Турэмны дзёньнік

Падрыхтаваў маляву для перапраўкі на волю. Пачынаюць ныць зубы ў правым верхнім куце. Казлы, нават фрамугу не адчыняюць, каб праветрыць палату. I кайданы на левай. Зьявілася новая санітарка, смуглая, срачка i плечы - як у камбайна „Гомсельмашу”. Ізноў у зьмену выйшла Сьвета, мая надзейная „паштовая экспедыцыя”. Сьвятлана - студэнтка-першакурсьніца медінстытуту, родам з Гарадзеншчыны. Прыйшоў сьлядак, прынёс два тамы „Справы”. Чытаю, перапісваю. Чаго толькі няма ў гэтай пісаніне! Вось, напрыклад, з паказаньняў Кірсанавай, супрацоўніцы „Настаўніцкай газэты”: „З часу знаёмства адносінаў з Адамовічам я фактычна не падтрымлівала. Сустракалася зь ім два-тры разы. Па характары Адамовіч замкнуты, эгаістычны чалавек, вельмі высока сябе ацэньвае. Неўраўнаважаны, успыльчывы”.

6 ліпеня, субота

Набіраю вагу, пачынаю адчуваць уласнае цела. На волю пайшла першая малява.

Уточка-малявочка пошла по адресочку,
девочке любимой я подарил чулочки.
Ты носи их каждый день, а я кепку набекрень.

Такія рыфмы ўпадаюць у галаву, калі з дапамогаю шпітальнай „уткі” перапраўляеш на волю лісты пра свае жыцьцё-быцьцё.

Сказаў сьледчаму, што кантралёры, зь якімі ён вітаецца за руку, прыходзяць на службу п’яныя. Сьлядак зьніякавеў i зараз жа пaпpaciў назваць прозьвішчы. На другі дзень у шпіталі зьявіўся „Сівы” - Фёдар Ільіч, намесьнік начальніка. Упрошваў выдаць яму кантралёраў. Пры гэтым пачаў разважаць, як было, як ёсьць, як, магчыма, будзе. I пра дзеда-чэкіста свайго прызнаўся, i што ў яго, унука, дысцыпліна на вышыні, а п’яныя кантралёры пры зброі - ЧП.

Вось што на гэты конт заўважае ў сваім рамане „Стары бажаволак закон” Ларс Лорэнс: „Важны не менавіта дадзены чалавек, містэр Парсанс, а тое, што падобнае ўвагуле магло адбыцца, з гэтай нагоды было нешта зроблена, калі п’яным не давалі ў рукі зброю i не дазвалялі разгульваць па вуліцах і чапляцца да мірных грамадзянаў. Я ня схільны высоўваць абвінавачваньне камусьці аднаму. Насамрэч назваць кагосьці аднаго - значыць адцягнуць увагу ад галоўнага: адказнасьці ўладаў”.

Ліпень... Яшчэ ў шпіталі. Кантралёры прынесьлі тэлевізар, глядзім нейкі баявік.

Вечар. Вецер нарваў навальніцу, залівае.

* * *

Не гані пургу

[1], начальнік,я табе не крымінал,
а прыгожага шукальнік,
я - пачатак, ты - фінал.
Я ірву душу на часткі,
ты - вязаць концы мастак,
я ўнікаю xiтpaй пасткі
на ральлі, як чорны грак.
Эх, з кайданнага я племя,
кантралёр - табе імя,
мае ногі прагнуць стрэмя,
твае рукі - рамяня.
І таму як еі ўсьміхайся,
як мне ў вочы ні хлусі,
скажа некалі. „Зьбірайся!”
і табе ДэПээНСІ.[2]

7 ліпеня

Раніа, настрой дрэнны. Учора горад салютаваў, ня ведаю, праўда, зь якой такой прычыны.

8.07.96

Чытаў „справу”. Сьледчы, падла, сказаў, што атрыбутыку „Правага Рэваншу” зьнішчыла нейкая камісія. Зьнішчылі працу Валянціны С. родам з Семежава, маёй любімай жанчыны. Гэта былі сапраўдныя мастацкія творы, асабліва нарукаўная павязка з вышытай васьмікутнай зоркай.

9 ліпеня, аўторак

Увесь дзень перапісваў паказаньні сьведкаў, спыніўся на адказах Галубовіча.

10 ліпеня, серада

Зьмена была дрэнная. Чорна-вусаты дугу гнуў. Маўляў, я забыўся, дзе я знаходжуся.

Сьнілася вёска Равячка, радзіма бабулі Грасільды, альхоўскія мужыкі Эдмусь ды Олік. Ізноў вярнулі ў ізалятар, дазволілі патэлефанаваць у газэту „Наша Ніва”. Tpaпiў на Алега Дзярновіча.

11.07.96 г.

Учора як загрузіўся ў 4-ю, так да адбою і прагаварылі. Мае новыя суседзі: Зьміцер, студэнт педінстытуту, i Артур Караткевіч, былы сьледчы з Барысава. Абое на ноч чыталі малітоўнікі.

Мае вандроўкі з камеры ў камеру, як скокі па балоце з купіны на купіну, як у маленстве ў час разводзьдзя з крыгі на крыгу. Патрапіш - прыжывешся, схібіш - будуць праблемы.

Усё ідзе, як ідзе. Дождж, душнавата. Цэлы дзень чытаў „Справу”. Перад абедам - спатканьне з маці. Кажа, дома бацька заняты касьбой, пляменьнік крэпне...

14 ліеня, нядзеля

У камеры сыра, душна, распрануліся да поясу. Сусед Караткевіч глуха кашляе - бронхі ў яго хворыя. Пакінуў на волі жонку з дачкой. Другі - З. Вайхоўскі - сядзіць i каркае: няма Беларусі, няма беларусаў... Сука, яшчэ адно гнілое слова - i я яго стукну.

15.07.96 г.

Вайхоўскаму 23 гадкі, але ўжо „круты”: паезьдзіў па еўропах, бізнэсу нарабіў. I дарабіўся. Шыюць яму забойства чалавека.

Да абеду была сустрэча з адвакатам, Пісалі хдайннітвы пра спыненьне справы. Настрой паскудны. Хлапцы з „НН” перадалі стрыжні, блок чыстай паперы, дзьве газэты, якія я ўжо чытаў.

16 ліпеня