасоса! Сёння яму, Білі, цэлы дзень не шанцуе.

Уолтэр стукнуў палкай і, паказваючы ёю на станкі, спытаў:

— Містэр Спайт, вы нічога не бачыце?

— Аўтаматычную лінію, сэр, — паслужліва адказаў упраўляючы.

Сенатар пакруціў галавою.

— Вы — сляпы, Білі, вы нічога не бачыце, апрача свайго носа, — нездаволена гаварыў ён. — Вашы рабочыя працуюць і ўсміхаюцца. А чаму? — раптам ён павярнуўся ўбок. — Глядзіце — сцены ружовыя, станіны станкоў — чырвоныя. Нехапае толькі чырвонага сцягу! Няўжо вы не разумееце, што чырвоны колер выклікае комуністычныя настроі, непакору? Вы тупы чалавек, Спайт. 3-за вас я губляю долары...

Упраўляючы апусціў галаву.

— Вінаваты, сэр...

— Рабочых трэба прывучаць не да ўсмешак і жартаў, — вучыў сенатар. — Ніколі ў іх не павінна ўзнікаць думка аб забастоўках. Раю вам сёння-ж пафарбаваць сцены цэхаў у чорны колер, станкі і машыны — у зялёны. Чуеце? Вы самі заўтра скажаце, наколькі я практычны і прадбачлівы чалавек.

Білі Спайт палахліва зірнуў у твар гаспадара.

— Усё будзе зроблена, сэр. Вашы думкі падказаны самім богам.

— Вось гэта размова,— прыходзячы ў роўнавагу, адказаў Уолтэр. — Што-ж, на сёння хопіць.

Раздзел сёмы

Наташа доўгі час пазірала ў акно вагона і ніяк не магла адарваць позірку ад шырокіх вясновых прастораў. Палі ўжо былі амаль чыстыя ад снегу. Ля самага чыгуначнага палатна вілася прасёлачная дарога. На ёй то там то тут відаць был i люстраныя лужыны.

Потым на даляглядзе ўзніклі белыя вежы высотных будынкаў. Масква!.. У вагоне захваляваліся, загрукалі чамаданамі.

Атамавоз спыніўся. Наташа апранулася i выйшла на платформу вакзала.

Людскі паток вынес яе да метро. Узбегшы на рухомую дарожку эскалатара, яна раптам успомніла, што ля бліжэйшай станцыі, на Арбаце, жыве яе сяброўка Зіна Кужаль. «Заеду, пагляджу», — рашыла Наташа.

Калі яна падыходзіла да высокага будынка, сонца ўжо заходзіла. Наташа ўвайшла ў пад’езд, паднялася ліфтам на пяты паверх. Расчыніўшы дзверы кабіны, яна тварам у твар сустрэлася з сяброўкай.

— Зіна!

— Наташка! — усклікнула тая, не верачы сваім вачам. — Ці ты гэта?

Яны пацалаваліся.

— Уга, якая ты стала, — з захапленнем гаварыла Зіна. — Пасталела, папрыгажэла. I падрасла нават, здаецца.

Наташа толькі махнула рукой.

— Ужо не расту. Расце толькі лік гадоў. Вядзі паказвай, дзе жывеш. I лепш аб сабе раскажы. Можа, ёсць прьгчына павiншаваць? — хітравата спытала Наташа.

— Ат, не гавары, Наташка. Рана мне выходзіць замуж. Ды i боязна. Раптам памылюся... А вось мой пакойчык,— сказала Зіна, прапускаючы наперад сяброўку. — Цеснаваты, але адной добра.

У пакоі было ўтульна, пахла духамі. Тут стаялі два крэслы, невялікі стол, круглае люстра, якое вісела каля акуратнага чысценькага ложка, і канапка з двума квяцістымі вышытымі падушачкамі.

— Вось бачыш, які ў мяне прастор, — сказала Зіна.

— Дальбог, добра. Прыгожа нават, — шчыра прызналася Наташа.— Я ў Мінску таксама мела пакойчык. У мяне, прызнацца, было горш.

Чорныя нітачкі броваў у Зіны насцярожана падскочылі ўгору. Яна падышла да сяброўкі і, узяўшы яе за рукі, спытала:

— Ты гаворыш аб Мінску, як аб мінулым. Чаму?