Усміхнуўся месяц ясны

У галаве крыху шумела ад гарэліцы-матухны, але разважалі яны цвяроза. Палаялі партакратаў, недаразвітых дзяцей застою, і дэмакратаў — от жа порсткія, гарачыя галовы! Такі складаны, адказны час, а тут — бы тыя лебедзь, рак і шчупак!.. Дзядулю Крылова пачыталі б!..

— Канечне, камуністы многа награшылі. Але ж трэба і аддаць ім належнае, — глыбакадумна зазначыў Бабай. — Такіх дэмакратаў выхавалі! Ні ў казцы сказаць, ні пяром апісаць. Адны прэзідэнты чаго вартыя! А мэры, віцэ-мэры, кансультанты ды рэферэнты розныя!..

Пераміргваліся ясныя зоркі ў небе, калі сябры расслабленай ступою крочылі прыціхлай вуліцай.

— У цяперашні час развалу… перапрашаю — перабудовы — усе нашы ўчынкі і дзеянні ў маральным і прававым плане павінны суадносіцца з нашым высокім прэзідэнцкім становішчам, — сказаў Бабай паплечніку і панюхаў гваздзіка, якога трымаў у руцэ.— Хлопцы ж мы хвацкія. Што розумам, што сілаю.

Чарлянок ступіў і схапіў прэзідэнта за руку:

— Глядзі!

У кватэру Бабая праз акно лез злодзей.

Гваздзік упаў пад ногі прэзідэнта.

— Я яму!.. — рвануўся віцэ-прэзідэнт і адразу аслупянеў. — А… а калі ён узброены?!

— У міліцыю! Мігам! — загадаў прэзідэнт. — Не, стой, — Раптам ён церануў далонь аб далонь, ажно іскры пырснулі, і закаціўся бязгучным смехам. — Няхай лезе, толькі б не спужнуць. Зараз яму неба з аўчынку падасца: жонка з цешчай падумаюць, што гэта я дадому вяртаюся.

МАЧАНКА

У сталоўцы дома адпачынку яны сілкаваліся за адным сталом. Хведар Кузьміч быў чалавек гаваркі, цікаўны і, як цяпер кажуць, камунікабельны. Пакуль афіцыянтка прынясе страву, ён то смешны які анекдот раскажа, то цікавую прымаўку прыгадае. Спакваля, быццам між іншым (некарэктна ж — у лоб: раскажы пра сябе!) папытае ў Антона Дзянісавіча што-небудзь з яго біяграфіі. Даведаўшыся, што Антон Дзянісавіч пісьменнік, усклікнуў:

— Здорава! Канечне, цяпер, калі мы будуем суверэнную дзяржаву, месца пісьменніка на пярэднім краі. — Голас яго стракатаў, як дызельны пускач. — Вы, прэса, у першую чаргу павінны дапамагаць народу вывучаць беларускую мову. Родную сваю. Мы ж, беларусы, — не пыл на ветры.

— Дык жа стараюцца пісьменнікі, кніжкі пішуць, — Антон Дзянісавіч хацеў сказаць узнёсла, але атрымалася неяк вінавата.

— Ага, пішуць. Ведаеце, я люблю беларускую літаратуру.

Антон Дзянісавіч падбадзёрыўся:

— А якія кніжкі вы апошнім часам чыталі? — ён спадзяваўся што, можа, шчыры кнігалюб назаве і яго які твор.

— Ніякіх не чытаў, — секануў Хведар Кузьміч. — Зрок пачаў падаць. — Ён даліў кампот і з пафасам застракатаў: — Выхаванне у моладзі нацыянальнай самасвядомасці — неадкладны наш вялікі клопат. Бо, як гаворыць народная мудрасць, заўтрашняе надвор’е залежыць ад сённяшняга ветру.

Антон Дэянісавіч спаважна слухаў і ў думках згаджаўся: «Святая праўда. 3 лопуху ж ружа не вырасце. А то песні цяпер, га? 3 рэпрадуктараў і магнітафонаў на чорт ведае якой мове сыплюцца, быццам смецце з дранага мяшка».

Выходзячы са сталоўкі, Хведар Кузьміч далікатна пацікавіўся, на якія тэмы Антон Дзянісавіч піша кнігі. Пачуўшы, што, у асноўным, на гістарычныя, з лёгкім галантным паклонам падзякаваў пісьменніку:

— Маё вам чытацкае шанаванне. Да гісторыі маю вялікі інтарэс. Вось падлячу вочы і налягу на гістарычную літаратуру.

Антон Дзянісавіч з кволай надзеяй падумаў: «I мой, можа, які раман заглыне, як некалі я «Ціхі Дон» заглынуў». У душы ён пачуў: расла і ўзмацнялася яго павага да гэтага неардынарнага чалавека. Інтэлігент, сапраўдны, відаць, патрыёт. Не тое, што некаторыя іншыя — пустабрэхі…

Два тыдні праляцелі неўпрыкмет. У апошні дзень іхняга знаходжання ў доме адпачынку, калі яны паабедалі, Хведар Кузьміч памякчэлым, нейкім нават лагодным голасам звярнуўся да Антона Дзянісавіча:

— Ёсць у мяне да вас, шаноўны пісьменнік, далікатная гаворка.

«Напэўна, прыдбаў маю кніжку і хоча папрасіць аўтограф», — асяніла Антона Дзянісавіча радасная здагадка. За ёю маланкава прамільгнула пачатковая фраза аўтографа, якую ён, аказваецца, падсвядома падрыхтаваў ужо: «Шчыраму прыхільніку беларускай кнігі...»

— Канкрэтней, прапанова ёсць, — удакладніў Хведар Кузьміч, — давайце на беларуская мове напішам падзяку повару. Дужа ж смачную беларускую мачанку гатуе, шэльма! — I аблізнуўся.

АЎТОГРАФ НА БЯРОЗЕ

Лена Мурлыкіна, энергічная, валявая выхавацелька дзіцячага сада, абуралася. «От шалапай, а яшчэ ж, можа, і культурнага з сябе корчыць — замежныя джынсы, модная кашуля…»

Сама Лена была, як кажуць, сучасная дзяўчына, дзіця акселерацыі. Аддаючы даніну модзе, і джынсы насіла, і цыгарэтамі забаўлялася. Але каб кінуць акурак пад ногі на трамвайным прыпынку ці разбіць бутэльку дзе аб дрэва — баронь бог!.. Вось чаму яна так прагнула пабачыць таго выкрутня. Зірнуць бы ў яго бессаромныя вочы, кінуць яму ў твар сваю пагарду і дакор… Гэта ж паднялася паскудная рука на такое хараство! «Сярожа». На снежна-белым ствале такой прыгажуні — нажом!..