Усміхнуўся месяц ясны

— У нас цяпер таксама дэмакратыя набірае сілу.

— Правільна, і ў нас цяпер гавары, што на язык просіцца. А ён — цішэй на паваротах… — Разначынец распаляўся. — Паэт што некалі сказаў? «Што я жыці буду, як птушка, як вецер над нівай квяцістай...» Даслоўна!

Да яго падышоў рыжагаловы «ванька-ўстанька», ветліва ўсміхнуўся.

— Правільна, шаноўны, правільна: як птушка, як вецер… Як ваша прозвішча?

На хвіліну ў раздзявалцы ўсталявалася цішыня, пра якую кажуць: «Ціхі анёл праляцеў ці дурань нарадзіўся…»

ЛЕБЯДЗІНАЯ ПЕСНЯ

3 таго часу, як перабудова ў краіне пакацілася, нібы чатырохвугольнае кола, Баляслаў Зазерка страціў спакой. Людзі панажывалі ўсякага капіталу. Вунь яны — бізнесмены, брокеры, менеджэры… А ён?.. Не тая планіда, кароткія рукі ў яго, каб дацягнуцца да мільёнаў. Ат, і няхай сабе, калі так. Грошы — тлен. Слава — вось што вечнае ў чалавека! Ну што ён — жыве: толькі і ведае — чарцяжы, чарцяжы… Колькі штаноў праседзеў за імі! Цяпер і азірнуцца не паспееш, як зайграе табе духавы аркестр музыку Шапэна. Дык утварыць бы пад момант што-небудзь такое, каб… Ну, хай не свет, хай, па крайняй меры, хаця б паўсвету ўведала цябе… Узяць таго ж Герастрата… Больш як дзве тысячы гадоў мінула! Кажуць, сенат парашыў быў: «Забыць Герастрата!» А дудкі. Чалавецтва не забывае і не забудзе. Няхай сабе ён не Тургенеў, не Драйзер, не Мао Цзэ-Дун…

Аднак, прымераўшы да сябе лаўры Герастрата, Зазерка тут жа адкінуў іх. Спаліць славуты храм багіні Артэміды Эфескай, адно з сямі цудаў свету?! Не, не па мне. Ды і дзе яно цяпер, тое цуда —Палац культуры на Кастрычніцкай плошчы, які дзесяць гадоў будуецца?.. Зноў жа, нашымі запалкамі шматок газеты паспрабуй спаліць…

Ну, добра. Але што ты, Баляслаў, утворыш усё ж? Якая твая будзе лебядзіная песня?.. У дэпутаты б як прашыцца ці што? Тады б — адразу: «Даеш Вільню!» Ці… Стой, Баляслаў Радзівонавіч, а што, каб, скажам, зноў які путч?

Неспадзеўка пра путч прыйшла да Зазеркі быццам крадком. Але адразу ўспыхнула. Ды так ярка! О, каб путч, тады б ён паказаў сябе!..

— Я б тады — на барыкады, як Растраповіч, — падзяліўся ён сваімі думкамі з калегам па працы Арсенам Лагуцькам. — Растраповіча вунь цяпер увесь свет ведае! 3 аўтаматам!

Яны стаялі ў падземным пераходзе.

— Свет яго ведае як славутага музыканта.

— Правільна, і як музыканта. Дык жа і я на баяне іграю. Забыўся? Але ж я яшчэ і паэт, і кампазітар, і спявак. Хочаш?

Раптам у пераходзе засіпеў, як сырая галавешка, перарывісты барытон:

Мы з Гаўрылам — камісары.

Мы з Гаўрылам — ходзім парай.

Але прынцыповыя і дужа бядовыя.

Ах, Гаўрыла, ах, Гаўрыла!

Ты мне ў лыч, я табе ў рыла.

Ах, Гаўры-ыла-а...

Да іх падыйшла жанчына ў капялюшы з шырокімі палямі, сунула Зазерку ў паўсагнутую руку пакамечанага «зубра».

— О, вось што значыць чараўнічая сіла таленту! Хай толькі Палац культуры на Кастрычніцкай плошчы адбудуюць! — Ён шморгнуў сіея-чырвоным носам і выставіў працянутую руку.

ПРЭЗІДЭНТ 3 ГВАЗДЗІКОМ

Той дзень стаў для Бабая і Чарлянка адметным на вялікую падзею. Бабай быў выбраны прэзідэнтам, а Чарлянок віцэ-прэзідэнтам навукова-вытворчага аб'яднання па перапрацоўцы другаснай сыравіны..

— Вось і мы з табой, дружа, уліліся ў слаўныя шэрагі сусветна прызнанага дэмакратычнага легіёна прэзідэнтаў! — паэтычна ўсклікнуў Бабай, паціраючы рукі так, што ажно іскры сыпанулісм з далоняў. — Заслужылі!

— Ды, можа, яшчэ і больш, чым тыя, — катэгарычна пацвердзіў Чарлянок. Ён не ўдакладняў, хто тыя, але і так было ясна: намякаў на высокапастаўленых..

— Та-ак, і наша доля шчарбатая... Дык вось першы мой табе загад, пан віцэ-прэзідэнт. Дай на ўсе сродкі масавай інфармацыі рэкламу: «Шаноўныя спадары і спадарыні! Наша аб'яднанне створана для вашага росквіту. У той час, калі ўсе адбіраюць і распранаюць, мы еадзяляем і апранаем! Купляйце нашы акцыі, і вы станеце шчаслівымі!»

— Будзе зроблена, пан прэзідэнт! — Чарлянок ускінуў угору руку і патрос моцна сцятым кулаком, быццам пагразіў сваім нябачным канкурэнтам.

Як і заведзена ў такіх выпадках, сябры вырашылі адзначыць падзею. Але спакойна, лакальна, так сказаць: сціпласць упрыгожвае чалавека.

У «Журавінцы» яны ўладкаваліся за столікам ва ўтульным кутку. І тут адразу да іх падселі маладыя сімпатычныя дзяўчаты, бландзінка і брунетка.

Што было, тое было: слова ўа слова, пазнаёміліся. І частавалі сябры дзяўчат, і танцавалі з імі модныя танцы пад лямант поп-музыкі. Аднак не страчвалі разумнай насцярожанасці: ведалі, якія дзяўчаты пайшлі ў каламутным гэтым свеце. Акрамя таго, становішча абавязвала. Праўда, прэзідэнт не ўтрымаўся, ушчыкнуў пад сталом брунетку за тоўстае сцягно. Яна сярдзіта пляснула яго па руцэ, затым лагодна ўсміхнулася і падарыла гваздзіка, які быў прышпілены ў яе на кофце. Але на гэтым лёгкі флірт прэзідэнта і скончыўся. Дзяўчаты неўзабаве зразумелі, што ад такіх кавалераў ім не будзе толку, і пераселі за суседні столік да хлопцаў, якія ўвесь час закідвалі да іх вуды.

— Ну і няхай, хоць пагаворым, — ці то пакрыўджана, ці з палёгкай махнуў рукою прэзідэнт.