Белгиланган кунда дабдабали тўй ам бошланди. Бу тўй баонасида Шомастбий теварак-атроф кишиларининг диат эътиборини ўзига жалб илиб, анча ватдан буён етилаётган жараённи бошлаш эди. Жуда улай фурсат етишган, барча тайёргарлик ишлари тугалланиб Шомастбийнинг ишорасини кутишар, мемонлар бирин-кетин кириб келишмода. Чодакдан келган мемонлар ўн-ўн беш нафардан хонадонларнинг алоида безатилган хоналарига таклиф илинмода.
Бугунги тантана ар доимгиларидан фар илиб, нимагадир шароб ичишга рухсат берилган. Бундай айриоддий жараён албатта ўз таъсирини кўрсатиб, бениоя жўшин тус олган. Даставвал карнай-сурнайга жўр бўлиб дўмбиралар чалина бошлади. Теварак-атрофдан келаётган одамлар оимидан хонадонлар тўлиб тошиб кетган, лекин чодаклик мемонлар тушган хонадонларга бегоналарни киритишмас эди. Ват ярим кечадан ўтаётган бўлса ам базм тинмасдан авж оларди. атти арсиллаган товушдан амма чўчиб кетди. Бу белгилаб ўйилган ишни бошлаш учун берилган шартли ишора эди. исагина сукунатдан кейин карнайлар ат-ат ила бошлади. Хунрезлик бошланган эди. Мемонлар жойлашган хонадонларга уролланган йигитлар ёпирилиб кириб, оголантирмай барча мемонларни чопиб ташлайвердилар. Гап нимада эканлигини билишга ам улгурмаган бечораларнинг бошлари таналаридан жудо бўларди. еч анча фурсат ўтмай барча Чодакдан келган кишилар мурдага айланишди.
– Бий ота, барча иш битди. Нима бўйру берасиз?
– Битта-яримта одам очиб кетолмадими?
– Мана бу малъун очиб кетмочи экан, йўл ёасидан ушлаб олдик.
– Уни ам ўлдиринглар.
– Шошилманглар, – деди номаълум киши. – Ўлдиришга улгурасизлар, лекин мени сизларга жуда кўп фойдам тегиши мумкин.
– Хўш нима демочисан?
– Мемон сифатида кириб келган кишиларни бундай шафатсизлик билан ўлдиришларингнинг сабаби нима?
– Бу сенинг ишинг эмас.
– Иккимиз ам Оллонинг бандаларимиз.
– Шундай илмасликнинг иложи йў эди.
– Масадларинг нима?
– Бухоро Амирлигининг зулмидан мутлао утулиш.
– Амирликнинг зулми учун нега бизлардан ўч олдиларинг?
– Чунки сизлар унинг зулмини жорий илиш ижрочилари эдинглар.
– Амирнинг амма ерда ишончли одамлари борлигини биласизларми?
– Биламиз, барчасини ириб ташлаймиз.
– Барчасини билмайсизлар, билолмайсизлар ам.
– Хўш нима демочисан?
– Амирнинг айочилари атто сизларнинг ичингизда ам бор.
– Исбот ила оласанми?
– Албатта.
– Уни ўл-оёини бўшатиб олдимга олиб киринглар, – деди Шомастбий махсус хонага ишора илиб.
– Сизларга фойдам тегади дедингми? Исминг айт.
– Дедим. Исмим Авазхўжа.
– Нима учун бизга ёрдам илмочисан?
– Мен жуда кўп нарсадан бохабарман. Ўзимни ва бола-чааларимнинг аётини салаб олишга ваъда берсаларинг жуда кўп фойдали сирлардан воиф иламан.
– Барча нарсалардан воиф бўлсанг, нега аётингни хавф-хатарга ўйиб бу ерларга келдинг?
– Барчамиз афлатда олдик, бу даражада хуфя ишлар илишингизни еч ким кутмаган эди. Жамики абила бошлиларининг ёнидаги ёрдамчиси Амирга тегишли одам, уларни яширинча рабатлантириб туради.
– Менинг ёрдамчим ам шунаами?
– Буни ўзингиз текшириб кўришингиз мумкин.
– Яхши, озирчалик сени тутунликда ушлашга мажбурмиз.
ар андай укмроннинг атрофида хоинлар ва аблаларнинг ин уриши табиий ол. Буюк укмронлар бундай олатдан санъаткорона фойдалана билганлар.
– урматли абиладошлар, узо ватлардан буён орзииб кутаётган кунлар яин. Эртага саар чоида Чодакка юриш бошлаймиз. Ихтиёримиздаги уч минг кишилик ўшин катта бўлмаса ам етарли. Бошлаган ишимиз жуда хатарли, лекин келажаги бор. Бухоро Амири бизга еч ачон мер кўзи билан бомаган, бунинг оибатида юртимиз ободончилиги тўхтаб олган, ривожланиш йў. Биз ёвузлик илганимиз йў, фаат шафатсизлик илиб келаётган золимнинг панжасини ирдик холос. Чинакам эркинликка эришиш йўли али олис. Бу машаатли ва узо йўлни босиб ўтишимиз учун амжиатлик ва фидойилик даркор. ўро ва лоайд кишилар бугундан бошлаб бизларнинг анимимиз исобланади. Улар билан хайрлашишга тўри келади. Ичимизда бизга айирлик ва асад билан арайдиганлар ам, амирнинг айочи-жосуслари ам етарли. Биз улардан ўрмаймиз, вати келиб албатта фош иламиз, жазолаймиз ам. Сўлим болар, серосил ерлар, шўх оар анорлар бизнинг мулкимиз. Боболаримиз шу заминда яшаганлар, келажак фарзандларимиз ам бу ерларда эркин яшаб, эркин ижод иладилар. Ана ўша бахтли келажак учун бизлар масъулмиз.
аммаёни дашатга солган ўшин тошин сойдек баир-чаир билан кириб келди. еч андай имояси йў тинч аолининг уйларига беркиниб олишдан боша чоралари йў эди. ўшиннинг жиддий бир аршиликка учрамаслигини ўонликлар аввалдан билишар, бу юришдан масад келажакда бизларга арши бош кўтара кўрманглар деган ишора бор эди. Анча-мунча суриштирув ишларини амалга ошириб бўлгандан кейин ўлга тушган хожаларни сўро илишди, уларнинг тўплаган бойликлари мусодара илиниб икки кундан сўнг ораларига айтишди.
* * *
Шомастбий теварак-атроф саркорларини тўплаб катта йиилиш ўтказди.